САЯСИ ДАМУ

Презентация қосу

САЯСИ
ДАМУ
Қазiргi саясаттану ғылымында
«саяси даму» ұғымының
жалпытаныған анықтамасы жоқ.
Көбiнесе саяси әдебиеттерде
САЯСИ ДАМУ

саяси даму мына мәндерге ие
болады:
экономикалық дамудың алғышарты;
өндiрiстiк қоғамға тән саясат;
саяси модернизациялау;
ұлттық-мемлекеттi басқару;
әкiмшiлiк және құқықтық даму;
жаппай жұмылдыру және қатысу;
демократиялық қоғамды құру;
өзгерiстер сабақтастығы мен тұрақтылығы;
әлеуметтiк өзгерiстердiң көпжақты процесiнiң бiр
аспектiсi.
Саяси iлiмдер тарихында саяси дамудың әр түрлi концепциялары
қалыптасқан. Мәселен, саяси дамудың либералдық өкiлдерi, саяси дамудың
өлшемi ретiнде адам құқығының жоғарылығын, мемлекеттiң азаматтық қоғам
бақылауында болуын, плюрализм мен рухани бостандықты алады.
Ал, консерваторлар, саяси дамудың негiзгi құндылықтары ретiнде саяси iс-
әрекеттегi моралдық басымдылықты, басқарудың алдыңғы формасымен
сабақтастықты, билiктi ұйымдастыруда базалық қалыптары мен қағидаларын
сақтауды есептейдi. Марксизм, саяси жүйе дамуының өлшемiн жеке меншiктiң
қоғамдық меншiкке ауысуымен, жұмысшы табының гегемондығымен және
коммунистiк партияның жетекшiлiк рөлi артуымен байланыстырады. Демек,
алдыңғы екi бағыт демократияның тоталитаризмге, ал марксизм болса
социализмнiң капитализмге үстемдiгiн қолдайды.
САЯСИ ДАМУ

Бiрақ, саяси процестер аяқталмаған транзиттi қоғамда бұл өлшемдердi
пайдалану қиындық тудырып ғана қоймайды, кейде даму идеясының өзiне
қарама-қайшылық тудырады. Мәселен, билiктi демократиялық негiзде
институттау, плюрализмдi кеңейту басқарудың деспоттық формасының
қалыптасуына, немесе қоғамды басқаруда жағымсыз салдарлардың тууына
алып келуi мүмкiн.
САЯСИ ДАМУ

Саяси даму − саяси құрылымдар, қалыптар, институттардың жаңа әлеуметтiк, экономикалық және
т.б. мәселелердi тез арада қабылдау қабiлетi мен сезiну икемдiлiгiне, әрi қоғамдық пiкiрдi
қабылдау мүмкiндiгiне тәуелдi. Демек, керi байланыстың тұрақты механизмi қалыптасуы тиiс, бұл
дегенiмiз басқарудың тиiмдi буындары тұрғындар пiкiрлерiн есепке алуға қабiлеттi, шешiмдi тиiмдi
таратушы, саяси жүйе шиеленiстi реттеудiң икемдi механизмiне айналған және билiктi қолданудың
тиiмдi жолдарын таңдаған деген сөз. Мұнда бұл мемлекет қандай нақты ұлттық-мемлекеттiк
форманың өзгерiсiн иеленетiндiгi ешқандай мәнге ие болмайды, қандай партия, қандай идеология
саясатты анықтайтындығы ешбiр рөл атқармайды. Ең негiзгiсi, саяси институттардың жаңа
проблемелерды шеше бiлу қабiлетiнде, оның қоғаммен ашық сипаттағы қатынасы билiк жүйесiнiң
жағымды динамикасын, өмiр сүрудiң жаңа сапасына өткендiгiн бейнелейдi. Бұл пiкiрдi Д. Истон, Г.
Алмонд және Г. Пауэлдiң саяси жүйедегi ең бастысы оның құрылымында емес, iс-әрекетiнде деген
тұжырымдары да растайды.
Саяси даму дегенiмiз саяси жүйенiң өзгерушi әлеуметтiк жағдайға икемдi
бейiмделу қабiлетiнiң дамуы және талап-қолдау және саяси шешiм-
әрекет арасында керi байланыстың тиiмдi механизмiнiң қалыптасуы.

