Рафаэль Ниязбек лирикасындағы Қазақ концепциясы

Презентация қосу

Концептілік жүйе

Концептілік жүйе – концептілік
құрылымдардың реттелген формасы.
Концептілік құрылымдар санадағы бейнені
интерпртациялайды. Когнитолог –ғалымдар
құрылымның элементтері – концептіге жақын
келетін семалар тізбегі деп түсінеді. Бірақ
концептілік құрылымдар тек семалық топтардан
ғана емес, ұғымның белгілерін, қасиетін, орнын,
кеңістігін, уақытын бейнелейтін таңбалар
тізбегінен де құрылады.
Концептілік құрылымдардың санада бейнеленуі әртүрлі формада
көрініс табады. Олар:

Қарапайым
форма
(фрейм)

5. Бейнелі 2. Күрделі
форма форма
(ойсурет) (скрипт)

4. Сызбалы 3. Оқиғалы
форма форма
(схема) (сценарий)
Рафаэль
Рафаэль Ниязбектің
Ниязбектің
поэтикалық
поэтикалық тілінде
тілінде «қазақ»
«қазақ»
• Заттардың ойша түсірілген суреттері концептісінің
концептісінің мәнін
мәнін ашатын
ашатын
аталады. Олар сезімдер мен түйсінулер, мынадай ұғымдарды
мынадай ұғымдарды
Ұғымдар
бір заттардың қасиет-белгілерін
дерексіздендіру арқылы екінші біреулеріне қолданған:
қолданған: өр
өр қазақ,Ұлы
қазақ,Ұлы
телу негізінде пайда болады.[Имашева дала,
дала, нар қазақ, намысшыл
нар қазақ, намысшыл
Г.Е. М.Дулатұлы шығармаларындағы қазақата
«Ғаламның тілдік бейнесі» 9 бет ] қазақата жолы,
жолы, байтақ
байтақ
дала,
дала, бейбітшілік,
бейбітшілік,
егемендік,
егемендік, көк
көк бөрі
бөрі т.с.с
т.с.с

• Заттардың сол ұғымда ойша бейнеленетін
қасиеттері мен байланыстары, олар сол
Мысалы:
Мысалы: сыйласу,
сыйласу, ата
ата
жолын
жолын қуу,
қуу, көк
көк аспан,
Мазмұн
заттың белгілері ретінде танылады. . аспан,
[Имашева Г.Е. М.Дулатұлы тыныш
тыныш өмір
өмір сүру,
сүру,
шығармаларындағы «Ғаламның тілдік қадірлеу т.б.
бейнесі» 9 бет ] қадірлеу т.б.
Рафаэль Ниязбек
лирикасындағы «Қазақ»
концепциясы
Қазақ концептісі – макроконцепт құрайды.
Қазақта ұлт та, дін де, тіл де, егемендік пен
азаттық, ұлттық таным да бар.

«Қазақ» концептісі. Метафизикалық концепт қатарына
жатады. Ол –(егемендік,азаттық, батырлық, ерлік,
дархандық, ұлттық таным) ақиқат немесе бейақиқат
дүниедегі абстракцияның, жоғары дәрежедегі
құндылықтарын танытатын ментальді мазмұн
метафизикалық концептілер перцептивтік, сенсорлық
қабылдау, яғни сезіну әрекеті арқылы рухани құндылықтарды
тану нәтижесінде ғана хабарланады. [Оразалиева Э.Н. Қазақ
тіл біліміндегі когнитивтік парадигма. Докт.
дисс.авторефераты, 10 бет]
«Қазақ» концептісінің фреймдік құрылымы Рафаэль
Ниязбектің поэтикалық мәтінінде көрініс табуы:
Схемалық құрылымы
Схема – фразеологизмдердің мағыналық құрылымын үлгілеуде
қолданылатын тәсіл. Рафаэль Ниязбек шығармаларындағы схеманың
қолданысы төмендегідей:

