Сабақтан кейінгі талқылау

Lesson Study әдісін мектептерде
қолдану

Тошия Чичибу,
Жапонияның білім саласындағы ғылыми
зерттеулер институтының бас ғылыми қызметкері
chichibu@niechr.go.jp
•
Lesson study/зерттеу сабағы
Зертеу сабағы қарапайым идея болып
табылады. Егер сіз оқытуды
жақсартқыңыз келсе, онда басқа
мұғалімдермен бірге жұмыс істеу-
жоспарлау, бақылау және сабақ бойынша
ой жүгіртудің қаншалықты маңызды
екені анық емес пе?
(Lewis, 2002)
Глоссарий
• Lesson Study: сабақтың сапасын жақсарту
үдерісі - сабақты жоспарлау, сабақтың
жоспарын талқылау, өткізілген сабақты
зерттеу, сабақтан кейін талқылау
• Сабақты зерттеу: сабақты Lesson Study
аясында зерттеу
• Сабақтан соң талқылау: бақылаушылардың
бақылау нәтижесімен бір-бірімен алмасу
мақсатында талқылау жүргізу немесе
сабақты жақсарту үшін жаңа идеяларды
ойлап шығару
Оқытуды жақсарту
Lesson Study әдісі
Директо
рдің
Ішкі
Коучинг
сарапшы
(бақылау Сабақты болуы
шылар, ң немесе
Зерттеу
зерттеуші сабағын жоспар
лер ын ішкі
талқылау
немесе талқыла сарапшы
универси у
тет
мұғалімд
ері) Сабақтың
Зерттеу жоспарын
сабақтарын жақсарту
өткізу
Қандай айырмашылықтар?
Ашық сабақ Lesson study

Бақылау Өз еркімен Міндетті түрдегі әр
жылдық жоспар
Сабақтың Жаттығулар/Тапсы Жаттығулар/тапсырма
жоспары рмалар лар және жауаптар
Көзқарас Мұғалімге көңіл Оқушыға көңіл
бөлінеді бөлінеді

Сабақтан Сабақты бағалау Өзін дамыту
кейінгі
талқылау
1 қадам: команданың құрылуы
• Біз қанша уақыт кездесуіміз қажет?
• Кездесулерімізде қалай жазба
жүргізуіміз керек?
• Біз нені басшылыққа алуымыз керек?
• Сабаққа қатысушылардың келісімі
қажет пе?
Ұсынымдар
Өзіңізге басты сұрақтарды
қойыңыз?
• Команда 3-6 мұғалімнен тұрады.
• Команда кездеспес бұрын, сабақты зерттеу
нұскауын оның әр мүшесі қарап шығуы керек
• Бірінші жиналыста кім жазба жүргізетінін анықтап,
тағы басқа да рольдерді үлестіріп беру керек.
Сабақ басталмас бұрын 2 ден 6 кездесуге дейін
болуы керек
• Қатысушылардан алған мәліметтерді қолдану үшін
рұқсат сұраңыз.
Мектеп басшыларының
дайындығы

Ашық сабақ Lesson study

Өз еркімен Міндетті, жылдық жоспарға
сай

Мектепті басқару жүйесі

Lesson Study әдісі бойынша жүргізу
графигі
Ашық сабақты Ашық сабақты Сабақты ң
жүргізуге жауапты жүргізу күні жоспарын
талкылау күні
сент
окт
нояб
дек
янв
фев
мар
апр
май
Сабақ кестесі
LS бойынша оқыту мектепте аптаның белгілі бір
уақытында өтеді .
Дүйс Сейс Сәр Бейс Жұма
1 математика
Жаратылыс
2 тану

3 Химия

Мектептегі түскі ас

LS ға байлынысты жиналыстар мен жұмыстар үшін сабақ кестесінде
бос орындар бар .
2 қадам:оқытудың мақсатын құру
• Оқыту мақсаты мен оқу мақсаты
бірдей ма?
• Мақсат қоя білу нәтижеге қалай әсер
етеді?
• Мақсат тек ақадемиялық білімге ғана
жұмылдырылады ма?
Ұсынымдар
Өзіңізге басты сұрақтарды қойыңыз
• Сабақ қандай тақырыпқа негізделеді? Неге
сол тақырыпты таңдадыңыз?
• Сабақта қандай даму мақсаттары (дағды,
қабілеттілік, сезім) алға қойылған?
• Қандай нақты оқыту мақсатын
жоспарлайсыз? Жоспарда оқушылар
сабақтың нәтижесінде нені біліп/нені істей
алатынын жазу.
3 қадам: Сабақты жоспарлау
• Зерттеу сабағы оқыту әдісі мен стратегияны
жазып коюы керек пе?
• Қандай стратегиялар оқушылардың ой өрісін
нақты көрсете алады?
• Болып кеткен сабақты қолдануға болады ма ?
• Сабақтың жоспары қаншалықты толық
болуы керек?
5 класс Жапониядағы математика
сабағы
• Сабақтың тақырыбы: “Ондық сандардың
көбейтілуі”
• Сабақтың мақсаты
– Бүтін сандардың көбейтілуі мен бөлінуін түсіне
отырып, ондық сандардың көбейтілуі мен
бөлінуін меңгеру.
• Материалдар
– Сүтке арналған қағаз пакеттері
Сабақтың Оқушыларға арнылған жаттығулар мен
кезеңі/Уақыт тапсырмалар

