Дәлелдеме эссе

Презентация қосу

МАЗМҰНЫ
КІРІСПЕ
1. ЭССЕ ТУРАЛЫ ТҮСІНІК
1.1. Эссе құрылымы
1.2. Эссенің ерекшеліктері, түрлері
1.3. Эссе белгілері
НЕГІЗГІ БӨЛІМ
2. ЭССЕ ЖАЗУ СТРАТЕГИЯСЫ
2.1.Эссе жазудың мақсаты, шарттары мен алғышарты
2.2. Эссе жазудағы қателер
2.3. Эссе жазудағы тиімді тілдік оралымдар
3. ЭССЕГЕ ТАҚЫРЫП ТАҢДАУ ЖОЛДАРЫ
3.1. Эссеге тақырып таңдау
3.2. Эссенің жоспарын құру, үлгі
3.3. Эссені бағалау тәртібі
ҚОРЫТЫНДЫ
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ
Эссе дегеніміз (фр. тіл. essai-
тәжірибе, лат.m.exagium-құрау)
–философиялық, әдеби, тарихи,
публицистикалық, әлеуметтану,
саяси және тағы басқа саладағы
ғылыми емес, автордың жеке
көзқарасын білдіретін прозалық
мәтін. Жанр ретінде енгізген
1580 ж. Мишель Монтень
болатын, ал «эссе» сөзін бірінші
рет қолданып, осы жанрда 1597
жылы Френсис Бэкон
кітаптарын жазып шығарды
Эссе жазу тәртібінің үш қадамы
Кіріспе бөлім
Кез келген жазбаша жұмыс секілді, эсседе де кіріспе бөлім немесе кіріспе болады.
Жақсы жазылған кіріспе оқырманның қызығушылығын оятып, эссені аяғына дейін
оқуға қызықтырады. Кіріспе бөлімде мәселенің тұжырымдамасы және оның маңызы,
риторикалық сұрақ, дәйексөз және т.б. болуы мүмкін. Сондықтан, ерекше
эмоционалды түрде ойлана отырып, оқырманды қаралатын мәселеге алып келу
маңызды. Тақырыптың негізгі мәні мен негіздемесі тезис түрінде көрсетіледі.
Негізгі бөлім
Эссенің ең көлемді бөлігі. Басты бөлімде қарастырылып отырған мәселе бойынша
әртүрлі көзқарастар келтіріп, мәселенің тарихын қозғауға болады.
Әдетте негізгі бөлім әрқайсысында үш бөлім болатын бірнеше тармақшалардан
тұрады: тезис (дәлелді пікір), дәлелдеу (тезисті дәлелдеу үшін пайдаланылатын
дәлелдер) және тұжырым (негізгі мәселеге ішінара жауап).
Қорытынды
Қорытындыда негізгі бөлімде ұсынылған және әр тезис бойынша тоқталған барлық
тұжырымдар біріктіріледі. Ал оқырман берілген дәлелдер негізінде қисынды
қорытындыға келуі керек. Соңында, мәселе қайта қайталанады және қорытынды
шешім жасалады. Жалпылау мен аргументтеріңіздің логикалық қорытындысы.
«Тоқсан ауыз сөздің тобықтай түйіні».
Эссе түрлері келесідей жіктеледі:

Сипаттамалық эссе Сипаттамалық эссенің мақсаты адамның, жердің,
заттың немесе дебаттың бейнесін сипаттау болып
табылады.
Анықтамалық эссе Анықтамалық эссенің мақсаты дәлелдер,
терминдер және (анекдоттар қолдану) арқылы
берілген терминнің мағынасын ашу.
Хабарлама эссе. Субъективтік көзқараспен оқиғаны сипаттау және
бірінші жақта, өткен немесе осы шақта
жазылатын эссе түрі хабарламалық эссе
Салыстырмалы немесе кереғар эссе Салыстырмалы немесе кереғар эссенің мақсаты
екі немесе одан да көп мәселелердің қарым-
қатынастарын тарқатып жазу.
Дәлелдеме эссе. Дәлелдемелік эссенің мақсаты - айтылған оймен
оқырманды көндіру. Оқырманның зейінін
аудартып, қатаң дәлелдер көрсету арқылы
жазылады.

