АРХИМЕД ЖАЙЛЫ АҢЫЗ

Архимед күші

Strength of Archimedes

Сергіту сәті және топқа бөлу

“Үштік әдіс”

Үй тапсырмасын пысықтау

Бағалау

“Жұлдызшалар” арқылы

Жаңа сабақ

Сабақтың тақырыбы:

Архимед күші

Архимед (б. з. б. 287-212) Ежелгі Грекияның ұлы ғалымы, математигі,

механигі. Ол Сицилия аралындағы Сиракуз қаласында туып, сонда өмір

сүрген. Архимед астроном Фидийдің баласы деген жорамал бар.

Оның математикалық еңбектері өз заманынан озық болған.

Архимедтің көптеген математикалық еңбектерінің ішінен қисық

сызықтардың ұзындықтарын, әр түрлі фигуралар мен денелердің көлемін

және беттердің ауданын есептеу ерекше орын алды. Архимед рычаг заңын,

суда өлшеу арқылы қорытпаның құрамын анықтау тәсілін тапқан, өз

атымен аталған гидростатика заңын ашқан, жер суаратын механизмдерді,

жүк көтеретін рычаг жүйелері мен блоктарды, тас ататын, қамал бұзатын

соғыс қондырғыларын, т. б. ойлап шығарған. Рычагтың математикалық

заңын тапқанда, Архимед “Тіреу нүктесін берсеңдер, Жерді де төңкеріп

тастаймын” деп айтқан екен. 9-11 ғасырларда Архимедтің еңбектері араб

тіліне, ал 13 ғасырда олар араб тілінен латын тіліне аударылып, Батыс

Еуропа елдеріне тараған.

АРХИМЕД . . .

АРХИМЕД ЖАЙЛЫ АҢЫЗ . . .

Аңыз бойынша, бұл заңның ашылуына себепкер болған сиракуз патшасы Гиерон болған екен. Ол Архимедке

өзінің тәжінің таза алтыннан жасалғанын біліп беруді тапсырады.

Кері итеруші күш қайда бағытталған?

АРХИМЕД ЗАҢЫ:

Сұйыққа батырылған денеге осы дене ығыстырып шығарған сұйықтың салмағына тең ығыстырушы күш әрекет етеді.

Архимед күші немесе кері итеруші күш

Топтық жұмыс

Топтарға 3 тілде жазылған шатастырылған сөздер беріледі. 5 минут уақыт ішінде шатастырылған тізбектерді құрастыра отырып, 3 тілдегі термин сөздерді табуы керек.

“Шатастырылған логикалық тізбектер”

Выталкивающая сила

Тонуть

Pushing

Бату

Жидкость

Плотность воды

Дененің көлемі

Archimedes’ principle

Объем тела

Архимед күші

Volume of the body

Закон Архимеда

Density of water

Судың тығыздығы

Сұйықтық

Buoyant force

Кері итеруші күш

Салмақ

The weight

Ығыстырушы

Sink

Body

Выталкивающий

Вес

Liquid

Дене

Тело

І-топ

Архимед күші

Закон Архимеда

Archimedes’ principle

Салмақ

Вес

The weight

Дененің көлемі

Объем тела

Volume of the body

ІІ-топ

Судың тығыздығы

Плотность воды

Density of water

Сұйықтық

Жидкость

Liquid

Ығыстырушы

Выталкивающий

Pushing

ІІІ-топ

Дене

Тело

Body

Бату

Тонуть

Sink

Кері итеруші күш

Выталкивающая сила

Buoyant force

Жауабы: теңіз суы тұзды, тұзы неғұрлым көп болған сайын тығызырақ келеді. Архимед күші көбірек болады.

Неге өзен суына қарағанда, теңіз суында жүзген жеңілірек?

3 түрлі кубтар берілген, осылардың қайсысына көбірек ығыстырушы күш әсер етеді? Егер керосинге батырсақ ығыстырушы күштің шамасы өзгере ме?

Денелердің көлемдері әртүрлі болғандықтан оларға әсер етуші ығыстырушы күш те әртүрлі. Көлемі көп денеге ығыстырушы күш көп болады. Керосинге батырсақ ығыстырушы күштің шамасы кемиді, себебі, керосиннің тығыздығы судың тығыздығынан кем.

Суңгуір үйрек су бетінде қамыстың сабағынан ұя жасайды. Ұя су бетінде жел қалай соқса, солай қарай жүзеді. Құстың ұясын су бетінде қандай күш ұстап тұрады. Ұяның пішіні мен көлемі туралы не айтуға болады?

Судың бетінде ұяға Архимед күші әсер етеді. Ұя пішіні ұяның салмағымен оған әсер ететін ығыстырушы күштен бірнеше есе аз болуы керек.