Кіріспе Оқушыларға 6 сүт пакетін көрсетіңіз
Тақтаға негізгі сұрақты жазып қойыңыз
“6 сүт пакеті 0.3 литрден тұрады. Жалпы
қанша сүт бар”
Негізгі Сұрақ“Осы есепті қалай шешуді ойлан”
тапсырма 1 Болжамданған шешу жолдары
(10мин) ・ біз қосуды қолдана аламыз
0.3+0.3+0.3+0.3+0.3+0.3=
・ Біз көбейтуді қолдана аламыз
0.3×6
Сұрақ “Неге 0.3×6?”
Болжамданған жауап
・ Бір бірлікте (бір пакеттегі сүт)× (пакеттегі)
бірлік сандар
Сабақтың Оқушыларға арналған жаттығулар мен
кезеңі/Уақыт тапсырмалар

Сұрақ “Есеп шығарудың сендер бұрын
үйренгеннен қандай айырмашылығы
бар?”
Оқушының жауабы
・ ондық сандарды қодану
Негізгі Сұрақ ”Сендер 0.3×6? ны қалай шығарасыңдар”
тапсырма 2 Жеке ойланыңдар
Болжамданған идея
(10мин)
・ 0.3 бұл 0.1 3 реттен
3×6 = 18
0.1 ×18=1.8
・ 0.3×10=3
3×6 = 18
Сабақ Оқушыларға арнылған жаттығулар мен
кезеңі/Уақыт тапсырмалар

Негізгі идеялармен алмасу
тапсырма 3 Өз идеясын анық жеткізе алу
(15мин) Идеяларды бір бірімен талқылау
Қорытынды Сабақтың қорытындысын шығарамыз:
(5мин) 0.3 білдіреді 0.1 3 реттен
3×6 = 18
18, білдіреді 0.1 18 реттен
Сондықтан жауап 1.8
Оқулықтан практикалық есептер
Ұсынымдар
Өзіңізге басты сұрақтарды қойыңыз
• Сабақта қандай стратегиялар мен оқу
материалдарын қолданады? Нәтижесі қандай
болады?
• Оқушының жұмысын, оның ойын қалай
анықтай аламыз?
• Стратегиялар қандай жолдармен оқушыларға
оқудың мақсатына жетуге көмектеседі?
Оқушылардың сұрақтар мен тапсырмаларға
берген жауаптарын бақылаңыз.
4 қадам: зерттеу жоспары
• Қандай қосымша дәлелдемелерді
жинауға болады?
• Сырттан бақылаушыларды шақыру керек
пе, олай болса олар не істеуі керек?
• Оқушылардың үлгерімін бағалау үшін
тесттер беру керек пе(алдын және кейін)?
Ұсынымдар

Өзіңізге басты сұрақтарды қойыңыз
• Оқушыларды бақылағанда сіздің жоспарыңыз
қандай?
• Бақылаудың қандай стратегияларын қолданасыз
(мысалы, жазбалар, координациялық сұрақтар,
бақылау- тексеру)?
• Қандай ой өрістегі және қандай тәртіптегі
оқушыларға көңіл бөлесіз?
• Қандай қосымша дәлелдемелерді жинайсыз
(мысалы, оқушылардың жазба жұмыстары, оқу
мақсатына сай олардың нәтижелілігі)?
Сабақты зерттеу барысындағы бақылауда
• Бақылау барысында неге көңіл бөлетініңізді
алдын ала келісіңіз
• Бақылаушылардың көңілін аудару үшін
бірнеше негізгі оқушыларды таңдап алуға
болады
• Әр оқушы қалай үйреніп жатқанын бақылау
керек
• Барлық оқушыларды бақылау үшін тұрып
тұрған жөн
• Бақылау нәтижелерімен пікір алмасу үшін
бақылауды өзіңіз істейтін буындағы
әріптестеріңізбен өткізген жөн
5 қадам: Оқыту және бақылау
• Мұғалімнің «терісі қалың болу керек»,
бұны қалай істеуге болады?
• Бақылаушылардың қатысуы оқушылардың
үлгеріміне теріс әсер бермеуі керек
• Команда мүшелері бірге сабақ жүргізе
алады ма?
• Мұғалім оқыту барысында сабаққа
өзгертулер енгізе алады ма?
Ұсынымдар
Өзіңізге басты сұрақтарды қойыңыз

• Өзіңіз хабардар болған формаға қол
қойғаныңызға көз жеткізіңіз.
• Сабақтың көшірмесін, оқу материалдарын
және бақылаушыларға арналған нұсқауды
әкеліп, таратып беріңіз.
Сабақтан кейінгі талқылау
Ашық сабақ Lesson study

