Ғылыми таным ерекшеліктері

Презентация қосу

Ғылыми таным
ерекшеліктері

Орындаған: Асимова Мехрибанум МК-21
Тексерген: филос., ғ.к., доцент м.а. Иманқұл А.Н
Ғылыми таным

Ғылыми таным құбылыстар мен процестердің ішкі
әмбебаптық байланыстары мен заңдылықтарын
эмпирикалық білім мен ақыл-ойға табан тіреп,
рационалды түрде сараптау арқылы бейнелейді.
Мұндай сараптау ұғымдар жүйесі, ой қорытындысы,
заңдар, категориялар мен принциптер сияқты жоғары
дәрежедегі абстракциялар жүйесі арқылы іске асады.
Ғылыми әдістер
эмпирикалық теориялық

Эмпирикалық әдістерге төмендегілер жатқызылған:
• 1) бақылау – объективті шынайылықты арнайы түрде қабылдау;
• 2) суреттеу – объектілер туралы мәліметті табиғи және жасанды
тілдің көмегімен бекіту;
• 3) өлшеу- объектілерді ұқсас қасиеттері немесе белгілері
бойынша салыстыру;
• 4) тәжірибе жасау – құбылысқайталанған кезде қажетті жағдайлар
қайталакғанына байланыстыөзгерістерді арнаулы дайындалған
орындар арқылы бақылау.
Жалпы ғылыми әдістер ішінде төмендегілерді бөліп көрсетуге
болады:
анализ – жан-жақты зерттеу мақсатында бүтін бір затты құрамдас бөліктерге (жақтарына, белгілеріне,
қасиеттеріне және т.б) бөлу;

синтез – заттың құрамдас бөліктерін біртұтас затқа біріктіру;

абстракциялау - зерттеліп отырған құбылыстың қажетті емес қасиеттері мен қарым-қатынастарынан
зерттеуге керек қасиеттері мен қарым-қатынастарын бөліп алу;

жалпылау – объектілердің жалпы белгілері мен қасиеттерін анықтауға мүмкіндік беретін ойлау әдісі;

индукция – жеке қорытулар негізінде жалпы тұжырым жасауға мүмкіндік беретін зертеу мен талқылау
әдісі;

дедукция – жалпы тұжырымнан жеке тұжырым жасауға мүмкіндік беретін талқылау әдісі;
Зерттеулердің теориялық деңгейіндегі ғылыми әдістерге төмендегілер жатқызылады:

1) формаландыру - зерттеліп отырған шынайы процестердің
мағынасын ашатын абстрактылы-математикалық модельдер құру;
2) аксиомаландыру – дәлелдеуді керек етпейтін аксиомалар, яғни
дәлелдеуді қажет етпейтін тұжырымдардың негізінде теория құру;
3) гипотетикалық - дедуктивтік әдіс – нәтижесінде эмпирикалық
фактілер тұжырымдалатын бір-бірімен, дедуктивті байланыста
болатын гипотезалардың жүйесін жасау.
Міндеті
Ғылыми танымның ең
маңызды міндеті – мейлінше
ақиқатқа жету, оның мазмұнын Ғылыми танымның маңызды
жан-жақты ашу. Осы міндетті ерекшелігі – оның өзіне
іске асыру үшін ғылыми бағытталғандығы немесе ішкі
танымның көптеген тәсілдері ғылыми рефлексия ретінде
кеңінен пайдаланылады, оларға: калыптасуы; яғни, ол тек таным
абстракциялау, идеализациялау, процесінің өзін, оның пішімдері
синтез, дедукция, мен әдіс-тәсілдерін, ұғымдар
асбстрактіліктен нақтылыққа жүйесін зерттейді
өрлеу, тарихилық және
логикалық әдістер жатады
Зерттеулердің теориялық деңгейіндегі ғылыми әдістерге
төмендегілер жатқызылады

гипотетикалық
аксиомаландыру
формаландыру – -дәлелдеуді
дедуктивтік
- зерттеліп отырған әдіс
керек – нәтижесінде
етпейтін
шынайы аксиомалар,
процестердің
эмпирикалық
яғни
мағынасын ашатынфактілер
дәлелдеуді қажет тұжырымдалатын
етпейтін бір-бірімен,
тұжырымдардың
абстрактылы-математикалық негізінде
модельдер
дедуктивті байланыста болатын
теория гипотезалардың жүйесін
құру құру
жасау.
Зерттеу әдістерінің классификациясы аса күрделі
мәселе болғанның өзінде де, дәстүрлі түрде оларды үш
топқа:

1. жалпы ғылыми,
2. интерғылыми
3. жеке ғылыми әдістерге.
Жалпы ғылыми әдістер барлық ғылым салаларына тән және оларды біріктіретін зерттеу
объектісінде пайдаланылатын логикалық әдістерді, яғни: бақылау мен тәжірибе, анализ бен
синтез, жорамал мен гипотеза, индукция мен дедукция, аналогия, классификация мен
систематизация, генетикалық әдіс, т.б. біріктіреді.

Интерғылыми әдістерге – экстрополяция, интерполяция,
модельдеу, ретроспекция, эксперттік бағалау, т.б. жатады.

Жеке ғылыми әдістердің көптеген ғылыми топтары бар.
Зерттеу процесі барысында төмендегідей интерғылыми әдістер қолданылады:

Модельдеу – шынайы түрде бар
Экстрополяция – ойдың дамуы интерполяция - құбылыстардың процестер мен құбылыстардың
немесе белгілі бір тарихи динамикалық қатарында логикалық, информациялық және
кезеңдегі тенденциялардың көрінбейтін, бірақ осы қатар графикалық құрылымын жасау, яғни
ашылуы, яғни жасалған заңдар мүшелерінің арақатынасын ашу объектілерді жеңілдетілген түрінде
мен тұжырымдардың бақылау негізінде параметрлерді, бейнелеу; модельдеу – түпнұсқаның
аймағынан басқа аймаққа функцияларды, көрсеткіштерді зерттеушіні қызықтыратын қажетті
ауысуы табу жақтарының дәлме – дәл
көшірмесін түсіру арқылы зерттеу

Ретроспекция- объектінің
жүйелі түрдегі сипаттамасын
алу үшін зерттеу объектісінің Эксперттік бағалау - эксперттің
тарихи дамуын зерттеу, яғни немесе эксперттердің
оның әртүрлі уақыт тұжырымдары мен ойлары
кезеңдеріндегі дамуының
динамикалық қатарын зерттеу
Назарларыңызға рахмет!

Ұқсас жұмыстар

Философиядағы таным мәселесі

Таным құрылымы

Ғылыми зерттеудің мәні

ФИЛОСОФИЯЛЫҚ БІЛІМ ТҮСІНІГІ

Ғылыми дүниетанудың ерекшеліктері мен құрылысы. Ғылыми танымның деңгейлері, формалары және әдістері

Педагогика әдіснамасы

Философияның негізгі сауалдарын зерделеу

Таным термині

ТАНЫМНЫҢ МҮМКІНДІКТЕРІ МЕН ШЕКАРАЛАРЫ. ҒЫЛЫМИ ТАНЫМНЫҢ ЕРЕКШЕЛІКТЕРІ

Тіл мен таным бірлестігі

Пәндер