Қозы Көрпеш - Баян Сұлу эпосындағы неке рәсімдері мен құдалық дәстүрлер

Қозы Көрпеш-Баян Сұлу

Дайындағандар: Таштамирова Зухра. Жақсылықова Индира, Ерболқызы Назым, ӨктембаеваДинара

Қабылдаған: Ахаев Ыспан

Белқұда басқаша бұл дәстүр еже-қабыл деп аталады. Бұл салт бойынша ата-аналары әлі дүниеге келмеген нәрестелерді күні бұрын атастырып, белқұда болып қояды.

“Алланың әміріне көніселік,

Көздің қыры түскенін көріселік.

Ұл туар да, қыз туар заман болса,

Уағыдамен қол беріселік”

Естірту

Қарабайдың Қозының өлгенін Баянға естіртуі, Баянның әкесінің Баянға Қозының өлгенін хабарлап, естіртуі.

Жалғанда осы Қодар ерді дейді,

Тілеуін антұрғанның берді дейді.

Шоқ теректің түбінде атып апты,

Өз көзіммен көргем жоқ өлді дейді.

Жылама, жалғыз балам, мен көрейін,

Жаман менен жақсыны тең көрейін.

Қодар құлды жек көрсең, жамансынсаң,

Елден таңдап, жігітке мен берейін

Қоштасу

Қарабай қызымды бермеймін деп көшіп бара жатқанда Баянның елімен қоштасуы:

Балталы, Бағаналы ел, аман бол,

Бақалы, балдырғанды көл, аман бол,

Кірім жуып, кіндігім кескен жерім,

Ойнап, күліп, ер жеткен жер, аман бол!

Тайлақтың енді аман бол қалған елі,

Аман бол қалың ағаш, аққан селі,

Теруші ем ермек етіп еріккенде,

Екпе жиде, алма ағаш көлеңкелі…

Жібектей шалғынына ойнап өскен,

Сегіз сай, туа біткен, сала аман бол!

Үйеңкі, қайың, терек, тал аман бол.

1. Боз қасқа атау - садақа атау, құрбандыққа мал атау.

“Жолына боз қасқа айтты”

Ақты төгу кесепаты ( қасиетсіздік) -

Пейілі Қарабайдың сондай кеңіп,

Бір сарттан жиырмалап шапан алды.

Менің құдам Сарыбай далада өлді,

Деді де, тоқсан саба торлтырғызды.

Қозыны көріп, шошып, үйіне келген Қарабай:

“Мені жұтар жалмауыз туыпты”, -деп,

Тантық шал Бақа айғырға міне қашты. Тоқсан нарда сабаны жарып тастап, Бір қобыны қымыз қып жөнеледі. Сөйтіп, теңеген сабаларды пышақпен жарып тастайды. Ақты төгеді, ақ ниеттен таяды. Ақты төгу, ант бұзу қазақ ұғымында үлкен кесапаттық.

Жар-жар -

Бекер босқа жүресің Қодар батыр, жар-жар, Менің айтқан сөзімді тыңда да тұр, жар-жар. Ойлап тұрсам жүзіңде жоқ екен ар, жар-жар, Сен кеткелі он үш күн болып қалды, жар-жар. Сонан бері бикешпен бірге жатыр, жар-жар, Күнде ойын, күнде жиын, рахат онда, жар-жар. Беріп жатыр мырза боп, елге сайын, жар-жар, Қозы Көрпеш жүр екен, тазша болып, жар-жар.

Ас беру -

Жеті күн жиын, тарқар жиын бар деп,

Сауын айтты сол елдің Сасан биі.

Ол Сасан сауын айтып жарлық етті,

Елінде бір би еді қасиетті.

Асын айтқан болғаннан соң, Басы Қодар,

Қарабай асқа кетті.

Ханым айтты:

”Қайғысыз адам едім, Бұл жалғанда жанды көрдім. Ат шаптырып ас берсең, ерік өзіңде, Билігін батыр Тайлақ, саған бердім”. Қай адам ер Тайлаққа тең келеді, Жиылған жаназаға көп ел еді. Мақтауын батыр Тайлақ алды.