Қабылдау - ақиқат дүниедегі заттар мен құбылыстардың сезім мүшелеріне тікелей әсер етіп, тұтастай заттық түрде бейнеленуі

Презентация қосу

Қабылдау
Қабылдау – ақиқат дүниедегі заттар мен құбылыстардың
сезім мүшелеріне тікелей әсер етіп, тұтастай заттық түрде
бейнеленуі.
Ал түйсік - сыртқы дүние заттары мен құбылыстарының
жеке қасиеттері мен сапаларының миымызда бейнеленуі.

Бірақ, қабылдау
міндетті түрде
түйсіктерге негізделеді.
Екеуінің де пайда болуы
үшін дүниедегі заттар
мен құбылыстар
адамның сыртқы сезім
мүшелеріне тікелей әсер
етуі керек.
Түйсiктер бiздiң өзiмiзде
болатын болса, ал
қабылданатын заттардың
қасиеттерi мен бейнелерi
кеңiстiкте шоғырланады.
Түйсiктерден ерекшелейтiн
қабылдаудағы бұл процесс
обьективация деп
аталады.
Әр түрлі анализаторлардың шегінде пайда
болатын байланыстар. И.М.Сеченов зат пен
кеңістікті қабылдауды көру, сипап сезу,
кинестезиялық, есту және т.б. түйсіктердің
ассоцияциясымен түсіндірді.
ҚАБЫЛДАУДЫҢ ҚАСИЕТТЕРІ.
Тұтастығы.
Бейнелі түрде бөлшек
пен бүтіннің ішкі
органикалық өзара
байланысы. Екі
аспектісі:
1.Әр түрлі элементтерді
біріктіру.
2.Оның құрамдас
элементтерінің
сапасынан құрылған
бүтінннің тәуелсіздігі.
Құрылымдылы
ғы қабылдаудың
тұтастылығымен
тығыз
байланысты. Бiз
белгiлi бiр
обьектiнi жеке
элементтермен
емес, ал тұтас
құрылым ретiнде
қабылдаймыз.
Заттылығы
Объект жеке физикалық
дене болып кеңістікте және
уақытта жекеленуі.
Бұл қасиет фигура мен
фонның өзара байланысы
кезінде анық көрінеді.
Заттың қасиеті, заттылығы
затпен байланыс кезінде
пайда болады, ол адамға
қандай да бір қажеттілігін
қанағаттандыру үшін қажет.
Мағыналылығы.
Бұл ерекшелiкте
қабылдаудың
түйсiктерден негiзгi
айырмашылығы
жақсы көрiнедi.
Обьектiлердiң
мазмұнын жақсылап
түсiнбейiнше,
оларды белгiлi
тұжырымдар мен сөз
арқылы атамайынша,
олар толық
қабылданбайды.
Константтылық.
Жағдайдың өзгергеніне
қарамастан заттың
адекватты қабылдануына
мүмкіндік береді.
Біздің қабылдауымыз
белгілі бір шектеуде
қабылдаудың жағдайына
тәуелсіз олардың көлемін,
формасын, түрін заттан
тыс сақтап қалады.
Қабылдаудағы
иллюзия. Түрлi
себептерге байланысты
шындықтағы обьектiлердi
қате қабылдауды иллюзия
деп атайды. Иллюзиялар
сан-алуан себептерге
байланысты пайда
болады.
Апперцепция. Қабылдаудың
адамның жалпы психикалық тұрмысы мен өткен
тәжiрибесiнiң мазмұнына байланыстылығын
апперцепция дейдi. Бұл адамға қабылданатын
заттар немесе құбылыстар таныс болып, оның
бұрыңғы тәжiрибесiнде кездескен болса, онда
адам оларды дұрысырақ, тереңiрек қабылдайды.
Апперцепция тұрақты және уақытша
болып екi түрге бөлiнедi. Тұрақты апперцепция
адамның қызығуы мен мамандығы, бiлiмi мен
дүниетанымына байланысты болып отырады.
Апперцепция затты түрлi жағынан бағалай алу,
адамның оны өзiнше талқылап, өзiнше өз
көзқарасын бiлдiре алуы. әртүрлi иллюзиялардың
негiзiнде адам жаңсақ пiкiрде болады. Оны
уақытша апперцепция дейдi.
Қабылдауды
ң түрлері
Кеңістікті қабылдау: заттардың формасын,
көлемін, тереңдігін және алыстығын, бағытын
қабылдау.
Уақытты қабылдау: бұл құбылыстар
мен оқиғалардың ұзақтығы мен
тізбегін бейнелендіру.
Обьект қозғалысының
параметрлерi: жылдамдық,
үдеу және бағыт.
Адам обьекттердiң
Қозғалысты қабылдау: бұлорын
кеңiстiктегi объектінің
ауыстыруы
кеңістіктегі орны мен қалпының
жөнiндегi мағлұматты екi
жолмен алады: орын
өзгерісін бейнелеу.
ауыстыру немесе
қозғалысты тiкелей көру,
қабылдау арқылы және
белгiлi бiр уақытта басқа

Ұқсас жұмыстар

ҚАБЫЛДАУДЫҢ ҚАСИЕТТЕРІ

Таным теориясы мәселелері

ҚАБЫЛДАУ ТАНЫМДЫҚ ПСИХИКАЛЫҚ ҮРДІС

Қабылдау қасиеттері

Психикалық құбылыстардың түрлері

Пәндер