СӨЖ ЕРЕСЕК ҚҰРТТАР

Презентация қосу

2 СӨЖ
ЕРЕСЕК ҚҰРТТАР
ҚОЗДЫРАТЫН ЖЫЛҚЫЛАРДЫҢ
СТРОНГИЛЯТОЗДАРЫ

Орындаған:
Тексерген:

Алматы 2020 жыл
Бұл Strongyiata тек тармағына жататын, жұмыр құрттардың
ұрықтары, яғни балаң құрттары және ересек сатылары қоздыратын,
ас қорыту жүйесінің, қан тамырларының, ішкі мүшелердің, сірі
қабаттарының, ұйқы безінің зақымдануымен, іш өтуімен, түйнеу
пайда болуымен сипатталатын бір топ гельминтоз аурулар. Онымен
жылқы, қашыр және есектер ауырады. Бұл ауруларды екі топқа
бөледі:

1. Құрт ұрықтары қоздыратын, ларвалды
стронгилятоздар

2. Ересек құрттар қоздыратын, имагиналды
стронгилятоздар
ЖІКТЕЛУІ
Тек тармағы: Strongyiata

Тұқымдасы: 1. Strongylidae 2. Trichonematidae

Туыстар: 1. Delafondia 2. Alfortia 3. Strongylus 1. Trichonema
Түрлері: D. vugaris A. edentatus S. eguinbus T.sp
(екі тісті) (тіссіз) (төрт тісті) (тістері жоқ)
ҚҰРЫЛЫСЫ
- Trichonema құрттардың ауыз капсуласы шағын, цилиндр пішінде келеді, тістері
жоқ, олардың орнына хитинді пластиналар болу мүмкін.
Ересек сатылары тақ
тұяқтылардың бүйенінде,
Ал, балаң құрттары дененің әр тоқ ішегінде мекендейді.
түрлі мүшелерін: қан
тамырларын, шажырқай

