Тараптар - сотта субьективтік құқықтары немесе заңмен қорғалатын жеке мүддесі туралы даулары қаралып және шешілуге тиіс іске қатысушы тұлғалар

Презентация қосу

Тараптар – сотта субьективтік құқықтары немесе заңмен
қорғалатын жеке мүддесі туралы даулары қаралып және
шешілуге тиіс іске қатысушы тұлғалар.
Тараптар деп талап қоюшы мен жауапкерді атайды. Талап
қоюшы мен жауапкер ретінде жеке тұлғалар (ҚР-ның азаматы,
шетел азаматы және азаматтығы жоқ адам) мен заңды
тұлғалар (мекемелер, ұйымдар және кәсіпорындар) болып
табылады.
Талап қоюшы – сотқа талап арыз беру арқылы
өзінің субьективтік құқықтары мен заңмен
қорғалатын мүддесін қорғаушы тұлға.Қазіргі
азаматтық ісжүргізу заңында талап қоюшының
азаматтық процеске қатысуының 2 негізі
көрсетіледі:1-ден, талап қоюшы өз мүдделері
және құқықтарын көздеп талап қою арқылы
қатысады;2-ден, басқа тұлғалардың
құқықтарын, бостандықтарын және заңмен
қорғалатын мүдделерін қорғау үшін сотқа
жүгінеді. Бірінші жағдайда талап қоюшы іс
жүргізуін өзі бастайды, ал екінші жағдайда ол
іске қатысуға соттан рұқсат сұрайды.
Тараптардың азаматтық іс жүргізу құқықтары мен
міндеттері
Тиісті тараптар (талап қоюшы мен жауапкер) –
нақты азаматтық іс бойынша азаматтық іс
жүргізудің негізгі қатысушылары, яғни тарапты іс
материалдары бойынша даулы құқық қатынасының
субьектісі болуы мүмкін деген болжау.
Тиісті емес тараптар (талап қоюшы менжауапкер) –
нақты азаматтық іс бойынша азаматтық іс
жүргізудің негізгі азаматтық і бойынша азаматтық іс
жүгізудің негізгі қатысушысы емес, яғни даулы
құқық қатынасының субьектісі болуы мүмкін деген
болжау іс материалдары бойынша жоққа
шығарылған тарап.
Тиісті тарап болып тиісті емес талап қоюшы немесе жауапкер
танылуы мүмкін. Тиісті емес тарап – азаматтық іс жүргізу құқық
қабілеттілігі бар тұлға. Ол тараптың барлық іс жүргізу
құқықтары мен міндеттеріне ие болады, яғни іс бойынша тарап
болып танылады. Сондықтан сот тиісті емес талап қобшымен
немесе тиісті емес жауапкерге талап қоюда талап арыз
қабылдаудан бас тартуға болмайды.
Тиісті емес жауапкер тиістімен мына жағдайда
ауыстырылуы мүмкін:
1) сотпен – өз ықыласы бойынша (ҚР АІЖК-нің 170-бабы 3-
бөлігі).
2) Талап қоюшының өтініші бойынша (ҚР АІЖК-нің 51-бабы
1-бөлігі).
Барылқ жағдайда диспозитивтік принципке сәйкес тиісті
емес жауапкерді тиістімен орын ауыстыруда талап
қоюшының келісімі керек (ҚР АІЖК-нің 51-бабы 2-бөлігі), ал
тиісті емес жауапкердің тиістімен орын ауыстыруда
келісімнің қажеті жоқ. Сот істі дайындау үстінде немесе
бірінші сатыдағы сотта оны қарау кезінде талап бойынша
жауап беруге тиісті емес адамға талап қойылып отырғанын
анықтаса, істі тоқтатпай талап қоюшының өтінішібойынша
тиісті емес жауапкерді тиісті жауапкермен ауыстыра алады.
Интеллектуалдық меншік субъектісі -интеллектуалдық
меншік объектісін иелену,пайдалану,оған биілік ету құқығына
ие тұлға
Интеллектуалдық меншік объектілеріне:
-ғылым ,әдебиет, өнер туындылары;
-орындау;
-фонограмма;
-хабар таратуды ұйымдастыру;
-өнертабыс;
-пайдалы үлгілер;
-ашылмаған ақпарат ;
-өндіріс құпиялары;
-фирмалық атаулар;
-тауарлық белгілер т.б атауға болады
Баққұлов С. Д. «Құқық негіздері»
Оқулық,2-ші басылым. Алматы,2004. -
248 бет. I бөлім.
Оспанов Қ.И "Құқық негіздері" 2-
бас.,толықтырылған. - Алматы: Жеті
жарғы, 2007.- 304 бет. I бөлім.
Ағарбеков Т. «Мемлекет және құқық
теориясы» Алматы 2003 ж.
www.studopedia.ru сайты

Ұқсас жұмыстар

Іске қатысушы тұлғалардың жіктелуі

Азаматтық іс жүргізудің міндеттері мен принциптері

Істі сотта қарауға әзірлеу сатысы

Дауларды талап қою негізінде реттеу тәртібі

Сот шығыстары

Дара кәсіпкерлік

АҚПАРАТТАНДЫРУ ЖӘНЕ БАЙЛАНЫС САЛАСЫНДАГЫ ҚЫЛМЫСТЫҚ ҚҰҚЫҚ БҰЗУШЫЛЫҚТАР

Аралық сот шешімін орындау

МЕНШІК ҚҰҚЫҒЫН ҚОРҒАУ

ҚЫЛМЫСТЫҚ ҚҰҚЫҚ

Пәндер