Адам психикасы және Психология гылымының даму тарихы

Презентация қосу

Адам психикасы
және
Психология гылымының даму
тарихы
Психология
Психология — адамның жеке бірлік ретіндегі психикасын,
өзінің сан−алуан сезім, аффективтік, интеллектуалды, басқа
да туа біткен функцияларымен бірге сыртқы ортамен өзара
әрекетін зерттейтін ғылым, кей-кезде адам мінез-құлығын
зерттеу деп те анықталады. Қыруар тараулары теориялық
және практикалық бағыттарды қарастырады, қолданбалы
бағыттары да сан алуан: терапевттік, қоғамдық, кәсіпкерлік,
кей жағдайда саясаттық және теологиялық. Психологияның
негізгі мақсаты — психиканы cубьективттік структураның,
сыртқы ортаны байымдаумен, елестетумен жұптасқан
айырықша іс-әрекеттің негізі ретінде зерттеу.
1. Түйсіну, қабылдау, елестету, ойлау, сезім, ерік және т.б. түрінде
шынайы өмірді бейнелеу түрінде көрсететін мидың қызметі;
адамның өзіне тән сапалы тәлім-жосығын анықтайды;қоғамдық
еңбек үдерісі мен тілдің дамуы арқасында пайда болуымен
байланысты психиканың жоғары нысаны — адам санасы.
2. Адамның рухани жетілушілігі, оның рухани сапасы, көңіл-күй
иірімдерінің жиынтығы.
Психика (гр. psychikos — ішкі сезім, көңіл-күй) жинақтайтын
рухани бірлестігі. Психика биологиялық эволюцияның жемісі және
жалғасы. Психика сыртқы құбылыстар мен заттардың көрінісін
белсенді және озық түрде бейнелейді. Негізінде психика заттық
ортаның дұрыс бейнесін және тіршілік иесінің өз ортасына
бейімделетін бағдарын құрайды. Психиканың рефлекторлық
сипаты оның объективті жағдайға тәуелділігін, қабылдау жүйесі
құрамының қимыл атқару заңдылығын білдіреді. Психиканың
рефлекторлық табиғатын алғаш И.М.Сеченов дәлелдеді. Адамның
психикасы оның қимыл-әрекетін реттейтін және қоғамдық
қатынасқа бейімдейтін жаңа құрылымның — сананың негізін
құрайды. Осыдан адам психикасының дамуының жеке тұлғалық
және әлеуметтік зандылығы қалыптасады.
Психика
1) объективті шындықты түйсік, қабылдау,
елестету, сезім, ерік, ойлау арқылы
белсенді бейнелейтін мидың жүйелі
қасиеті;

2) адамның жан-дүниесінің сапалық күйі
мен сипатын жинақтайтын рухани
бірлестігі.
Психиканың екінші сатысында адамның мінез-құлқы мен іс-
әрекетін өзінше ұйымдастыратын және оқиғаның өткенін,
бүгінін және болашақ күйін реттей алатын қабілет
қалыптасады. Адам өткен оқиғаны есінде сақтайды, бүгінгі
күйін қобалжу актісімен, ал болашақтағы мүмкін жайын үміті,
мақсаты, арманы, түс көру арқылы жеткізе алады. Психика —
биологиялық эволюцияның жемісі және жалғасы. Психика
сыртқы құбылыстар мен заттардың көрінісін белсенді және
озық түрде бейнелейді. Организм осы фактор арқылы әр
нәрсенің ерекшелігіне сай қимыл-әрекет жасауға және ортаға
бейімделуге мол мүмкіндік алады. Негізінде психика заттық
ортаның дұрыс бейнесін және тіршілік иесінің өз ортасына
бейімделетін бағдарын құрайды. Адам психикасы іс-әрекеті
нәтижесін әрдайым ортаның жағдайымен салыстыра
отырып, индивид ахуалын қайтарымды байланыста ұстауға
мүмкіндік алады, оның түсінік сезімін ықшамдайды. Психика
жүйке жүйесін тітіркендіретін әсерді заттың бейнесіне
түрлендіреді, мінез-құлыққа ынта-ықылас дарытады.
Психиканың рефлекторлық сипаты оның объективті жағдайға
тәуелділігін, қабылдау жүйесі құрамының қимыл атқару
заңдылығын білдіреді. Психиканың рефлекторлық табиғатын
алғаш И.М Сеченов дәлелдеді. Адамның психикасы оның
қимыл-әрекетін реттейтін және қоғамдық қатынасқа
бейімдейтін және құрылымдық-сананың негізін құрайды.
Психология өз алдына ғылым ретінде ХІХ хасырдың 60 ж. бөлініп
шықты. Оған себеп болған ғылыми-зерттеу мекемелері-психологиялық
лабораториялар және институттар, жоғары оқу орындарындағы
кафедралар сонымен қатар пихикалық құбылыстарды оқып-білуге
байланысты экспериментті насихаттау жұмыстары.
Көптеген ертедегі ойшылдардың көзқарастарына ортақ болған
“психология” сөзінің орнына “жан” ұғымын қолданады және ерекше мәнді
құбылыс ретінде қарастырады.

