Дендритті жасушалар

Жоспар

Иммунитеттің жасушалық жүйесі.

Т-лимфоциттер, субпопуляциялары.

Иммунологиялық төзімділік (толеранттылық) .

Иммундық жауапты реттеу.

Цитокиндер, негізгі сипаттамалары.

Қортынды.

Пайдаланылған әдебиеттер.

Т-лимфоциттер, немесе Т-жасушалар (t - лат. thymus - тимус) - сүтқоректілерде тимусқа сүйек кемігінен келетін претимоциттерден дамитын жасушалар

Қызметтері:

Жүре пайда болған иммундық жауапты түзу

Антигендерді тану және жою

Моноциттердің, NK-жасушалардың әсерін күшейту

Иммуноглобулиндер изотиптерінің иммундық реакцияға қатысуын реттеу (иммундық жауаптың басында B-жасушалар IgM, соңынан IgG, IgA өндіреді) .

Жасушалық иммунитет

Т- және В-лимфоциттердің негізгі белгілері

Белгілері

В-лимфоциттер

Т-лимфоциттер

Жасушалар дамитын мүшелер

Сүйек кемігі

Сүйек кемігі, тимус

Антигенді танушы рецепторлары

Иммуноглобулинді (ВКР)

Иммуноглобулинді емес (ТКР)

Рецепторлары:

Комплемент үшін

Ig Fc үшін

Бар

Жоқ

Бар

МНС I тобы

МНС II тобы

Бар

Жоқ

Бар

Белгісі

Жасушалық иммунитет

Гуморалдық иммунитет

Патоген

Вирустар

Бактериялар, қарапайымдылар

Бактериялар мен олардың токсиндері

Орналасуы

Цитозоль

Макрофагтардың вакуолі

Жасушадан тыс сұйықтық, В-жасушалар вакуолі

Антигенді презентация-лау

Нысана жасушаның бетіндегі антигендік пептидтің МНС I тобымен комплексі

Нысана жасушаның бетіндегі антигендік пептидтің МНС II тобымен комплексі

Спецификалы нысана В-жасушаның бетіндегі антигендік пептидтің МНС II тобымен комплексі

Белгісі

Жасушалық иммунитет

Гуморалдық иммунитет

Эффекторлық Т-жасуша

Цитотоксика-лық CD8

T-жасуша

Қабыну CD4

Т-жасуша (ТН1)

Хелперлік CD4 Т-жасуша (ТН2)

Эффекторлық әсері

Нысана жасушаларды жою

Макрофагтардың ішіндегі белсендірілген патогендерді жою

Жасушадан тыс орналасқан патогендерді және олардың токсиндерін бейтараптайтын спецификалық антиденелерді өндіру

Т-киллер, цитотоксикалық T-лимфоциттер, CTL (ағыл. to kill - өлтіру) - организмнің зақымдалған жасушаларын жоятын лимфоциттер. Т-киллер-жасушалардың нысаны - бұл жасуша ішілік паразиттермен зақымдалған, және ісік жасушалары. Т-киллерлер вирусқа қарсы иммунитеттің негізгі компоненті.

Цитотоксикалық Т-лимфоциттер (CD8 Т-жасуша, Т-киллер)

Цитолизистік

әсерінің кезеңдері

Т-хелперы (ағыл. helper - көмекші) - жүре пайда болған иммундық жауапты күшейтетін Т-лимфоциттер. Т-киллерлерге, В-лимфоциттерге, моноциттерге, NK-жасушаларға антигеннің пептидтерін тікелей және цитокиндерді бөлу арқылы таныстырып, белсендіреді.

Т-хелпер

Т-хелперлердің түрлері: -Т-хелперы 0 (Th0) - жетілмеген Т-хелперлер -Т-хелперы 1 (Th1) - жасушалық иммунитетті іске қосады, Т-киллерді белсендіреді, негізі бөлетін цитокині - интерферон-гамма -Т-хелперы 2 (Th2) - В-лимфоциттерді белсендіреді, гуморалдық иммундық жауапты іске қосады, интерлейкин 4, 5 және 13 бөледі

Th0

ИЛ-2, ИЛ-4

Th1

ИЛ-2, ИЛ-3, ГМКСФ,

ИНФ-γ, лимфотоксин

Th2

ИЛ-3, ИЛ-4, ИЛ-5,

ИЛ-6, ИЛ-10,

ГМКСФ

Антиген

Базофилді

гранулоцит

АПК (макрофаг)

