Ежелгі түркілердің көне діні

Презентация қосу

Халықаралық білім беру корпорациясы
Қазақ Бас Сәулет Құрылыс Академиясы

лыс технологиялары, инфрақұрылым және менеджмент факу

СОӨЖ №13
Орындаған: Ешенқұл Д.Е. ПСМИК 18-1
Тексерген: Нусипова А.У.
Жоспар:
Үндістанның ұлттық діндері.
Зороастризм: оқыту принциптері және дінге сипаттама.
Иудаизм діні.
Тенгрианизм.
Үндістанның ұлттық діндері.

ИНДУИЗМ СИКХИЗМ
Индуизм туралы түсінік
Индуизм – Үндістанда пайда болып, қазіргі кезде дамып келе жатқан діни
дәстүр. Бұл дінді ұстанушылардың жалпы саны жер бетінде 700 миллионнан
асады деген деректер бар. Оңтүстік Азия елдерінде (Үндістан жұртшылы-ғының
83%-ы, Непалда, Шри-Ланкада, Бангладеште индуизмді ұстанады. Оңтүстік-
Шығыс Азия (Малайзия, Индонезия, Сингапур) мен Африканың кейбір өңірлер-
інде де аздап таралған. ХХ ғасырдан бастап индуизм Еуропа мен Америка
елдерінде тамыр жайып, жаңаша ерекшелігімен жұртшы-лықтың бірден назарын
аударды. Бұған осы дінді зерттеуге арналған 18 томдық "Индуизм” атты
энциклопедияның дайындалып дайындалып жатқандығы дәлел десе де
болады.Бұл энциклопедияға көптеген елдерден 1250 ғалымның 10000-нан астам
ғылыми мақалаларын енгізу көзделіп отыр.
Құдайға табынушылықтары
Құдайға жетудің бірден-бір жолы оған қажетінше құлшылық ету. Индуистердің
осы жолдағы діни рәсімдері үш категорияға бөлінеді: нитья, наймиттика,
камьия.
Сикхизм туралы түсінік
Сикхалар - XV-XVI ғғ. Үндістандағы мұсылмандар мен үнділіктерді біріктіруге
шақырған жаңа ілім негіздерін уағыздаған Нанак есімімен байланысты ілім, ол
сикхалар ілімінің негізін қалаушы болып есептеледі. Нанак ислам дінінен құдай -
бұл жақсылық пен махаббат, жетекші гурудің басшылығымен құдаймен бірігуге
ұмтылу қажет идеясын алды. Сикха - оқушылар, яғни гуру Нанак ізбасарлары
дегенді білдіреді. Сикхалар барлық адамдардың құдай алдында теңдігін, осыдан
келіп касталық жікке бөлушіліктен толығымен азаттықты уағыздады.
Құдайға табынушылықтары:
Ек Онкар» (жалғыз құдай): бір ғана құдай бар, оның есімдері мен сипаттары
сансыз, барлық діндерде айтылатын құдай осы. Оған жыныс тән емес, барлық
уақытта, барлық жерде бар болып табылады.
Зороастризм туралы түсінік
Зороастризм ескі иранның(маздеизм) деген дінінен шығады, кейінірек ол парсизм
атауын сол кездегі Үнді жерлеріне діни қысымнан қашып қоныс аударған
Ирандықтардан алған. Ескі Иранның ата-бабалары Арий елінің жартылай көшпелі
малшылар болды. Б. з. д II мыңжылдықтың ортасына дейін олар, солтүстіктен
келіп, Иранның аумағында қоныстанған.
Заратуштраның ілімін оқушының басты белгісі төменгі ақ жейде седре, ақ
матадан тігілген тегіс 9 тігісті бар, және кошти(кушти, кусти) -, өгіз жүнінің 72
жіпшесінен өрілген жіңішке белбеу. Коштиді белді 3 рет орап 4 түйіншекке
байланады. Седре жанның жамандықтан қорғанышын, мейірдің қоржынын
білдіреді. Кошти - Ахура Маздойдың және оның барлық жаратқанымен
байланысты кейіптейді. Белбеуді әрдайым орап жүретін адам онымен әлемнің
барлық зороастрийцтармен байланыста болып, олардың мейірлерінен өзінің
сыбағасын алады.
Иудаизм туралы түсінік
Еврейлердің ұлттық діні-иудаизм Еврей халкынын ұлттык діні Иудей
аңызы бойынша, Иудаизм дінін жаратушы Тораны (Таурат) сол
уакыттағы барлык жетпіс халықка кабылдауға ұсынған. Тек Еврей
ұлты ғана кабылдауға келіскен. Сондыктан діни мағынада «Израиль»
бір Кұдайды мойындағандар мен заң кітабы — Тора аркылы Құдайға
бой ұсынуға ұмтылушыларды білдіреді. Иудаизм термині (Ивритте
«Яаадут») Иуда еврей тайпа бірлестігінің атынан шыккан. Иуда ең ірі
Израиль тайпасы болатын.
Құдайға табынушылықтары
Ежелгі түсінік бойынша Құдай атын атау – бұл ажалға алып келеді.
Яхвенің орнына Адонай ("менің әміршім”), "Менің Құдайым – Яхве”
сөзі қолданылады.
Тенгрианизм туралы түсінік
Ежелгі түркілердің көне діні. Түркілер тәңірлік дінге сенді. Орхон-Енисей
сияқты көне түркі жазба деректерінен ежелгі түркі тайпаларының бір құдайға
сенгенін білеміз. Құдайларын «ТӘҢІР» немесе «КӨК ТӘҢІР» деп атаған.
Бұған Орхон тас жазбаларындағы тәңір, түркі тәңірісі есімдері дәлел бола
алады. «Жоғарыда көк аспан, төменде қара жер, арасында адам баласы
жаратылғанда», - деп бастатын Орхон тас жазба ескерткіштеріне қарағанда,
ежелгі түркілер тәңірлеріне көкте, әуелгісі мен соңы шексіз, теңі мен ұқсасы
жоқ, өмір беруші, жаратушы, өлтіруші, жәрдемдесуші, қамқоршы, жол
көрсетуші, т.б. сипаттар бергені корінеді. Сондай-ақ, түркі қағандарын таққа
отырғызған, оны жорықтарында қолдаған, ал қаһарланса тақтан тайдырған
Көк тәңірі деп білген.
Ежелгі түркілер тәңірден, аруақтардан, жер-су, киесінен жәрдем сұрап
жалбыранған, оларға бағыштап төрт түліктен құрбандық шалған немесе
аталған малдарды күзептірідей қоя беретін болған.
Пайдаланылған әдебиеттер:
https://abai.kz/post/7391
https://helpiks.org/7-1198.html
https://ppt-online.org/139160
https://present5.com/zoroastrizm-zoroastrizm-eski-irannyң-
mazdeizm-degen-dininen-shyғady/
НАЗАРЛАРЫҢЫЗҒА РАХМЕТ!

Ұқсас жұмыстар

Арғы түркілердің мәдени мұрасы

Ежелгі түркі өркениеті

Түркі қағанаты

Батыс пен Шығыс мәдениетін байланыстырған жол

Түркі мәдениетіндегі ауызша дәстүрі

Ежелгі қазақтардың діни наным - сенімдер

Түркі тайпаларының дүниетанымы мен наным - сенімдері

Руналық жазу

Ұлы жібек жолы арқылы тараған діндер

Тәңіршілдік мәдениеті

Пәндер