Ала
Ала алмаған
алмаған қаланы
қаланы көп
көп дұшпаны,
дұшпаны,
Қалай
Қалай деме
деме күлінің
күлінің көкке
көкке ұшқаны.
ұшқаны.
Алты
Алты бақан
бақан ала
ала ауыз
ауыз болса
болса ағайын,
ағайын,
Қалың
Қалың елдің ішінен өрт шыққаны. [Р.Ниязбек.
елдің ішінен өрт шыққаны. [Р.Ниязбек. Жібек
Жібек жолы.;
жолы.; 77 бет]
бет]

КҮЛІ
КҮЛІ КӨККЕ
КӨККЕ ҰШТЫ
ҰШТЫ –– Быт-шытын
Быт-шытын шығарды,
шығарды, талқандады,
талқандады, құртты.
құртты. [ҚТФС,
[ҚТФС, 160
160 бет]
бет]
АЛТЫ
АЛТЫ БАҚАН
БАҚАН АЛА
АЛА АУЫЗ
АУЫЗ –– қырғи
қырғи қабақ
қабақ таныту.
таныту. [ҚТФС,
[ҚТФС, 17
17 бет]
бет]

Қабырғасын
Қабырғасын жаулардың
жаулардың күйреткенмін,
күйреткенмін,
Шыбын
Шыбын жанын
жанын шыңғыртып
шыңғыртып сүйреткенмін.
сүйреткенмін.
Бөрі
Бөрі қала
қала атанып,
атанып, өзім
өзім туған
туған
Бөлтірікті
Бөлтірікті тістелеп үйреткенмін. [Р.Ниязбек.
тістелеп үйреткенмін. [Р.Ниязбек. Жібек
Жібек жолы.;
жолы.; 15
бет]
бет]

ШЫБЫН
ШЫБЫН ЖАН
ЖАН –– көне.
көне. Өмір,
Өмір, тірлік
тірлік мағынасында.
мағынасында. (Діни
(Діни ұғым
ұғым бойынша
бойынша кісі
кісі өлгенде
өлгенде
«жан» шыбын тәрізді ұшып кетеді-мыс.) [ҚТФС, 316 бет]
«жан» шыбын тәрізді ұшып кетеді-мыс.) [ҚТФС, 316 бет]
Көсегесі
Көсегесі онда
онда елдің
елдің көгереді,
көгереді,
Жалғанды
Жалғанды дада атандай
атандай шөгереді.
шөгереді.
Қасиетті
Қасиетті қазақтың бола білген
қазақтың бола білген
Қайғысын
Қайғысын да қайыспай көтереді. [Р.Ниязбек.
да қайыспай көтереді. [Р.Ниязбек. Жібек
Жібек жолы.;
жолы.; 22
22 бет]
бет]

КӨСЕГЕСІ
КӨСЕГЕСІ КӨГЕРУ
КӨГЕРУ –– Өркендеп
Өркендеп өсті,
өсті, бағы
бағы ашылды.
ашылды. [ҚТФС;
[ҚТФС; 157
157 бет]
бет]

Шаңырағын
Шаңырағын шайқалтып
шайқалтып іргелі
іргелі елдің,
елдің,
Оу,
Оу, уақыт,
уақыт, тізгінін
тізгінін кімге
кімге бердің?
бердің?
Арыстарды
Арыстарды жазықсыз жапа шеккен
жазықсыз жапа шеккен
Жүрмін
Жүрмін іздеп ішінен түрмелердің. [Р.Ниязбек.
іздеп ішінен түрмелердің. [Р.Ниязбек. Жібек
Жібек жолы.;
жолы.; 81
81 бет]
бет]

