Мектеп оқу - тәжірибе телімдерінде жүргізілетін тәжірибе жұмыстары

Мектеп оқу-тәжірибе телімдерінде жүргізілетін тәжірибе жұмыстары

Бөлекбаева Нұржанат

Мектептің оқу-тәжірибе телімдеріндерінде атқарылатын негізгі жұмыстар көктемгі және күзгі кезеңдерде атқарылады. Мектеп оқу-тәжірибе телімдерінде жүргізілетін тәжірибелер оқушылардың негізгі еңбек түрі болып саналады. Тәжірибелерді жүргізу оқушылардың танымдық және шығармашылық деңгейлерін арттырып, тіршілік процестерді, биологиялық түсініктерінің қалыптасуын, ғылыми- зерттеу жұмыстарына бейімделушілікті нығайтып, биология ғылымына қызығушылықтарын арттырып, ауылға керекті мамандық алуға бағдарлап, ауылшаруашылығы еңбектерін бағалауды, құрметтеуді үйретеді.

Тәжірибені қойып, қорытынды жасайтын бұл барлық сынып топтары - бригада мүшелері болып табылады. Бұл жағдайда барлық агротехникалық шаралар мен әдіс тәсілдер белгілі- бір мезгілде толығымен орындалуы қажет. Әр тәжірибелерде жүргізілген өлшеу нәтижелері арнайы дәптерге-күнделікке жазылып, онда нақты өсімдіктің барлық кезеңдегі түрлері (фазалары) көрсетіледі.

Ауыспалы егіс оқу-тәжірибе телімінің егіс көлемінің нәтижесінде жасалады. Ауыспалы егістіктің арқасында топырақтың құнарлығын арттыру, дақылдардың өнімін көтеру, оның сапасын жақсарту, мөлдектердегі арамшөптердің санын азайту, өсімдіктерді аурулар мен зиянкестерден қорғау, топырақты су және жел эрозиясынан сақтау мәселелері шешіледі.

Оқушылар мектеп оқу-тәжірибе телімдерінде қойылатын тәжірибелер арқылы өсімдіктердің өмір сүру кезеңдерін бақылап, оларға әсер ететін факторларды, бақылау нәтижелерін белгілеп, алынған тәжірибелік мәндер бойынша сараптау жүргізіп, дұрыс қорытынды жасай білуге үйренеді.

Мектепте жүргізілген көпжылдық тәжірибе нәтижелері көрсеткендей ең маңыздысы бұл тәжірибелердің агротехникалық тақырыптары. Өйткені ұсынылатын бір ғана әдіс бір жағдайда оң, ал екінші жағдайда басқаша теріс нәтиже беруі мүмкін.

Мектеп оқу-тәжірибе телімдерінде істелінетін жұмыстар оқушылардың еңбек, физикалық, экологиялық және эстетикалық тәрбиелердің бірлігін көрсетеді.

Эстетикалық тәрбие оқушылардың қоршаған ортаның табиғаттың әдемілігін өз түсінігінше қабылдап, табиғат, еңбек, адамдар арасындағы қатынастарды түсіне білуге үйретеді.

Экологиялық тәрбие - табиғаттағы құбылыстардың бір-бірімен терең байланыста екендігін түсінуге үйретеді.

Еңбек тәрбиесі - оқушылардың жан-жақты гармониялық дамуына себебін тигізіп, оларды қоғамда активті творчествалық еңбек етуге дайындайды.

Тәжірибелік жұмыстарды ұйымдастырғанда ең негізгі 2 жағдайды есте ұстау қажет.

1. Оқушылардың еңбектері бірсыдырғы емес әртүрлі болуы керек.

2. Ол жұмыстар оқушыларға қызықты және олардың шамалары келетіндей болулары қажет.

Тәжірибе жұмыстары барлық 1-11 сынып оқушыларын олардың жас ерекшеліктері мен алған білімдеріне байланысты әр түрлі тақырып бойынша оқушылардың қызығушылығын ескере отырып түгел қамтуға көмектеседі.

Тәжірибелік жұмыстарда агрономиялық нәтижелер ескерусіз қалмауы қажет, себебі негізгі мақсат алынған ауылшаруашылық өнімдерінің сапасы мен олардан жоғарғы өнім алуға пайдаланылған оптималды әдістер мен тәсілдерді қолдана білуге үйрену.

Тәжірибе - бұл сыныптан және мектептен тыс теориялық, практикалық және өндірістік жұмыстардың жиынтық-комплексі болып табылады.

Бұл жұмыстарда үзіліс болмайды - ол жыл бойы үздіксіз жүргізіліп отырылады. Сондықтан бұл жұмыстардың негізгі көлемдері сабақтан тыс уақытта орындалады яғни оқу-тәжірибелік практика кезінде немесе факультативтік сабақтарға бөлінген сыныптан тыс сағаттар есебінен орындалады.

Мысалы:

Көктемде мектептің оқу тәжірибие телімдерінде де тәжірибелер қойылады. Жазда-егілген өсімдіктерді бақылап, қарап-әр түрлі тәжірибелер мен бақылаулар жүргізеді.

Күзде- егінді жинап өнімді есептейді. Сыныпта немесе лабораторияда оқушылар тұқымның сапасын тексеруге тәжірибелер жүргізеді, топырақ құрамын анықтап, қорытынды есеп дайындайды.

Қыста- көктемде жүргізілетін жұмыстарға дайындық жұмыстарын жүргізеді, зерттейді. Далалық тәжірибелердің әдістемелерін, жоспарын дайындап, зерттелетін тақырып бойынша жүргізілетін тәжірибе схемаларын дайындайды.

Тәжірибелік жұмыстарды бастар алдында оқу тәжірибие жұмысының жетекшісі (биология пәнінің мұғалімі) оқушылармен бірлесе отырып, оның барлық этап-кезеңдерінде істелетін жұмыстарды ойластырып жоспарлайды.