Абай философиясы

Презентация қосу

Қазақ философиясы
Қазақ Философиясы – қоғамдық
сананың ұлттық түрі; тұрмыс пен
танымның ортақ принциптері, адам мен
дүние жүзінің қатынасы туралы ілім,
табиғаттың, қоғамның және
дүниетанымның жалпы даму заңдары
жайындағы ғылым. Қазақ халқының
даналық өрісінде дүние мен адам
туралы дүниетанымдық көзқарастардың
тарихи қалыптасқан даму жүйесін
қамтиды
Қазақ философиясының ерекшелігі
1.Табиғатқа бас ию
2.Ерікті бас бостандығын
бағалаған
3.Әділеттілік құндылығы
4.Ар намысты жоғары
ұстау
5.Ұжымдық мүдені жоры
қою
6.Батырлық,ерлік
7.Өмірді мән мағынамен
өткізу
8.Үлкендерді силау
Қазақ мифологиясы
Дүние жоқтан пайда
болды
Әлем 3 бөледі:
1.Жаратқан
2 Жер мен Су
3 Жерасты әлемі

Аңыздар; Ұмай ана,
Көк бөрі, Аруақ,
Анарыс
Орта ғасырдағы философия; Қорқыт,Ж. Баласағұн,
М.Қашқари,

Қорқыт; халық М.Қашқари –
бірлігі, әлеуметтік «диуани»
көшпенділер
әділеттілікті
дүниетанымы, әдет –
жақтау,
ғұрып,тотемдік түсінік
қылмыспен заңды
жолмен күресу.
Ж.Баласуғұн –
Дүние жер,су,
от,аудан тұрады.
Сопылық философия мистикалық аскеттік
ағым

Құдайға жетіп
сңісудің 3 жолы
бар: ФАНА
1. Шариғатты
терең игеру
2.Тариқатқа өту
3.Ақиқат жолы
15-17ғғ Қазақ жыраулары: Сыпыра, Асан Қайғы,
Қазтуған, Доспамбет, Шалкиіз, Жиембет

Асан Қайғы «Құры
жоқ, жалы жоқ құлан
қайтып күн көрер.
Хан мен билер
қысқанда, халық
қайтіп күн көрер»
Шалкиіз «
Ағартушылар философиясы; Ш.Уалиханов,
Ы.Алтынсарин, А.Құнанбаев

Онтологиялық к.қ «Қозы Көрпеш –
материалистік. Баян Сұлу»
Географиялық «Едіге»
детерменизм «Қосай»
«Парасатты»реформа, «Ер Көкше»
Билер соты болу «Манас»
керек. поэмаларын
Діни көз қарас; алғаш қағаз бетіне
Шаманизм, түсірген.
Шоқанға жақын дін
буддизм болды.
Абай философиясы
Онтология; діни шеңбердегі
философиялық
антропология.
Асық бол; өсек,
өтірік,
Дүниетанымында; Құда мен
Табиғат, Адам мен Құдырет мақтаншақ,
Жан мен Тән, Өмір мен еріншек, бекер
Өлім. мал шашпақ.
Абай – деист. Талап, еңбек,
Адамды қорлайтын 3 нәрсе; терең ой,
надандық, залымдық, қанағат, рақым
еріншектік. ойлап қой.
Хикмет сөз, яғни даналық айту дәстүрі
Абай Құнанбаев заманына дейін үзілмеген.
Абай адам болмысын тануда тың
дүниетанымдық ойлар айтты. Адамзатты Алла
махаббатпен жаратқан, демек, махаббат
адамға дейін болған, Алланың тек өзіне ғана
тән құдіреті деп білген Абай Адам мен Алланың
арасындағы қатынасты сүю деп атайды. Өзін
махаббатпен жаратқан Алласын адамның сүюі
парыз. Абай сүюдің үш түрін айтады, олар:
Алланы сүю, оның жаратқан кереметі – адамды
сүю және хақ жолы деп әділеттілікті сүю. Осы
үш сүюді Абай имани гүл дейді. Хакім Абай
«толық адам» немесе кәмелетті адам
тұжырымдамасын жасады. Олар: нұрлы ақыл,
жылы жүрек, ыстық қайрат. Адамды толық
ететін – ақыл, жүрек, қайрат.
Абай сияқты Шәкерім Құдайбердіұлы да қазақ
елін қалай мәдениетті елдер қатарына қосамын
деп талпынады. Шәкерім Абайдың имани гүл
ілімін «Үш анық» кітабында ұят туралы ілімге
айналдырды. Осы еңбекте Шәкерім сол кездегі
еуропа ағымдардан деректер келтіре отырып,
этикалық максимализмге негізделген ар-ұятты
дәріптеу ілімін жасады. Ойшылдың тарихи-
философиялық еңбектерінің («Қазақ айнасы»,
«Мұсылмандық шарты», «Түрік, қырғыз, қазақ
hәм хандар шежіресі», «Үш анық»)
дүниетанымы мен негізгі әлеуметтік сарыны
ағартушылық, адамгершілік идеяларымен
сабақтасып жатыр. 19–20 ғасырларда Қазақ
философиясындағы ой-толғаныстар мен
көтерілген негізгі мәселелер дәстүрлі қазақ
ойшылдығына сүйенгенімен, олардың ойлау
кеңістігі кеңейіп, Қазақ философиясын еуропа
дәстүрмен ұштастырып отырды
Шәкарим Үш анық
1. Ғылымның
анығы
2. Діни анық
3.Ұждан – ынсап,
әділет, мейірім.
20 ғасырда қазақ халқының
болмысына ерекше әсер еткен
тұлға – М.О.Әуезов. Ол қазақ
халқының келешегін айқындауда
құнды мәдени-философиялық
тұжырымдамалар ұсынды. Әуезов
«бесігіңді түзе, бесігін түзей
алмаған халықтың болашағы жоқ»
деген терең ой айтты.
Қазақ философиясы туралы зерттеулер
нышаны егемендікке аяқ басқан кеңестік
жылдарда аңғарыла бастады, бірақ толық
мүмкіндік Қазақстанның тәуелсіздігінен бастап
шындыққа айналды. Қазақ философиясының
тарихы мен оның мәселелері туралы жүйелі
ғылыми-зерттеулер жүргізіліп, кандидат, доктор
диссертациялар қорғалды, арнайы ғылыми
кітаптар жазылды. Қазақ философиясын
дүниежүзілік фиолософиялар жүйесінде әрі
өркениеттік негізде зерттеу егемен елдің
қоғамдық санасының жетіліп-толуының басты
арнасының біріне айналып келеді.

Ұқсас жұмыстар

Философияның қалыптасуының негізгі кезеңдері

Шәкәрім Құдайбердіұлы философиясы

Қазақ философиясы

Қазақ философия тарихының негізгі бағыттары

Қазақ философиясының ерекшелігі

Өмірдің мәнін негізгі тақырып етіп ұстанған ойшылдар

Түркі дәуірі ойшылдарының нақыл сөздері

Философияның негізгі сауалдарын зерделеу

ҚАЗАҚ ФИЛОСОФИЯСЫ ЖАЙЛЫ

Қазақ философиясының өкілдері

Пәндер