Қазақ халқының танымында шаңырақ – ас киелі де, қастерлі
ұғым. Бұл отбасыны, отбасындағы бірлікті, татулықты,
бейбітшілікті білдіретін кең ұғым. Үлкендердің «шаңырағың биік
болсын!», «шаңырағың шайқалмасын!» деп бата беретіні де
сондықтан болар. Рафаэль Ниязбек өлеңдерінде қолданыс тапқан
шаңырағы шайқалу тұрақты тіркесі ел басына қиын – қыстау күн
туғандығын аңғартады.
Стереотип

Стереотипке тән ерекшелік –
тұрақтылығы. Стереотип –
адамдардың қоршаған орта, өмір,
дүние туралы қабылдаған, ой-таным
түсініктерінің қайталануынан
тұрақталған іс – әрекеттері мен
дағдылары. [Қожахметов Ф.
«Ғаламның тілдік бейнесінің
құрылымының концептілік жүйеде
талдау» (конф.материалдарынан), 72
бет]
Ұлттық
Ұлттық –– мәдени
мәдени концептілер
концептілер тек
тек ұлттық
ұлттық танымда
танымда ғана
ғана жан-жақты
жан-жақты
ақпаратымен
ақпаратымен жүйеленіп, сол ұлттың мәдени құндылығын көрсететін
жүйеленіп, сол ұлттың мәдени құндылығын көрсететін
концептілер.
концептілер.
Зерттеушілер
Зерттеушілер стереотиптердің
стереотиптердің өзіндік
өзіндік белгілеріне
белгілеріне қарай
қарай бірнеше
бірнеше топтарға
топтарға
бөледі:
бөледі:
Соның ішіндегі ұлттық стереотип –ол белгілі бір халықтың яғни ұлттың
ұлттық ерекшеліктерін қамтиды. Мәселен, ақынның лирикасындағы «Қазақ»
концептісінің мәнін ашатын ұлттық стереотиптер болып халық танымын
білдіретін тілдік бірліктер де бар. Олар мыналар:
Ойсурет – санада бейне, метафора, символ
көмегімен танылатын концепт қалыптастыратын ең
күрделі форма. [Қожахметов Ф. «Ғаламның тілдік
бейнесінің құрылымының концептілік жүйеде
талдау» (конф.материалдарынан), 74 бет]

«Қазақ» - намысшыл, өршіл, егемен, көк бөрі, іргелі ел,
таза жанды, азат сынды сөздерге балап қолданылған.

Автор поэтикалық тілінде бір ғана қазақ сөзіне бірнеше
баламалары табылып, бірнеше тілдік бірліктерге теңеген.
Мысалы, «қазақ – нар қазақ», «қазақ – ұлы қазақ»,
«қазақ – Алаш ұлы», «қазақ – дархан», «қазақ – мұхит»
«қазақ- алып кеме», «қазақ – теңіз», «қазақ –
қарағай»т.с.с.
Бұның бәрі санамызда қазақ халқын бейнеленетін
тіркестер. Мысалы, ақын өлеңінде:

Нұр
Нұр шашқан
шашқан жасыл
жасыл белеске,
белеске,
Шашырап
Шашырап сәуле
сәуле жебесі.
жебесі.
Қазақтар
Қазақтар мұхит
мұхит емес
емес пе
пе
Айдында
Айдында жүзген кемесі. [Р.Ниязбек.
жүзген кемесі. [Р.Ниязбек. Жібек
Жібек жолы.;
жолы.; 147
147 бет]
бет]

Қазақ
Қазақ халқы
халқы –– кең
кең жүректі
жүректі дархан
дархан халық.
халық. Осындай
Осындай жүректі
жүректі елді
елді алып
алып мұхитқа
мұхитқа теңеген.
теңеген.