Аргументтік эссе. Аргументативтік эссе көбінесе қарама-қайшылық
тудыратын тақырыптарда жазылады.

Әдеби эссе. Әдеби эссе басқа эссе түрлеріне ұқсамайды.
Біріншіден, ол әдеби шығармаларға негізделген.
Екіншіден, автордың айтқысы келген идеяларын
болжап түсінуге негізделген, яғни түсіндірмені
қажет ететін пікірталас немесе жұмбақты табуды
қажет етеді.
Эссенің негізгі белгілері:

- Мәселені қамтитын және оқырманды ойлауға итермелейтін нақты тар
тақырыптың болуы.
- Автордың субъективті ұстанымы.
- Ауызша жазу стилі.
- Мәселенің егжей-тегжейлі талдауы.
- Салыстырмалы қысқарту.
- Тегін құрастыру.
- Тұсаукесер қисыны.
- Көлемінің шағындығы.
- Еркін композицияға құрылуы
- Сөйлеу стилінде жазылады.
- Мәселеге толық талданым жасау.
- Құрылысы еркін болады.
- Көзқарасты жеткізу логикасы.
Эссе жазудың алғышарттары:
1. Эссе жазуға кіріспес бұрын ең алдымен: «Мен неге және не
үшін жазып отырмын?», «Менің жұмысымды кім оқиды?», «Мен
қандай идеяларды айтқым келеді?», «Маңызды ақпаратты мен
қай жерден іздеп таба аламын?», «Мен оқырмандардан қандай
пікірлер мен іс-әрекеттерді күтемін?» деген сұрақтарға жауап
беру керек.
2. Эссе жазудағы мақсатты айқындау. Ол:
- Белгілі мәселе бойынша өз пікірін айту және дәлелдеу;
- Сұрақ бойынша өзінің түсінігін, ойын айту;
- Оқырмандарды ақпараттандыру;
- Мәселені талқылау және шындықты табуға тырысу;
- Өзінің және оқырманның көңілін толтыру, рақатқа бөлеу;
- Көңіл-күйіңді білдіру және оқырман көңілін аудару, эмоция
туғызу;
- Іс-әрекетке түрткі болу.
Эссе жазу барысында қатаң сақталынуы тиіс талаптарды
жіктеп көрсетейік:
• Жеке көзқарастың көрінісі;
• Фактілі дәлелдер (аргументтер);
• Теоретикалық негіздеме;
• Терминдерді қолдану;
• Цитаталарды келтіру;
• Әртүрлі көзқарастарды мысалға алу;
• Логикалық заңдылықтың сақталынуы;
• Салыстыру және қорытындылау әдістерін қолдану;
• Сауаттылық (пунктуация, орфография);
• Юмор, сарказм;
• Қолданылған ғылыми еңбектерге сілтеме жасау.
Эссе жазудағы қателер
1-қателік. Түсініксіз болып қалу немесе керекті әсер бере алмау
секілді жеке қорқыныштардың кесірінен автор эсседегі барлық
көрнекті ойларды алып тастап жатады. Осыған байланысты эссе өз
даралығын және ерекшелігін жоғалтады. Бұл жерде автордың жеке
позициясы көрінбейді.
2-қателік. Мәліметтердің жеткіліксіз дамуы. Көп кездесетін қателік
– автор өз тұжырымдамасында мысалдар мен дәлелдерді жеткілікті
мөлшерде көрсетпейді. Теоретикалық негіздемесі жоқ.
3-қателік. Эсседе көрсетілген мәселенің мәнін түсінбеу немесе
тақырыпты дұрыс түсіндірмеу. Проблема ашылмайды.
4-қателік. Авторды көрсетпестен өзгелердің пікірін қолдану және
эссе жазған адамның өзінің жеке көзқарасының болмауы.
5-қателік. Терминдерді орынсыз, сауатсыз қолдану.
6-қателік. Тым қарапайым өмірдің мысалдары көп.
7-қателік. Ауызекі сөздер, диалект, сленг, жаргон сөздер.
8-қателік. Келтірілген мысалдар автор позициясына қайшы;
9-қателік. Қорытындылау, түйін шығару деген жоқ;
10-қателік. Логиканың болмауы.
Эссе жазудағы тиімді тілдік оралымдар
● Риторикалық сұрақ (жауап қажет емес сұрақ).
● Мәселелі сұрақ
● Дәйексөзді (цитата) қолдану
● Эссенің кез келген оқырманға бағытталған рефераттан
ерекшелігі – «Менің ... туралы айтқым келеді...», «Мен
мынандай қорытындыға келдім...» деген тілдік
қолданыстардың болуы.
● Эссе - дайын оқырманға, яғни не туралы айтылатынын
түсінетін адамға бағытталған реплика. Бұл - эссенің
авторына жаңаны ашуға және мазмұнда-маны қызметтік
детальдармен араластырмауға мүмкіндік береді.
● Этикалық нормаларды сақтау: дөрекі, балағат сөздерді
қолданбау, этикалық сыпайылылықты сақтау;
●Эсседе көтерілген мәселе төңірегінде беделді пікірлерге
берілетін сілтемелер.
Эссе жазудағы практикалық қадамдар:

1 - қадам. Контексті анықтаңыз.
2 - қадам. Тақырыпты таңдаңыз.
3 - қадам. Ақпаратты жинаңыз.
4 - қадам. Эссені жоспарлаңыз.
5 - қадам. Алдымен негізгі бөлімді жазыңыз.
6 - қадам. Қорытынды жазыңыз.
7 - қадам. Кіріспені жазыңыз.
8 - қадам. Жазғаныңызды оқыңыз.
9 - қадам. Қателерді тексеріңіз.
Эссені бағалау тәртібі

«Өте жақсыға» бағалану үшін эссе келесідей талаптарға
сай болуы керек:
1. Өзіндік, соны пікірлер келтіру (мұғалімнің лекциясын немесе
оқулықты қайталамай).
2. Тезистерді ұтымды дәлелдермен растау (бұл жерде дәлелдердің
санын нақты түрде көрсетуге болады).
3. Өз тезистеріне қарсы дәлелдерді келтіру және соларды жоққа
шығару.
4. Нақты айқындалған кіріспе, негізгі бөлім және қорытынды
бөлімнен құралу.
5. Ұқыпты және қатесіз жазылу.
6. Көлемі ХХ дейін сөздер (немесе ХХ дейін белгілерден, немесе Х
бетке дейін) болуы.
«Жақсыға» бағалану үшін эссе келесідей талаптарға
сай болуы керек:

1. Өзіндік пікірлер келтіру (мұғалімнің лекциясын немесе
оқулықты қайталамай).
2. Тезистерді нанымды дәлелдермен растау (мұнда дәлелдер «өте
жақсыға» жазылған жұмыстан аздау болуы мүмкін).
3.Нақты айқындалған кіріспе, негізгі бөлім және қорытынды
бөлімнен құралу.
4.Ұқыпты және қатесіз (немесе Х қатеден аспау) жазылу.
5.Көлемі ХХ дейін сөздер (немесе ХХ дейін белгілерден, немесе Х
бетке дейін) болуы.
«Қанағаттанарлыққа» бағалану үшін эссе келесідей
талаптарға сай болуы керек:

1. Нақты тезистерден тұруы.
2. Тезистердің тұжырымдармен дәлелденуі.
3. Нақты айқындалған кіріспе, негізгі бөлім және қорытынды
бөлімнен құралуы.
4. Таза және белгіленген қате санынан аспай жазылуы.
5. Көлемі ХХ дейін сөздер (немесе ХХ дейін белгілерден, немесе Х
бетке дейін) болуы.

Ұқсас жұмыстар

Сөйлем

Дәлелдемелік құқығы және оның дәлелделер теориясындағы орны

Органикалық дүние эволюциясының негізгі бағыттары мен жолдары

Дәлелдемелер және дәлелдеу

Жыныстық сұрыпталу

Сендіру

Үйде оқытуға жауапты мамандарда және пән мұғалімдерінде болу тиіс құжаттар

Қанатының аққудың балапандап

ҰСЫНЫС ХАТ

ІСКЕРЛІК КЕЛІССӨЗДЕР

Пәндер