Адамның тамырлар жүйесі

Презентация қосу

Семинар

Тақырыбы: Адамның тамырлар жүйесі.

Орындаған: Али Сымбат
Қабылдаған: Жумагул М.Ж.
• Қан айналу жүйесі - қанның қан тамырларымен
тоқтаусыз ағу қызметін атқаратын жүйе. Қан айналу
жүйесіне кіреді:
• Жүрек
• Қан тамырлары
Қан тамырлары
• Қан тамырлары (лат. vasa sanguinea) —
адам мен жануарлар организмінің
жүрек-тамырлар жүйесіне жататын,
қабырғасы серпімді келген түтікше
мүшелер.Қан тамырлары:
• қанды жүректен алып шығып, организмге
тасымалдайтын қызыл тамырларға —
артерияларға,
• қанды организмнен жүрекке алып келетін
көк тамырларға — веналарға және
• оларды өзара байланыстырып организмдегі
жасушалық және ұлпалық деңгейде үздіксіз
жүретін зат алмасу процестерін қамтамасыз
ететін микроайналым арнасының қан
тамырларына (қызыл тамырша —
артериола, қылтамыр - капилляр, көк
• Артериялар мен вена тамырлары
қанды тасымалдаушы тамырларға
жатады. Олардың қабырғасы қалың.
Түтікше мүше ретінде артериялар
мен веналардың қабырғалары үш
қабықтан құралған: ішкі - интима
, ортаңғы — медиа, сыртқы -
адвентиция
. Микроайналым арнасы қан тамырлар
ының қабырғалары арқылы қан мен он
ы қоршаған ұлпалар арасында зат ал
масу процесі жүреді. Қан тамырла-
рының ішкі беті
эндотелиймен
астарланған. Вена тамырлары интим
асында жүрекке қарай ғана ашылатын
• Адам денесінде қан тарататын тамырлардан
екі тұйық жүйе - үлкен және кіші
қанайналым шеңбері түзіледі Үлкен
қанайналым шеңбері -жүректің сол жақ
қарыншасынан қолқа артериясы
қантамырынан басталады. Оттекке
қаныққан қан алдымен қолқаға, одан ірі
және ұсақ артерия ұантамырларына
жеткізіледі. Қан қантамырларымен ішкі
мүшелерге, жүректің өзіне, бұлшықеттерге,
сүйектерге барады. Мүшелерде артерия
қантамырлары тарамдалып, қылтамырларға
бөлінеді.
• Қылтамырлардың жұқа қабырғалары
арқылы қан дене жасушаларына қоректік
заттар мен оттекті таратады.
Жасушалардан көмірқышқыл газын
қажетсіз өнімдерді жинап, вена қанына
• Кіші қанайналым шеңбері Кіші қанайналым шеңбері -
жүректің оң жақ қарыншасынан өкпе артериясы
қантамырынан басталады.Ондағы вена қаны өкпе артериясы
қантамыры арқылы өкпеге келеді. Өкпеде артерия
қантамырларынан түзілген қылтамырлар торында газ
алмасады. Қан оттекке қанығып, көмірқышқыл газынан
тазартылады да, вена қаны артерия қанына айналады. Одан
төрт өкпе вена қантамырлары арқылы артерия қаны
жүректің сол жақ журекшесіне құйылады. Қан сол жақ
жүрекшеден сол жақ қарыншаға өтіп, қайтадан үлкен
қанайналым шеңберінің қантамырларына бағытталады.
• Кіші қанайналым шеңбері —> жүректің оң жақ
қарыншасынан басталып —> өкпеге қан тартады —>
жүректің сол жақ жүрекшесімен аяқталады. Кіші
қанайналым шеңбері деп аталу себебі - қан тек өкпеге
барып, оны оттегімен байытылады да қайтадан жүрекке
келеді. Бұл қанайналым шеңберін кейде өкпелік шеңбер деп