Сол
Сол құдырет
құдырет әлі
әлі де
де өзіңде
өзіңде ме,
ме,
Туған
Туған елге
елге түспейді
түспейді көзің
көзің неге?
неге?
Дала
Дала – мұхит болса егер, қайран қазақ
– мұхит болса егер, қайран қазақ
Алыстарға
Алыстарға жол тартқан кеме емес пе.
жол тартқан кеме емес пе. [Р.Ниязбек.
[Р.Ниязбек. Жібек
Жібек жолы.;
жолы.; 44 бет]
бет]

Берілген
Берілген өлең
өлең жолдарында
жолдарында қазақ
қазақ жұртын
жұртын алыс
алыс сапарға,
сапарға, еркіндікке,
еркіндікке, жарқын
жарқын болашаққа
болашаққа бет
бет алған
алған алып
алып кемеге
кемеге
салыстырып
салыстырып қолданып
қолданып тұр.
тұр. Метафора
Метафора әдісі
әдісі арқылы
арқылы жасалған
жасалған бұл
бұл мысал
мысал қазақ
қазақ концептісінің
концептісінің ойсуретін
ойсуретін
танытады.
танытады.

Дала
Дала жұрты,
жұрты, әрине,
әрине, қарапайым,
қарапайым,
Болашаққа
Болашаққа бірге еріп барады
бірге еріп барады Айым.
Айым.
Суық
Суық желдің
желдің өтінде
өтінде қалған
қалған талай
талай
Әрбір
Әрбір қазақ
қазақ –– қара
қара нар
нар қарағайым.
қарағайым. [Р.Ниязбек.
[Р.Ниязбек. Жібек
Жібек жолы.;
жолы.; 103
103 бет]
бет]

Қарағай
Қарағай ағашы
ағашы –– биік
биік әрі
әрі мықты
мықты ағаш.
ағаш. Еліміздің
Еліміздің мықтылығын
мықтылығын да
да осы
осы ағашқа
ағашқа орынды
орынды теңеген.
теңеген.
Скрипт – күрделі формадағы концепт типі. Скриптті
қалыптастыратын басты элемент –фрейм. Скрипттің
санадағы көрінісі – сценарийлік құрылымның кеңейтілген
формасы. Скрипт көзбен көрген, нақты тәжірибеден өткен
оқиғалар арқылы, балалық шақтан келе жатқан
стереотиптік ақпараттары арқылы жинақталған
ақпараттардан құралады. Яғни санадағы дайын
сценарийлер мен фреймдерді топтастырып ұғыну.
Скрипттің күрделілігі ақиқат дүниені тануда басқа бір
оқиғаларды ой елегінен өткізіп, одан концептінің бір
қырын танытатын үзіктерін автоматты түрде салыстырып,
не ойша ұқсатып сол дүниенің бүтін бейнесін жасауда
байқалады [Қожахметов Ф. «Ғаламның тілдік
бейнесінің құрылымының концептілік жүйеде талдау»
(конф.материалдарынан),19-б].
Ата
Ата жұртын
жұртын өлеңмен
өлеңмен мүсіндеген
мүсіндеген
Неге
Неге ақынның ұшады құсы төмен?
ақынның ұшады құсы төмен?
Елдер ғана езілген езге айналып,
Елдер ғана езілген езге айналып,
Ер
Ер халықтың
халықтың жүрегін
жүрегін түсінбеген.
түсінбеген. [Р.Ниязбек.
[Р.Ниязбек. Жібек
Жібек
жолы.;
жолы.; 26
26 бет]
бет]

Арғымағы
Арғымағы таңасқан
таңасқан қаңтарылып,
қаңтарылып,
Абыздарға
Абыздарға сыр шерткен ақтарылып,
сыр шерткен ақтарылып,
Қазақ
Қазақ ұрпақ өсіріп өркен жайған,
ұрпақ өсіріп өркен жайған,
Мұз
Мұз төсеніп
төсеніп жатса
жатса да,да, қар
қар жамылып.
жамылып. [Р.Ниязбек.
[Р.Ниязбек. Жібек
Жібек
жолы.;
жолы.; 37
37 бет]
бет]