Сабақтың бағасы Өзін өзі дамыту

Дискуссия немесе диалог
Дискуссия Диалог
Мақсат: қорытындыға Мақсат: әріптестердің
келу ойын түсіну
Логикалық және сыни Тыңдай алу және ести
тұрғыдан ойлау алу
дағдылары
Өз пікірлерін жеткізбейді Өз пікірлерін жеткізеді

Басқа қатысушылар Басқа қатысушылар
қарсыластар болады қарсыластар болмайды
P. Senge (П. Синдж) ұйымның дамуы туралы идея енгізген танымал адам.
(“The Fifth Discipline”(1990) «Пятая дисциплина»).
Сабақты талқылау қалай өтеді?
• Талқылаудың мақсаты:
– Әр мұғалімнің көрегенділігінің артуы
– Барлық қатысушылардың сабаққа
байланысты терең кері байлынысы
– Мұғалімнің сабағына немесе іс әрекеттеріне
баға қоймау
• Құралдар
– Стикерлер (шамамен 5×7мм, 10 парақ әр
қатысушыға)
– Постерлер (шамамен 80 см×100 см)
– Маркерлер (түрлі түсті) 28
Талқылау кезеңі (үлгі)
2 мин 5-6 мұғалімнен тұратын топ құрыңыз
Топтың көмекшісін атаңыз
5 мин Ойларыңызды стикерлерге жазып алыңыз
3 мин
Стикерлерді постерге жабыстырып қойыңыз, жоғарыда
берілген формат бойынша (жағымды тұстары және нені
жақсарту керек – мұғалімге байланысты, содан соң –
оқушыға байланысты)
30 мин Стикерлерді тақырыптар бойынша топтаңыз
Әр түрлі топтарға берілген тақырыпты талқылаңыз.
Постердегі тақырыптар сабаққа байланысты әр түрлі
пікірлерді көрсетеді
20 мин
Сабақтың жағымсыз тұстарын қалай жақсартуға
болатынын талқылаңыз
Постерде сол туралы өзіңіз жазып отырыңыз.
30 мин Әр топ өзіңіздің қорытындыңызды талқылаңыз
Сабақты зерттеуден кейінгі талқылау формасының
үлгісі
Мұғалім Оқушылар

Жағымды
тұстары

Нені
жақсарту
керек
Discussion of Lesson Study
Lesson Studyды талдау

32
33
34
35
6 Қадам: талдау және қайта
қарастыру
• Берілгенді ұйымдастырудың немесе
түсіндіріп берудің қолайлы жолдары бар
ма?
• Оқушылардың үлгерімі туралы біз не
білуіміз қажет?
• Сабақты бер рет жоспарлап, бақылау
жеткілікті ме?
Ұсынымдар
Өзіңізге басты сұрақтарды қойыңыз
• Берілген тапсырмада қандай негізгі заңдылықтар бар?
Негізгі ескертулер мен мысалдарды талқылаңыз.
• Берілген тапсырма оқушының ойы, атап айтқанда, олардың
қателесуі, қыйыншылықтары, түсініктері, таңқаларлық
ойлары туралы не айтады?
• Оқудың мақсатына оқушылар неліктен қол жеткізе алды/
жеткізе алмады?
• Өзіңіздің тадауыңыздың негізінде, сіз сабақты қалай
өзгертер едіңіз немесе сабақты қалай қайта қарастырар
едіңіз?
Көзқарастар (үлгі)
(сабақтың басы)
•Сабақтың мақсаты анық
•Оқушылар партада түзу отыра алады
•Оқушылар сабаққа толық көңіл бөле алады
(негізгі бөлім)
•Мұғалім материалды ұғынықты етіп түсіндіре алады
•Мұғалім оқушылардың ықыласын аудара алады
•Мұғалім оқушыларды өз ойын білдіруге ынталандыра алады
•Мұғалім оқушыларды терең ойлауға мәжбүрлей алады
•Мұғалім топтық жұмысты дұрыс қолдана алады
•Мұғалім АҚТ құралдарын дұрыс қолдана алады
•Мұғалімнің сабаққа дайындаған жұмыс парақтары, басқа да
материалдары тиімді
•Оқушылар қалай жазба жүргізеді
•Оқушылар сабақ материалын қаншалықты түсінеді
•Оқушылар өз ойларын нақты жеткізіп бере алады
•Оқушылар бір бірін тыңдай алады
•Мұғалім сұрақтарға, репликаларға және оқушылардың
тәртібіне сәйкес жауап бере алады
(қорытынды) 38
•
Оқыту аспектілері

Ұқсас жұмыстар

Сабақтан алғаным

Lesson study үдерісінің маңыздылығын

Циклдік алгоритмдер

САБАҚТАРДЫ ӨТКІЗУ

Сабақты жоспарлау

Қазақстан халқын біріктіретін жалпыұлттық идеяларды жүзеге асырудағы мектептердің миссиясында

Анасын сағынған бала

Қызыл түсті асық

Жаһандану мәселелері

Жағдаяттық технологиялар

Пәндер