Дәнекер ұлпалардың матриксі мен құрамы

Тақырыбы:Дәнекер ұлпалардың матриксі, құрамы (сызба-тірек)

Жәңгір хан атындағы Батыс Қазақстан аграрлық техникалық университеті

Ветеринарлық медицина және мал шаруашылығы институты

Дәнекер ұлпасы (соединительная ткань) ; (textus соп- nectivus; лат. textus үлпа, connectivus - дәнекер) - сыртқы орта және дене қуысымен шектеспейдi, организмнiң iшкi ортасын құрып, тұрақтылығын сақтайды.

Академик А. А. Заварзин оларды iшкi орта ұлпалары деп атады. Дәнекер ұлпаларға мына ерекшеліктер немесе белгілер тән:

1) барлық дәнекер ұлпалар ұрықтық кезеңде көп қабілеттi (полипотент)

2) қан тамырларымен жақсы жабдықталған, жасуша аралық заттегінің мөлшерi мол, құрамы, биологиялық, физикалық, химиялық қасиеттерi әртүрлi

3) қан мен сөлде ол сұйық, шырышты ұлпаларда дiрiлдек тәрiздi, сүйекте қатты болады

4) жасушалары еркiн орналасады, қарқынды ауысып отыру қабылетiне ие, полюстенбейдi

5) дәнекер ұлпа жасушалары жылдам қалпына келедi, организмнiң қалпына келу процесiне қатысады.

ДӘНЕКЕР

ҰЛПАСЫ

ШЕМІРШЕК

ЛИМФА

МАЙ

СҮЙЕК

ҚАН

РЕТИКУЛАЛЫ

ДӘНЕКЕР ҰЛПАСЫНЫҢ ҚЫЗМЕТІ

Дәнекер ұлпасының құрамы мен құрылысы

Дәнекер ұлпасын бөледі:

жасушаралық (негізгі) затқа,

жасушалық элементтерге,

талшықтық құрылымдарға (коллагендік талшықтар) .

Ерекшелігі: жасушаралық зат жасушалық элементтермен салыстырғанда біршама көп.

Жануарлар жасушалары арамындағы интерстициалдық ұлпаішілік кеңістігінде күрделі жасушаралық зат, экстрацеллюлярлы матрикс болады. Көптеген ұлпаларда, мысалы, бауыр мен бұлшықеттерде бұл матрикс жасушалардың арасындағы жіңішке аралықтарды (саңылауларды) толықтырады, ал басқа ұлпаларда, мысалы дәнекер, шеміршек, сүйек ұлпасында жасушаралық матриксте ол көп көлемді алады және ол негізгі қызметті атқарады.

НӘРУЫЗ

ГЛКОЗАМИНОГЛИКАН

ПРОТЕОГЛИКАН

КОЛЛАГЕНДІ

КОЛЛАГЕНДІ ЕМЕС

КОЛЛАГЕН

ЭЛАСТИН

АДГЕЗИВТІ

АДГЕЗИВТІ ЕМЕС

Коллагендер - жіптерді, фибриллаларды, торларды және байламдарды түзеді. Коллагендерге тән қасиеттер - жыртылуға қарсы мықтылық және иілгіштік. Осыған ұқсас қасиеттерді көрсететін эластикалық протеин эластин болып табылады.

Дәнекер ұлпасының протеогликандары және гликозаминогликандары

Протеогликандар - толықтырғыштар қызметін атқарады (негізгі зат) . Полярлы қасиетіне және күшті теріс зарядына байланысты олар катиондарды және судың негізгі бөліктері ретінде байланыстырады.

Гликозаминогликандар (ГАГ) - бұл мономерлері әртүрлі дисахаридтік бірлік болатын гетерополисахаридтер (гетерополимерлер) .

Гликозаминогликандар (ГАГ) - :

1. Гиалурон қышқылы;

2. Хондроитин-4-сульфат;

3. Хондроитин-6-сульфат;

4. Дерматансульфат;

5. Кератансульфат;

6. Гепарансульфат;

7. Гепарин.

Ұқсас жұмыстар

Дәнекер, сүйек және тіс тіндеріндегі зат алмасу және олардың ақуыздық-органикалық құрамы

Дәнекер тіні: морфологиясы, жасушалық құрамы, қызметтері, жіктелуі және патологиясы