Майданға
Майданға ерлер
ерлер аттанып
аттанып елде
елде жүрген,
жүрген,
Шырақ аз ба мезгілдің желі өшірген.
Шырақ аз ба мезгілдің желі өшірген.
Қасиетін
Қасиетін сіңіріп
сіңіріп көк
көк бөрінің,
бөрінің,
Қайран
Қайран атам
атам бөрі
бөрі етіп
етіп мені
мені өсірген.
өсірген. [Р.Ниязбек.
[Р.Ниязбек. Жібек
Жібек
жолы.; 81 бет]
жолы.; 81 бет]

Рафаэль
Рафаэль Ниязбектің
Ниязбектің поэтикалық
поэтикалық тілінде
тілінде бұл
бұл шумақ
шумақ «қазақ»
«қазақ» концептісінің
концептісінің мәнін
мәнін ашатын
ашатын скрипт
скрипт құрайды.
құрайды.
Өлең
Өлең тармақтарында
тармақтарында берілген
берілген мұз
мұз төсену,
төсену, өркен
өркен жаю,
жаю, шырағын
шырағын өшіру,
өшіру, көк
көк бөрінің
бөрінің қасиеті,абызға
қасиеті,абызға сыр
сыр шерту
шерту
сынды тіркестер жекелей қолданыста фрейм болса, өлең тармақтарымен бірлесіп
сынды тіркестер жекелей қолданыста фрейм болса, өлең тармақтарымен бірлесіп келіп «қазақ» келіп «қазақ»
концептісінің
концептісінің мәнін
мәнін ашатын
ашатын скрипт
скрипт болады.
болады.
Рафаэль Ниязбектің когнитивтік құрылымындағы «қазақ»
концептісінің сценарийі мынадай:

Шұғылаңа
Шұғылаңа бет
бет шайып
шайып жуған
жуған шынар,
шынар,
Сардар
Сардар болған
болған қашанда
қашанда сынға
сынға шыдар
шыдар
Нұрың
Нұрың сенің
сенің түскен
түскен соң,
соң, Елбасы
Елбасы боп,
боп,
Нұрсұлтаны
Нұрсұлтаны қазақтың
қазақтың туған
туған шығар.
шығар. [Р.Ниязбек.
[Р.Ниязбек. Жібек
Жібек
жолы.; 4 бет]
жолы.; 4 бет]
Тамырында
Тамырында тулаған
тулаған қаны
қаны тасып,
тасып,
Қазақ
Қазақ қайда
қайда жүрмеген
жүрмеген жалын
жалын шашып,
шашып,
Жолаушыға
Жолаушыға мінгізген
мінгізген жалғыз
жалғыз атын.
атын.
Келе
Келе жатқан алыстан арып-ашып. [Р.Ниязбек.
жатқан алыстан арып-ашып. [Р.Ниязбек. Жібек
Жібек жолы.;
жолы.; 176
176 бет]
бет]

Тұла
Тұла бойы
бойы сомдалған
сомдалған қайғы,
қайғы, азаптан,
азаптан,
Қайсарлықты
Қайсарлықты таппадың қай қазақтан
таппадың қай қазақтан
Бойын
Бойын намыс
намыс қысқанда
қысқанда тайсақтамай.
тайсақтамай.
Мерт
Мерт болакрын
болакрын білсе
білсе де
де айға
айға шапқан.
шапқан. [Р.Ниязбек.
[Р.Ниязбек. Жібек
Жібек жолы.;
жолы.; 103
103 бет]
бет]

Ел
Ел басына
басына төнгенде
төнгенде қатерлі
қатерлі күн,
күн,
Қайқы
Қайқы қылыш
қылыш қазақтың
қазақтың Ата
Ата Ерлігін
Ерлігін
Шежіреден табасың,
Шежіреден табасың,
Жырға
Жырға айналған
айналған
Уақыттың
Уақыттың бетке
бетке айтып
айтып қателігін.
қателігін. [Р.Ниязбек.
[Р.Ниязбек. Жібек
Жібек жолы.;
жолы.; 13
13 бет]
бет]

