Аурудың аты Жұғу жолдары

Студенттік өзіндік жұмысы

Дисциплина:

Мамандығы:

Кафедра:

Тақырыбы: Приондар мен вироидтар. Олардың диспротеиноз қоздыратын конформациялық аурулар дамытудағы маңызы.

Приондар

жұқпалы ақуыздық бөлшектер (ағыл. :proteinacous infection particle) . Приондық ақуыз (Pr P) екі қалыпта болады: адамдар мен сүтқоректілер организмінде табылған жасушалық - Pr Pс ; приондық ауруға шалдыққандардың организмінде - Pr Psc патолгиялық, инфекциондық-ағылшын сөзі - scrapіe - ол ешкілер мен қойлардың табиғатта кең таралған приондық ауруының аты - қышыма ауруы) .

Pr P - PRNP-ті кодтайтын ген адамның 20-хромосомасының қысқа иығында орналасады. Ол 253 кодонды, 20 шақты мутацияларды және приондық инфекцияларға қатысты көптеген инверсияларды кодтайтын 759 нуклеотидтерден тұрады.

Приондар (Pr P) - сиалогликопротеид, молекулалық салмағы 33-35 кД, көптеген (254) амин қышқылынан тұрады, олардың бүйірлік тізбекшелеріне қанттық қалдықтар қосылған.

Pr P - жасушаның сыртқы мембранасының құрылымына кіреді және организмнің көптеген жасушаларының компоненті болып табылады. Олардың максимальді концентрациясы нейрондарда кездеседі. Pr Pс- деп белгілінеді, оның екі түрі анықталған: трансмембраналық және секреторлық.

Pr Pс-тың (cellular prion protein - қалыпты жасушалық, жұқпалысыз ақуыз) физиологиялық функциясы;

Циркалдық ритмді реттейді( жасушада ағзада, бүкіл организмде тәулктік циклдың белсенділігін және тыныштығын реттеп отырады), сигналдық қызмет атқарады;

Оксидативті стреске кедергі жасайды және есте сақтауды қалыптастыруға қатысады;

Протеазаның әсеріне сезімтал, ОЖЖ-де мыс метаболизміне қатысады;

Жасушааралық танып білу (распознование) процесіне және ұйқыны реттеуге қатысады, ал оны кодтайтын ген - қартаю процестеріне

бақылау жүргізеді.

Pr Psс (scrapіe prion protein) - посттрансляциялық модификациялық өзгеріске ұшыраған, молекулалық салмағы 27-30 кД приондық ақуыздардың патологиялық изоформалары Pr Psс құрамында 30% б-спиральдар және 43% -в-құрылымдар, ал Pr Pс-те 42% б-спиральдар және 3% - в-құрылымдар болады, құрылымның негізгі өзгерістері бірінші 2 б-спиральдарда пайда болады. Сонымен, прионды аурулар б-спиральдары бұзылысқа ұшыраған және в-құрылымдар пайда болған қалыпты жасушанық ақуызда трансляцияланудан соң болатын конформациялық өзгерістерге негізделген. Осы кезге дейін приондық ауруларға байланысты PRNP генінде 20 мутациялар тіркелген, олар Pr Pс-ң полипептидті тізбекшесінде бір-екі амин қышқылдарының нәтижесінде болады (мыс:пролинді лейкінге алмастыру) .

Репликациялануы.

Приондар N-терминалдық реттілігімен жасуша мембранасының сыртқы беткейіне қосылады, эндоцитоз жолымен жасушаға енеді. Жасушада Pr Psс жинақталуы үшін, Pr Pс-нің қалыпты ақуызы қажет (PRNP геннің болуы) . Приондар алдымен лимфоидты тіндерде (лимфа түйіндерінде, тимуста, В-жасушалық аймақта) пайда болады→жартылай репродукцияланады →нерв бойымен →аксондарға жетеді →көбейеді →күніне 1 мм жылдамдықпен таралады →нейрондарда және глиялық жасушаларда толық репликациялануы басталады.

Pr Psс бас миында жасуша ішілік шоғырлануынәтижесінде нейрондар дегенрациялық бұзылыстарға ұшырайды, астроцитоз дамиды. Жасушадан тыс диаметрі 10-60 мкм Pr Psс-ң амилоидты түйіншелері табыла бастайды (оның диагностикалық маңызы бар) .

Приондардың пролиферациясының сызбанұсқасы

Приондардың ерекшеліктері:

Молекулалық салмағы төмен (30кД) жұқпалы ақуыздар;

Нуклеин қышқылы жоқ;

Қабыну процесін қоздырмайды;

Иммундық жауап туғызбайды;

Жоғарғы температураның, УКС-нің формальдегидтің және басқалардың әсеріне (иондаушы, радиация, ультрадыбыс) төзімді;

Пртеазаның әсеріне төзімді;

ОЖЖ-де ұқсас зақымданулар - губка тәріздес энцефалопатиялар қоздырады. Сондықтан приондар қоздыратын аурулардың (ТГЭ - трансмиссивті губкатәріздес энцефалопатиялар) ортақ қасиеттері бар.