ЖА
Н

Идеалистік Материалистік
Ойшыл-ғалымдар Еңбектері
Немістің эмпирикалық психологиясының

И.Ф.Гербарт негізін қалаған.Ғылымға ассоциация және
апперцепция енгізген ұғымдары психологияда
сақталған және өз мәнін жойған жоқ.
Лейпциг қаласында 1879 жылы

В.Вундт эксперименталдік психологиялық зертхана
негізін қалаған, ол кейіннен эксперименталдік
психология институтына айналды.
Оның “Бас ми рефлекстері” атты белгілі еңбегі
И.М.Сеченов рефлекс ұғымына негізделген
эмпирикалық психологияның негізін қалады.
жаңа

Ол Қазан қаласында бірінші отандық
В.М.Бехтерев эксперименталдік психологиялық зертхананы
негіздеді.
Ол психоанализ бағытының негізін
Зигмунд Фрейд салушы.Оның негізгі еңбегі “Түс көруді
талқылау” 1900 жылы жарық көрді.
Америка психологі психологияны мінез-құлық
туралы ғылым ретінде
Джон Уотсон қарастырады.”Психология, оны бихевиорист
қалай көреді”,”Бихевиоризм”деген еңбектері
бар.
Көрнекті америка психологі функционалдық
психологияның негізін салушылардын бірі. Ол

Роберт Вудворте бихевиористердің ұсынған “стимул -реакция”
үлгісін жоққа шығарып, оның құрамына аралық
буын – ағза мен ұстанымды енгізді, түрткі
Ойшыл-ғалымдар Еңбектері
Жан туралы ғылыми-психологиялық

Аристотель еңбектің-трактаттың авторы. Ол адамда
болатын негізгі 5сезім органдарын атап
көрсетті: көру, есту, тері, дәм, иіс.
Ол сырттан әсер еткен ықпалға жауап
берудің автоматтық, механикалық тәсілі
Р.Декарт ретінде
Рефлекстің
рефлекс
көмегімен
ұғымын
жануарлар
енгізді.
мен
адамдардың іс-әрекетін түсіндіре бастады.
Спиноза дуализмнің орнына жан денемен
Б.Спиноза тығыз байланысты, онсыз
алмайды деген көзқарасты ұсынды.
өмір сүре

Ғылыми жаратылыстану жолымен

Т.Гоббс адамдардың
айырмашылығын түсіндіруге
қабілеттерінің
талпыныс
жасады.
Ағылшын ойшылы психологиялық
құбылыстарды тәжірибелік түсіндіруді және
Джон Локк сипаттауды бір жүйеге келтірді, сонымен
қатар тәжірибелік психологияның негізін
салушы болып есептеледі.
Ағылшын ғалымының еңбектерінде
ассоциативтік психология аяқталған түрде

Д.Гартли берілді. Оның айтуынша, адамның бүкіл
жан дүниесі үш элементтің: түйсіктердің,
идеялардың, және сезімдердің бір-бірімен
байланысы, біріктірілуі негізінде құрылған.
Қазақстанда психология ғылымының
қалыптасуы мен дамуы

Бірінші кезеңі – кеңес Үшінші кезең – егемен,
үкіметі орнағанға тәуелсіз Қазақстан
дейінгі қазақ жағдайында
психологиясы- бұл Екінші кезеңі
қалыптасқан ғылыми
кезең психология марксистік кеңестік
психология дамуының
ғылымының ілкі психология деп
жаңа кезеңі (1991-
бастауы(15-20ғ.) аталады (1920-1990)
2006)
Ойшыл – ғалымдар: Еңбектері:
Ол психология ғылымының әртүрлі мәселелеріне
“Ақыл-ой туралы”, “Темперамент туралы”, “Түс
Әбу –Насыр әл- көру туралы”, “Жанның мәні туралы”, “Ақыл-ой
және ұғым”, “Жас өспірімнің ақыл ойы туралы
Фараби кітап”, “Ересектердің ақыл ойы туралы кітап”
және т.б. еңбектерін арнады.
“Тіл адамның даңқын асырады”, “ Адам ол арқылы
бақыт табады”, “Тіл адамға жапа шектіреді”, “
Жүсіп Баласағұни Абайламаса, басынан да айырады”, “Жақсы
болғың келсе, жаман сөз айтпа” деген
мәтелдердің психологиялық мәнін ашып көрсетті.
Ол Қазақстанда психология ғылымы саласында
тұңғыш рет 1939 жылы Ленинград қаласында
Төлеген Тәжібаев “К.Д.Ушинский – Ресейдегі педагогикалық
психологияның негізін салушы” тақырыбында
кандидаттық диссертация қорғады.
Қазақ топырағында алғаш рет 1922жылы
Мағжан Жұмабаев “Педагогика” атты оқулық жазған.
Қазақ топырағында тұңғыш рет “Педагогика”
Жүсіпбек Аймауытов оқулығын 1926 жылы жазды.
1923 жылы Орынбор қаласында “Педагогика”
оқулығы орыс тілінде жарық көрді. Еңбегінде
В.Я.Струминский диалектиканың негізгі мәселелерін бір жүйелі
баяндау тәжірибесіне тоқталады.
Ол бірнеше ғылыми еңбектер мен мақалалардың
авторы, әсіресе, оның “Оқушылардың ынтасын
Әбдірахман тәрбиелеу”(1958), “Қоғамдық пайдалы еңбек
арқылы оқушыларға коммунистік тәрбие

Ұқсас жұмыстар

ПСИХОЛОГИЯ пәні

Психологияның даму тарихы

Балалар психологиясының даму тарихы,теориялар туралы негізгі түсініктер

ПСИХИКАЛЫҚ ДАМУДЫҢ ТЕЖЕЛУІНІҢ ЗЕРТТЕЛУ ТАРИХЫ

Балалар нейропсихологиясы

Психология тарихы және жаңа бағыттары

ПСИХОЛОГИЯ ҒЫЛЫМЫНЫҢ ЖАЛПЫ

ПСИХОЛОГИЯ ТУРАЛЫ ІЛІМНІҢ ҚАЗАҚСТАНДАҒЫ ДАМУ ЖОЛДАРЫ

Психология туралы жалпы түсінік

Қарым - қатынас процесіндегі қоршаған ортаны қабылдау

Пәндер