Берілген
Берілген өлең
өлең жолдары
жолдары қазақ
қазақ концептісінің
концептісінің сценарийін
сценарийін құрайды.
құрайды. Яғни,
Яғни, өлең
өлең шумақтарында
шумақтарында белгілі
белгілі бір
бір оқиға
оқиға
суреттеліп
суреттеліп тұр.
тұр.
«Қазақ» концептісінің мәнін ашатын
қасиеттер:
Елін
Елін жауға
жауға қимаған
қимаған батырлар
батырлар жайында,
жайында, ерлік
ерлік туралы:
туралы:

Ақ
Ақ семсері
семсері от
от шашып
шашып жарқылдаған,
жарқылдаған,
Сардар
Сардар мінген
мінген қай
қай ат
ат та
та алқынбаған.
алқынбаған.
Жау
Жау қайда деп ер жігіт шаба ала
қайда деп ер жігіт шаба ала ма
ма
Атқа
Атқа мықты тартпасы тартылмаған. [Р.Ниязбек.
мықты тартпасы тартылмаған. [Р.Ниязбек. Жібек
Жібек жолы.;
жолы.; 66 бет]
бет]
Қалың
Қалың жаумен
жаумен қасарып
қасарып егескенде,
егескенде,
Қорғанына
Қорғанына айналған белес бел-де,
айналған белес бел-де,
Желпілдегентұлымы
Желпілдегентұлымы туға
туға айналып,
айналып,
Қан
Қан қырғанда
қырғанда Жеңістің
Жеңістің желі
желі ескенде.
ескенде. [Р.Ниязбек.
[Р.Ниязбек. Жібек
Жібек жолы.;
жолы.; 77 бет]
бет]

Сүңгітсе
Сүңгітсе де
де көк
көк сүңгі
сүңгі бал
бал таңдайға,
таңдайға,
Қарсы
Қарсы тұрдым
тұрдым талтайып
талтайып талтайғанға.
талтайғанға.
Қала болғам еңкейген еңкейгенге,
Қала болғам еңкейген еңкейгенге,
Қала
Қала болғам
болғам шалқайған
шалқайған шалқайғанға.
шалқайғанға. [Р.Ниязбек.
[Р.Ниязбек. Жібек
Жібек жолы.;
жолы.; 15
15 бет]
бет]

Бүгілмейтін
Бүгілмейтін тізені
тізені бүктіргенмін,
бүктіргенмін,
Басын
Басын төмен
төмен идіріп,
идіріп, күттіргенмін.
күттіргенмін.
Шіренгендер
Шіренгендер төріме
төріме түкірсе
түкірсе егер,
егер,
Тілін
Тілін кесіп, мата етіп сүттіргенмін. [Р.Ниязбек.
кесіп, мата етіп сүттіргенмін. [Р.Ниязбек. Жібек
Жібек жолы.;
жолы.; 16
16 бет]
бет]
Аздығымды ескермей,
Аздығымды ескермей,
Арыстан
Арыстан айбатпен
айбатпен айқастым.
айқастым.
Көптігінен
Көптігінен жаудың
жаудың сескенбей,
сескенбей,
Жолбарыс
Жолбарыс жүрекпен
жүрекпен шайқастым.
шайқастым. [Р.Ниязбек.
[Р.Ниязбек. Жібек
Жібек жолы.;
жолы.; 17
17 бет]
бет]
Қазақ
Қазақ халқының
халқының бірлігі,
бірлігі, ынтымағы
ынтымағы
жайында:
жайында:

Бірлікте
Бірлікте ұстап
ұстап өз
өз жұртын
жұртын жүдетпеген,
жүдетпеген, Күн
Күн кешіп
кешіп Алла
Алла бұйырған,
бұйырған,
Қай
Қай жауды
жауды да
да жерег
жерег илеп,
илеп, білектеген.
білектеген. Маздатқан
Маздатқан отын
отын тірліктің,
тірліктің,
Алты
Алты бақан
бақан ала
ала ауыз
ауыз болса
болса ағайын,
ағайын, Қорғасындай
Қорғасындай тұтас
тұтас құйылған,
құйылған,
Кім
Кім басынып ол жұртты құл
басынып ол жұртты құл етпеген.
етпеген. Қорғаны
Қорғаны күшті Бірлікпін. [Р.Ниязбек.
күшті Бірлікпін. [Р.Ниязбек.
[Р.Ниязбек. Жібек жолы.; 8 бет]
[Р.Ниязбек. Жібек жолы.; 8 бет] Жібек жолы.; 19 бет]
Жібек жолы.; 19 бет]

Қиыншылықты
Қиыншылықты көп
көп көрген
көрген шыдамды
шыдамды қазақ
қазақ елі
елі
жайында:
жайында:

Көңілінің
Көңілінің көк
көк туын
туын шашақтамай,
шашақтамай, Күнін
Күнін көрген
көрген аңыздан
аңыздан масақ
масақ теріп,
теріп,
Кешкен
Кешкен жұрт ед кезінде
жұрт ед кезінде азап
азап Қазақ
Қазақ жүрген
жүрген аждаһа
аждаһа –азапқа
–азапқа еріп.
еріп.
талай.
талай. Азап шығып құшағын айқара ашқан
Азап шығып құшағын айқара ашқан
Рухы
Рухы жоқтар
жоқтар жүрсе
жүрсе егер
егер ел
ел Нән
Нән есігін
есігін қаққанда
қаққанда қазақ
қазақ келіп.
келіп.
басқарып,
басқарып, [Р.Ниязбек. Жібек жолы.; 164 бет]
[Р.Ниязбек. Жібек жолы.; 164 бет]
Айналады
Айналады рухты
рухты елге
елге қазақ
қазақ
қалай?! [Р.Ниязбек. Жібек жолы.;
қалай?! [Р.Ниязбек. Жібек жолы.;
74 бет]
бет]
Ата
Ата жолын
жолын алқынбай
алқынбай күнде
күнде қуған
қуған
Кім
Кім ірілік
ірілік күтпесін
күтпесін іргелі
іргелі ұлдан.
ұлдан.
Қазақ,
Қазақ, қырғыз
қырғыз секілді
секілді жұбын
жұбын жазбай,
жазбай,
Қазақ,
Қазақ, азап
азап екеуі
екеуі бірге
бірге туған.
туған. [Р.Ниязбек.
[Р.Ниязбек. Жібек
Жібек жолы.;
жолы.; 164
164 бет]
бет]
Намысшыл,
Намысшыл, өршіл
өршіл қазақ
қазақ
туралы:
туралы:

Тұла
Тұла бойы
бойы сомдалған
сомдалған қайғы,
қайғы, азаптан,
азаптан,
Қайсарлықты
Қайсарлықты таппадың қай қазақтан
таппадың қай қазақтан
Бойын намыс қысқанда тайсақтамай,
Бойын намыс қысқанда тайсақтамай,
Мерт
Мерт боларын
боларын білсе
білсе де
де айға
айға шапқан.
шапқан. [Р.Ниязбек.
[Р.Ниязбек. Жібек
Жібек
жолы.;
жолы.; 103
103 бет]
бет]

Тік
Тік көтерген
көтерген Байрағын
Байрағын көк
көк бөрілі,
бөрілі,
Арлы
Арлы жұрттың қайда да тоқ көңілі.
жұрттың қайда да тоқ көңілі.
Ұлан байтақ даласын жаудан қорғап,
Ұлан байтақ даласын жаудан қорғап,
Ұлы
Ұлы шайқас
шайқас үстінде
үстінде өтті
өтті өмірі.
өмірі. [Р.Ниязбек.
[Р.Ниязбек. Жібек
Жібек жолы.;
жолы.;
103
103 бет]
бет]