шажырқайын,
ішектердің
* МЕКЕН - ЖАЙЫ
артериясын, көк еттің, шарбы-
ұйқы
кілегей
безін,
қабатын
зақымдайды; 5-6 ай бойы сонда
болып, стронгиляталардың балаң
құрттары жеке дара ауруларды
туындатады.
* Жылқы стронгилидтің ауыз
қуысының құрылысы
*Жұмыртқасының
құрылысы
* ДАМУ АЙНАЛЫМЫ
*Даму айналымы
Стронгиляттар- геогельменттер, олар аралық иелерінің
қатысуысыз, тікелей өсіп дамиды.
Имаго, еркек және ұрғашы сатылары ұрықтанады, ұрықтанған соң,
аналық жынысты құрттар тоқ ішекте жұмыртқалайды. Жұмыртқалар
сыртқы ортаға бөлінеді, 25-26 градус жылылықта келесі күні-ақ,
жұмыртқадан дамуының бірінші сатысындағы майда ұрықтар
қалыптасып, жұмыртқаның қабығынан шығады. Олар нәжістің
ылғалымен азықтанып, денесіне қоректік заттар жинайды. 2-3 күннен соң
балаң құрттардың қозғалысы баяулап, олар екі рет түлеп, екінші, үшінші
балаң сатысына айналып, барлығы 6-7 күн ішінде инвазиялық сатыдағы
балаң құртқа айналады. Сонымен, сыртқы ортадағы дамуы 7-10 күнде
бітеді. Инвазиялық балаң құрттар шөп бойымен жоғары- төмен өрмедей
алады, жем-шөппен, сумен малдың асқорыту жүйесіне түседі, ішектің қан
тамырларына еніп, денені кезіп жүреді, малдың әр түрлі мүшелерге,
стронгиляттардың түріне қарай, орын ауыстырады.
Delafondia vulgaris құрттың ұрықтары (балаңдары) –
аортаға, шажырқай артериясына
Strongylus eguinus құрттың ұрықтары (балаңдары) – ұйқы
безіне
Alfortia edentatus құрттың ұрықтары (балаңдары) –
шажырқай және шарбы май көк етке, құрсақ қуысының сірі
қабаттарына және шандыр астына
Trichonema құрттың ұрықтары (балаңдары)- тоқ ішектің
қабатына
Құрттардың ұрықтары (балаңдары) барлығы малдың сол
аталған әр түрлі мүшелерінде 4- ай өмір сүреді, екі рет түлеп,
төртінші, бесінші балаң сатысына айналады. Сосын бәрі тоқ
ішекке жиналады, 3-4 аптадан кейін ересек сатысына айналады.
* ІНДЕТТАНУЛЫҚ ДЕРЕКТЕР
Жылқы стронгилятоздары Қазақстанның барлық
аймақтарында кең тараған және барлық жастағы малда
кездесетін ауру. Инвазияның экстенсивтігі 100% - ға дейін
болады. Бірен-саран мал арасынан өлім де байқалады. Жануарлар
денесіне тоғышарлар көбінесе өрісте жайылғанда енеді. Ауру
күзге қарай және қыстың басында өршиді.
Сыртқы белгілері: Ересек құрттар қоздыратын жылқы
стронгилятоздарының айтарлықтай ерекше белгілері болмайды.
Малдың жақсы күтіп, баққан жағдайда, тоқ ішек бөлігінде
мыңдаған құрттар болса да, олар жылқыларға онша зиянды әсер
етпейді. Ал, жемдеп- күтуі нашарласа, жылқылар тез болдырғыш
келеді, азыққа тәбеті төмендейді, іші кейде өтеді, жылқы
арықтайды. Ал, балаң құрттардың әсерінен ималдың аурудың
клиникалық белгілері айқын байқалады және олар балаңдардың
мекеніне қарай әр түрлі болады.
Ларвалды трихонематозда- ауру асқынған кезде қан аздық байқалады.
Мал тез арықтап, әлсірейді. Азыққа тәбеті шаппайды, оның жүрісінде теңселіс
байқалад, іші тыйылмастан өтеді, жеңіл түйнеу белгілері байқалады.
*ЛАБОРАТОРИЯЛЫҚ
ЗЕРТТЕУЛЕР
1.Гельминтоовоскопиялық әдістер- малдың нәжісін зерттегенде Фюллеборн
немесе Дарлинг әдістерін қолдануға болды. Бірақ, осы аталған әдістер арқылы,
тек қана жалпы стронгилятоздар бар деп диагноз қойылады, өйткені барлық
стронгиляталардың жұмыртқаларының құрылысы барлық түрлеріне тән, бір-
біріне өте ұқсас болады. Олар сопақша келеді, ақсұр немесе бозғылт өңді болып
келеді, көлемі 0,07- 0,1 * 0,04- 0,045 мм, қабықшасы екі қабаттан құралған,
ішінде 8-32 ұрық бластомері бар.
Овоскопиялық әдістермен жылқылардың стронгилтятармен залалдану деңгейін,
яғни инвазияның интенсивтігін микроскоптың бір көз аумағындағы, яғни
микроскоптың бір алаңында жұмыртқа санымен жобалауға болады. Мысалы, бір
көз аумағында 10 жұмыртқа көрінсе – ауры жеңіл түрде өтеді, 10-30-ға дейін болса
– аурудың жітілеу түрі байқалады, ал саны 30-дан жоғары болса – ауру жіті түрде
өтеді деуге болады.
2. Стронгиляттардың балаң құрттарын жасанды түрде өсіру және
гельминтоларваскопиялық тәсілдермен зерттеу әдісі. Бұл тәсілдер тиімдірек,
олардың көмегімен іш құрттардың туысына, түріне дейін ажыратуға болады,
өйткені стронгиляттардың инвазиялық балаң құрттардың құрылысы құрттың
түріне қарай әрекелкі болады.
* СТРОНГИЛЯТТАРДЫҢ
ИНВАЗИЯЛЫҚ БАЛАҢ
ҚҰРТТАРДЫҢ ӨЗГЕШЕЛІГІ
*ӨЛЕКСЕДЕГІ
ӨЗГЕРІСТЕР
Өлексе өте арық болады. Қарта мен тоқ ішектің ішкі қабығы суланып
немесе қанға толып тұрады. Көптеген жарлар байқалады, ішінен жүздеген –
мыңдаған нематодалар табылады. Кілегей қабында қанталау ошақтары
көрінеді.
Трихонематоз. Ішектің кілегей қабатында түйіншектер,
қанталаулар бар. Олардың ішінен тоғышарларды сығып алуға болады.
*ЕМІ
Жоспарлы сақтандыру дегельмитизация жылына екі рет
жасалады: көктемде және күзде. Бірақта, фенотиазин дәрісімен
дегельминтизациялауды қыста және ерте көктемде, мал жайлымға
шықпас бұрын жүргізбейді. Жылқыларды түгелдей
дегельминтизацияламай тұрып, алдымен фенотиазинді малдың 5-10
басына ғана беріп, алдын-ала сынап алады. Егер 5-7 күн ішінде осы
емделген жылқылардан дәріден улану белгілері білінбесе, қалған
жылқыларды түгелдей дегельминтизациялайды. Емдеуден 8-10
сағат бұрын малды ашықтырады. Егер мал буаз болса, екінші
жартысына аяқ басса, онда биелерге дегельминтизация жасауына
тиім салынады. Дәріленгеннен 2-3 күн өткенге дейін жылқыларға
берілетін құрама азық мөлшерін тәулігіне 2-3 килограмға дейін
азайтады.
* АЛДЫН АЛА САҚТАНДЫРУ
ШАРАЛАРЫ

Ұқсас жұмыстар

ЖЫЛҚЫЛАРДЫҢ СТРОНГИЛЯТОЗДАРЫ

Түйе цефалопинозы, балау және ветеринариялық шаралары

Жылқы стронгилоидозы. Торайлар стронгилоидозы

Паразитология және инвазиялық аурулар

Медициналық гельминтология өзекті мәселелер

Құрт ұрықтары қоздыратын, ларвалды стронгилятоздар

Көкөніс және бақша дақылдарының зиянкестері

Сиыр цепенінің өмірлік циклі

Таспа құрттар

Alfortia edentatus жұмыр құртының балаусасы

Пәндер