САЯСИ ДАМУ

Саяси дамудың мақсаты қандай да бiр тиянақты саяси қатынас пен
қалыпты қалыптастыру немесе өзгерту емес, саяси институттар мен
ашық түрдегi саяси жүйе арқылы бiрте-бiрте күрделенiп келе жатқан
әлеуметтiк және экономикалық мәселелердi шешу. Саяси даму процесi
саяси жүйенiң iшiнде оның мақсатының мынадай
факторлармен − әлеуметтiк-экономикалық даму тұрақтылық, теңдiк,
қатысу т.б. өзара байланысы болуын талап етедi. Табысты бөлудегi
теңсiздiк пен саяси қатысуды күштеп шектеуге талпынған даму
жағдайында әлеуметтiк қиналыс, саяси тұрақсыздық күшейедi, сөйтiп
МАҚСАТЫ саяси даму процесi бұзылады.
Саяси дамудың эволюциялық жолы үшiн
САЯСИ ДАМУ қажеттi жағдайлар мыналар:
1 тұрғындардың шешiм қабылдау мүмкiндiгiн кеңейту,
қоғамдық сұраныс пен мүдденi есепке алу;

2 билiк үшiн күресте әдiл және еркiн бәсекелестiктi орнату;

3. шиеленiстi шешудiң тиiмдi механизмiн қалыптастыру;

4 саяси жетекшiлердiң бiлiктiлiгi, хабардарлығы,
қарсыласымен келiсiмге келе бiлу қабiлетi, күштеуге жол
бермеу;
Саяси жүйедегi даму процесi:
Талаптар мен қолдауды артикуляциялау, оны әр түрлi Керi байланыс қоғамдағы шиеленiстердi шешудiң
күштеу топтары мен саяси партиялар атқарады. Егер бiрден-бiр көзi, ол билiктiң саяси жүйеге түскен талап-
олардың қызметi шектетiлетiн болса, онда саяси жүйенiң тiлектердi реттеу қабiлетiне байланысты. Керi
бейiмделу мүмкiндiгi әлсiрейдi. Талаптарды електеу, белгiлi байланыс саяси жүйенiң өзiнiң мақсатына
бiр каналдарға бөлу. Ол мәдени әрi құрылымдық болып қаншалықты жеткендiгiн анықтауға мүмкiндiк бередi.
екiге бөлiнедi. Құрылымдық немесе саяси түрi, оған партия, Қазақстан Республикасында саяси жүйе керi байланыс
жоғары қабат, парламентаризм жатады. Мәдени реттеуге әлсiздiгiнен қиналысқа ұшырауда. Бұл саяси жүйенiң
саяси қалыптар, құндылықтар, түсiнiктер, көзқарастар ақпараттар каналдарының қызметi әлсiздiгiне
жатады. Сондықтан мұнда саяси әлеуметтендiру рөлi байланысты.
басым. Талаптарды қысқарту, топтастыру, баламалық
талдауды қалыптастыру. Бұл қызметтi саяси партиялар
тиiмдi атқарады. Қазақстан Республикасында саяси
партиялардың әлсiздiгi саяси жүйенiң сыртқы және iшкi
өзгерiстерге тез арада бейiмдiлуiнiң стратегиялық
потенциалын төмендетуде.
К. Дойч саяси жүйе өз мақсатына
жетуi үшiн мына төрт факторға
тәуелдi деп есептейдi:
· жүйенiң ақпараттармен жүктелуi;

САЯСИ ДАМУ
· саяси жүйе реакциясының жылдамдығы;
· саяси жүйенiң жаңа фактiлерге тез, әрi сапалы
жауап қайтаруы;
· мақсатты нақты белгiлеу.

Демек, саяси жүйе қызметiнiң тиiмдiлiгi қамтамасыз
ететiн факторларға айналымдағы ақпараттардың
жеткiлiктiгi мен сапасы, жүйенiң сыртқы ықпалдарға
жауап қайтару жолдары мен формалары, сонымен
қатар коллективтiк әрекет арқылы бiлдiру, оның
нәтижесiнiң бастапқы мақсатқа сәйкес келуiн
жатқызуға болады.

Ұқсас жұмыстар

ХАЛЫҚ САНЫ, УРБАНИЗАЦИЯ ЖӘНЕ ҚОҒАМДЫҚ ҚОЗҒАЛЫС

ҚАЗАҚСТАН МЕН АЗИЯ-ТЫНЫҚ МҰХИТЫ ЭКОНОМИКАЛЫҚ ЫНТЫМАҚТАСТЫҒЫ ҰЙЫМЫ: АЙМАҚТЫҚ ӘРІПТЕСТІКТІҢ ТӘЖІРИБЕСІ

Саяси модернизация түсінігі

САЯСАТТЫҢ МӘНІ

Саяси әлеуметтену

Қоғамның саяси жүйесі

Саяси жүйенің негізгі міндеті экономикалық, рухани

САЯСИ МӘДЕНИЕТТІҢ МӘНІ, ФУНКЦИЯЛАРЫ

Саяси ғылымның теориялық аспектілері

Қазақ ағартушыларының әлеуметтану көзқарастары

Пәндер