Қазақтың
Қазақтың дархандығы
дархандығы мен
мен кең
кең
пейілділігі:
пейілділігі:
Тамырында
Тамырында тулаған
тулаған қаны
қаны тасып,
тасып,
Қазақ
Қазақ қайдажүрмеген
қайдажүрмеген жалын
жалын шашып,
шашып,
Жолаушыға мінгізген жалғыз атын,
Жолаушыға мінгізген жалғыз атын,
Келе
Келе жатқан
жатқан алыстан
алыстан арып-ашып.
арып-ашып. [Р.Ниязбек.
[Р.Ниязбек. Жібек
Жібек жолы.;
жолы.; 176
176 бет]
бет]

Жамыраған
Жамыраған жұлдызы
жұлдызы көгінде
көгінде өріп,
өріп,
Қазақ ғұмыр кешсе де көңілденіп,
Қазақ ғұмыр кешсе де көңілденіп,
Босағада
Босағада телміріп
телміріп отырғаны
отырғаны
Қаңғып
Қаңғып келген қонаққа төрін
келген қонаққа төрін беріп.
беріп. [Р.Ниязбек.
[Р.Ниязбек. Жібек
Жібек жолы.;
жолы.; 176
176 бет]
бет]
Қазақ
Қазақ халқының
халқының танымын
танымын білдіретін
білдіретін
этнографизмдер:
этнографизмдер:
Оу,
Оу, ағайын,
ағайын, туса
туса егер
егер ажарлы
ажарлы
ана,
ана,
Аруағын
Аруағын батырдың
батырдың мазалама.
мазалама.
[Р.Ниязбек.
[Р.Ниязбек. Жібек
Жібек жолы.;
жолы.; 99 бет]
бет]
АРУАҚ
АРУАҚ – Өлген адамның рухы
– Өлген адамның рухы
[ҚТТС, 58 бет] .
[ҚТТС, 58 бет] .

Ғасыр
Ғасыр бойы
бойы жатыры
жатыры тозды
тозды ананың
ананың
Діні
Діні неткен қатты еді боз даланың?
неткен қатты еді боз даланың?
[Р.Ниязбек. Жібек жолы.; 12 бет]
[Р.Ниязбек. Жібек жолы.; 12 бет]
ДІН
ДІН –– Құдайға
Құдайға құлшылық
құлшылық етіп,
етіп, бас
бас
идіруші
идіруші идеологиялық
идеологиялық қондырманың
қондырманың бірбір
түрі [ҚТТС, 214 бет] .
түрі [ҚТТС, 214 бет] .

Сақтау
Сақтау үшін
үшін өзінің
өзінің қара
қара басын,
басын,
Үйден
Үйден тірі шығарды жаназасын.
тірі шығарды жаназасын. [Р.Ниязбек.
[Р.Ниязбек.
Жібек
Жібек жолы.;
жолы.; 14
14 бет]
бет]
ЖАНАЗА
ЖАНАЗА –– ӨлгенӨлген адамды
адамды жерле
жерле алдында
алдында
оқылатын дұға [ҚТТС, 263 бет]
оқылатын дұға [ҚТТС, 263 бет] . .
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі

Ұқсас жұмыстар

Ақын жайлы көркем шығармалар

Леонардо да Винчи кескіндемесі

Бастауыш сынып әдістемелік бірлестігі

Ұтымды тамақтану. Салмағы артық адамдардың тамақтану принциптері

Абайдың Қыс өлеңінің шығу тарихы

Auto Cad графикалық жүйесі, оның ерекшеліктері мен артықшылықтары

Қайта өрлеу кезеңінің сәулет өнері

ЭКОЛОГИЯЛЫҚ ТУРИЗМНІҢ НЕГІЗДЕРІ

Рухани креоционизм консепциялары

Қайта өрлеу дәуірі

Пәндер