те атайды. Жүрек қанды қолқа артериясы қантамырынан
бөлінетін қантмырлардан алады. Жүрекке қан басқа
мүшелермен салыстырғанда көбірек келеді, өйткені ол өмір
бойы жұмыс атқарып тұрады жұмысының ерекшелігін
анықтау үшін электрокардиография әдісі қолданылады.
Жүрек бұлшықеттерінің жұмысын қисык сызық аркылы
жазып алатын аспапты электрокардиограф деп атайды.
Электрокардиограф арқылы жүректің бұлшықеттерінің
жұмысы жазылған қисық сызық электрокардиограмма (ЭКГ)
деп аталады. Жүректің бұлшыкеттері қанмен қамтамасыз
етілмегенде (қан ұйып қалғанда) жүрек бұлшықеті өлі
еттенуіне инфаркт миокарда шалдығуы мүмкін. Қанның
• Кіші қанайналым шеңберінде - қан оттекке қанығып,
көмірқышқыл газдан тазартылады. Қан қантамырлардың
бойымен ағу кезінде қантамырларына және жүректің
қуыстарына қысым түсіреді. Қан қысымы қантамырлардың
әр түрлі бөлімдерінде біркелкі болмайды. Ең жоғары қан
қысымы жүректен қанды алып шығатын ең ірі артерия
қантамыры - қолқада болады. Жүректен алшактаған сайын
артерия қантамырларында кан қысымы төмендей береді. Ең
төменгі қан қысымы жүрекке қан әкелетін жоғары және
төменгі қуысты вена қантамырларында болады. Қолқада қан
қысымы сынап бағанасымен өлшегенде 150 мм.
• Қол-аяқтың ірі артерияларында қан
қысымы 105-120 мм. Ұсақ артериялар мен
қылтамырларда 20-25 мм. Қан қысымын
өлшейтін құралды тонометр дейді.
Қанның жалпы қантамырлар бойымен
қозғалуына бірнеше жағдайлар әсер
етеді. Одан: 1. Жүректің ырғақты
жұмысына сәйкес қантамырлардың әрбір
бөліктерінде қан қысымының түрліше
болуы. 2. Тынысалу және тыныс шығару
кезінде кеуде қуысында қысымның үнемі
өзгеруі. 3. Веналық қантамырлардың
ішінде болатын қақпақшалар қанның кері
бағытта ағуына кедергі болуы. 4.
Веналық қантамырлардың
айналасындағы бұлшықеттер жиырылған
кезде қанның жүрекке қарай қозғалуы
пайда болады. Қан қысымын тоқпан
• Жүректің сол жақ қарыншасының жиырылуы (жоғары
қысым) сынап бағанасымен 120 мм болса, босаңсуы
кезіндегі көрсеткіші (төменгі қысым) 70-80 мм. Қан
қысымы жоғарылаған кезде болатын ауруларды
гипертония (гр. hyper - үсті, жоғары), ал қан қысымы
төмен ауруларды гипотония (гр. hupo - асты, төмен) дейді.
Қанның қантамырлардың бойымен қозғалуы өсімді жүйке
жүйесі арқылы реттеледі. Оның орталығы сопақша мида
орналасқан.
Пайдаланылған әдебиеттер
• Адам анатомиясы - У. Джумабаев, А. Джумабаев Алматы, 2019.
• Адам анатомиясы - А. Рақышев ; Алматы, 2004
• .https://ru.wikipedia.org

Ұқсас жұмыстар

Жүрек тамырлар

Қан айналым шеңбері

Адам қан тамырлары

Жүрек пен қан тамырлар жүйесі

АРТЕРИЯЛЫҚ ҚАН ҚЫСЫМЫ

Капилярлар артерия қан тамырлары вена қан тамырларын байланыстыратын шаштың жуандығынан бірнеше есе жіңішке қан тамырлар

Вена қан тамырлары

Жүрек-қан тамырлары жүйесінің аурулары және олардың алдын алу

Қан тамырларының зақымдануы

Перифериялық қан айналым

Пәндер