Қарым - қатынастағы психологиялық кедергілер және оларды жеңу

Орындаған: АЗТ - 105

Атаниязова Н.

Тексерген: Баймахан С.

Қарым - қатынас - адамдар арасында бірлескен іс - әрекет қажеттілігін туғызып,

байланыс орнататын күрделі процесс. Екі немесе одан да көп адамдардың арасындағы танымдық немесе эмоционалды ақпарат, тәжірибе, білімдер, біліктер, дағдылар алмасу. Қарым - қатынас тұлғалар мен топтар дамуының және қалыптасуының қажетті шарты болып табылады.

Ақпараттық - коммуникативтік.

(ақпарат алмасу және адамдардың бірін - бірі тануымен байланысты)

Реттеуші - коммуникативтік.

(адамдардың іс - әрекетін реттеу және біріккен әрекетті ұйымдастыру)

Аффективті - коммуникативтік.

(адамның эмоционалдық аясымен байланысты)

Қарым - қатынастың негізгі қасиеттері:

Қарым - қатынас мәселесіне мәдени - тарихи психологияның негізін салушы Л. С. Выготский баға жетпес үлес қосты. Оның зерттеулерінде қарастырылатын қарым - қатынастың тұлға санасында мәдени аспект ретінде тасымалдануының мәдени - тарихи мәнін В. С. Библер нақты былай дейді: “Әлеуметтік байланыстардың терең санаға ену процесі - логикалық жоспарда және ашық қатысты “мәдениет бейнелерінің” дербестілігінің, оның дайын феномендерінің ойлау мәдениетіне айналуы. Әлеуметтік байланыстар ішкі сөйлеуге еніп қоймай, онда олар түбегейлі қайта жасалады, әлі жүзеге асырылмаған жаңа мәнге, сыртқы әрекетке, жаңа бағытқа ие болады”.

Л. С. Выготский

Шартты түрдегі шектеулер - адамдар расында “конвенция” болған жағдайда пайда болады, яғни, салт - дәстүр, ғұрып өзін қалай ұстау керектігін көрсетеді.

А. Б. Добрович қарым - қатынастағы екі жақтың қанағаттанбаушылығын туғызуға себеп болатын шектеудің 3 типін көрсетті:

Жағдайлық шектеулер - толыққанды қарым - қатынас қатаң жағдайдың шеңберінде шектеулі болған жағдайда кездесеміз.

Эмоционалды шектеу - қарым - қатынас атмосферасының құрылуында анықталады. Әңгімелесушілер бір - бірін кездестіргенде жасанды қуаныш пен махаббатты сезінсе, онда олар қарым - қатынастағы бақытты минуттарды бұзбау үшін олар өздерінің уайымы мен проблемаларын жасырады.

Н. И. Шевандрин біздің эмоциямызға негізделген келесі кедергілерді көрсетіп берді:

Жек көру және жиренгіштік кедергісі - күнделікті өмірде жиі кездеседі. Қолайсыз иістер, тер қолдар, әңгімелесушіге тым жақын жүру әдеті - бұның бәрі қарым - қатынастағы серіктесінің жиренгіштік сезімін туғызады. Ал мұның алдын алу үшін гигиена мен әдетке жиі көңіл бөлу керек.

Уайым мен қайғырудан пайда болатын қарым - қатынастағы кедергімен кез - келген адам кездеседі. Қайғыруға себеп әдетте трагедиялық оқиғалар, өзінің жағдайына қанағаттанбаушылықтан, артық физикалық шаршауды сезінуден пайда болады.

Қорқыныш кедергісі - тұлғалар арасындағы қарым - қатынаста кедергі жасайтын жеңуі қиын кедергілердің бірі. Бұл қорқыныш кедергісін жеңу, оны қаншалықты дұрыс шеше алуға байланысты.

Ұят пен кінә кедергісі - бұл басқа біреудің немесе өзіне деген қолайсыздықтан туатын кедергі. Ұят пен кінәнің әңгімелесушімен қарым - қатынасты үзетін кездері аз емес.

Жек көрушілік кедергісі - мінездің бейнеленуін көрсетеді, бірақ бұл кейде нәсілдік немесе ұлттық кемсітушіліктен көрінеді. Кейбір жағдайда болмаса, оны жеңу қиын.

Қабылдау кедергісі - түсініксіз ойды айтуда, әңгімедегі ойдың дұрыс құрылмауы, т. б. жағдайда пайда болады.