Тх0

Тх1

Тх2

Белсендірілген

макрофаг

ТК

CD8

цитотоксикалық

Т-лимфоцит

В-лимфоцит

Плазмалық

жасауша

ИЛ-12

ИЛ-4

ИЛ-2

α-ІНФ

γ-ІNF

ИЛ-10

ИЛ-4

ИЛ-5

ИЛ-13

Қасиеттері

Тh1

Тh2

ИЛ-4 әсерімен белсену

Фагоцитозды күшейту

Табиғи жасушалық цитотоксикалықты күшейту

дамыту

Мес жасушаларды және эозинофилдерді белсендіру

Атопиялық ауруларды дамыту: демікпе, ринит, дерматит

Реттеуші Т-лимфоциттер, Т-супрессорлар (ағыл. regulatory T cells, suppressor T cells, Treg) - иммундық жауаптың орталық реттеуші жасушалары

Т-супрессорлар

Негізгі қызметі - иммундық жауаптың күші мен ұзақтығын Т-эффекторлық жасушаларды бақылау арқылы реттеу (Т-хелперлер мен Т-цитотоксикалық жасушалар)

ІНФ-β, ИЛ-10,

ИФН-γ, ИЛ-35 бөлу

Иммундық жауапты

Т-хелперлер мен

цитотоксикалық

Т-жасушалар

арқылы бақылау

Иммунологиялық төзімділік (толеранттылық) (лат. тolerantia - төзімділік, жауапсыздық) - организмнің антигенге иммундық жауап түзу қабілетінің төмендеуі немесе болмауы.

Иммунологиялық төзімділік (толеранттылық)

Фрэнк Бернет (1899-1985), Австралия және

Питер Медавар (1915-1987), Ұлыбритания -

1960 жылы иммунологиялық төзімділікті ашқаны үшін марапатталған

Зиянсыз антигендерге қарсы қабыну

реакцияларының алдын алу

Организмнің өз антигендеріне

төзімділіктің болуы

Өз ұлпаларына қарсы түзілетін

иммундық жауапты тежеу

АУТОИММУНДЫҚ АУРУЛАР

антиген қанша жоғары иммуногенді болса, төзімділікті түзу сонша қиын болады

толеранттықтың іске қосылуы антигеннің мөлшеріне де байланысты болады

иммуносупрессорлық агенттер төзімділіктің түзілуіне жақсы әсер етеді. Антигендермен бірге метатрексат, циклофосфамид және 6-меркаптопурин сияқты ингибиторларды енгізу төзімділікті оңай іске қосады

Төзімділік

Т-супрессор

Макрофагтарды тежеу

Т-хелперлерді тежеу

В-жасушалардың

белсенуінің алдын алу

T-жасушалардың

организмнің

өз ұлпаларын

«байқамауы"

T-жасушалардың анергиясы,

яғни жасушалардың

антигенмен әрекеттесу

қабілетсіздігі

T-жасушалардың жойылуы

Апоптоз

Иммунологиялық төзімділік (толеранттық) иммундық реактивтілікке қарама-қарсы процесс ретінде организмнің жасушалық тұтастығын сақтау әдісі болып табылады

Цитокиндер - жасуша аралық әрекеттесуді қамтамасыз ететін белсенген иммундық жасушалардың ақуыздары Цитокиндер эстафеталық принцип бойынша әсер етеді: бір цитокин жасушаға әсер етіп, одан басқа цитокиндер бөлініп шығады (цитокинді каскад) .

Цитокиндер

Интракринді механизм - цитокиндердің өндіруші жасушаның ішінен әсер ету; цитокиндердің жасуша ішілік спецификалық рецепторлармен байланысуы.

Аутокринді механизм - цитокиннің өзі бөлінген жасушасына әсер етуі. Мысалы, интерлейкин-1, -6 -18, ІНФα моноциттер/макрофагтар үшін аутокринді белсендіруші факторлар болып табылады.

Паракринді механизм - цитокиндердің жақын орналасқан жасушалар мен ұлпаларға әсер етуі. Мысалы, макрофагтан бөлінетін ИЛ-1, -6 -12 және -18, ІНФα Т-хелперді (Th0) белсендіреді.

Эндокринді механизм - цитокиннің өндіруші жасушадан алыс орналасқан жасушаларға әсер етуі. Мысалы, аутокринді және паракринді әсер етуші қашықтықта иммундық реттеуші әсер етуі мүмкін, пирогенді әсері бар, гепатоциттермен жедел фаза ақуыздарының бөлінуіне ықпал жасайды.