Дендритті жасушалар

Презентация қосу

Жоспар
Иммунитеттің жасушалық жүйесі.
Т-лимфоциттер, субпопуляциялары.
Иммунологиялық төзімділік
(толеранттылық).
Иммундық жауапты реттеу.
Цитокиндер, негізгі сипаттамалары.
Қортынды.
Пайдаланылған әдебиеттер.
Жасушалық иммунитет

Т-лимфоциттер, немесе Т-
жасушалар (t — лат.
thymus — тимус) –
сүтқоректілерде тимусқа
сүйек кемігінен келетін
претимоциттерден
дамитын жасушалар

Қызметтері:
Жүре пайда болған иммундық жауапты түзу
Антигендерді тану және жою
Моноциттердің, NK-жасушалардың әсерін күшейту
Иммуноглобулиндер изотиптерінің иммундық реакцияға
қатысуын реттеу (иммундық жауаптың басында B-
жасушалар IgM, соңынан IgG, IgA өндіреді).
Т- және В-лимфоциттердің негізгі белгілері
Белгілері В-лимфоциттер Т-лимфоциттер

Жасушалар дамитын Сүйек кемігі Сүйек кемігі, тимус
мүшелер

Антигенді танушы Иммуноглобулинді Иммуноглобулинді
рецепторлары (ВКР) емес (ТКР)

Рецепторлары:
Комплемент үшін Бар Жоқ
Ig Fc үшін Бар Бар
МНС I тобы Бар Жоқ
МНС II тобы Бар Бар
Белгісі Жасушалық иммунитет Гуморалдық
иммунитет
Патоген Вирустар Бактериялар, Бактериялар
қарапайымдылар мен олардың
токсиндері
Орналасуы Цитозоль Макрофагтардың Жасушадан тыс
вакуолі сұйықтық, В-
жасушалар
вакуолі
Антигенді Нысана Нысана Спецификалы
презентация- жасушаның жасушаның нысана В-
лау бетіндегі бетіндегі жасушаның
антигендік антигендік бетіндегі
пептидтің МНС пептидтің МНС II антигендік
I тобымен тобымен пептидтің МНС
комплексі комплексі II тобымен
комплексі
Белгісі Жасушалық иммунитет Гуморалдық
иммунитет
Эффекторлық Цитотоксика- Қабыну CD4 Хелперлік CD4
Т-жасуша лық CD8 Т-жасуша (ТН1) Т-жасуша (ТН2)
T-жасуша

Эффекторлық Нысана Макрофагтардың Жасушадан тыс
әсері жасушаларды ішіндегі орналасқан
жою белсендірілген патогендерді
патогендерді жою және олардың
токсиндерін
бейтараптайтын
спецификалық
антиденелерді
өндіру
Т-лимфоцит

Цитотоксикалық Т-хелпер Супрессор
Т-жасушалар Т-индукторлары
Цитотоксикалық Т-лимфоциттер (CD8 Т-жасуша, Т-киллер)
Т-киллер, цитотоксикалық T-
лимфоциттер, CTL (ағыл. to
kill - өлтіру) - организмнің
зақымдалған жасушаларын
жоятын лимфоциттер.

Т-киллер-жасушалардың
нысаны - бұл жасуша ішілік
паразиттермен зақымдалған,
және ісік жасушалары.
Т-киллерлер вирусқа қарсы
иммунитеттің негізгі
компоненті.
Цитолизистік
әсерінің Аг
кезеңдері тану

Т-жасушаларды
жетілген эффекторлық
жасушаларға
пролиферациялау
және жетілдіру

Вируспен зақымдалған жасушаларды,
ісік жасушаларын
немесе трансплантатты лизистеу процесі
Спецификалық
байланыстыру

Эффекторлық әсер

Нысана жасушаны жою
ИЛ-2
бөлетін АПК
Дендритті
жасушалар

CD4 Т-жасушалар (Т-хелпер)
Т-хелпер

Т-хелперы (ағыл. helper - көмекші) - жүре пайда болған
иммундық жауапты күшейтетін Т-лимфоциттер.

Т-киллерлерге, В-лимфоциттерге, моноциттерге, NK-
жасушаларға антигеннің пептидтерін тікелей және
цитокиндерді бөлу арқылы таныстырып, белсендіреді.
Т-хелперлердің түрлері:
-Т-хелперы 0 (Th0) - жетілмеген Т-хелперлер

-Т-хелперы 1 (Th1) - жасушалық иммунитетті іске қосады,
Т-киллерді белсендіреді, негізі бөлетін цитокині -
интерферон-гамма

-Т-хелперы 2 (Th2) - В-лимфоциттерді белсендіреді,
гуморалдық иммундық жауапты іске қосады, интерлейкин
4, 5 және 13 бөледі
Th0
ИЛ-2, ИЛ-4

Th2
Th1
ИЛ-3, ИЛ-4, ИЛ-5,
ИЛ-2, ИЛ-3, ГМКСФ,
ИЛ-6, ИЛ-10,
ИНФ-γ, лимфотоксин
ГМКСФ
Антиген

АПК (макрофаг) Базофилді
гранулоцит

ИЛ-12 ИЛ-4
ИЛ-10 Тх0

Тх1 Тх2

α-ІНФ ИЛ-4
ИЛ-2
γ-ІNF ИЛ-5
ИЛ-13
Белсендірілген CD8 Плазмалық
макрофаг цитотоксикалық В-лимфоцит жасауша
ТК Т-лимфоцит
Қасиеттері Тh1 Тh2

ИЛ-4 әсерімен белсену - +

Фагоцитозды күшейту + -

Табиғи жасушалық цитотоксикалықты + -
күшейту
Аутоиммунопатологияларды дамыту + -

Мес жасушаларды және эозинофилдерді - +
белсендіру
Атопиялық ауруларды дамыту: демікпе, - +
ринит, дерматит
Т-супрессорлар

Реттеуші Т-лимфоциттер,
Т-супрессорлар (ағыл.
regulatory T cells, suppressor
T cells, Treg) – иммундық
жауаптың орталық
реттеуші жасушалары

Негізгі қызметі – иммундық жауаптың күші мен
ұзақтығын Т-эффекторлық жасушаларды бақылау
арқылы реттеу (Т-хелперлер мен Т-цитотоксикалық
жасушалар)
Иммундық жауапты
ІНФ-β, ИЛ-10, Т-хелперлер мен
ИФН-γ, ИЛ-35 бөлу цитотоксикалық
Т-жасушалар
арқылы бақылау
Иммунологиялық төзімділік (толеранттылық)

Иммунологиялық
төзімділік
(толеранттылық)
(лат. тolerantia –
төзімділік,
жауапсыздық) -
организмнің антигенге
иммундық жауап түзу
қабілетінің төмендеуі
немесе болмауы.
Фрэнк Бернет (1899-
1985), Австралия
және
Питер Медавар (1915-
1987),
Ұлыбритания —
1960 жылы
иммунологиялық
төзімділікті
ашқаны үшін
марапатталған
Зиянсыз антигендерге қарсы қабыну
реакцияларының алдын алу

Организмнің өз антигендеріне
төзімділіктің болуы

Өз ұлпаларына қарсы түзілетін
иммундық жауапты тежеу

АУТОИММУНДЫҚ АУРУЛАР
Төзімділік

Бөгде антигенге
Өз жасушаларына
түзілетін жасанды
төзімділік
төзімділік
(“self” toleranse)
(non-self toleranse)
антиген қанша жоғары иммуногенді болса,
төзімділікті түзу сонша қиын болады

толеранттықтың іске қосылуы антигеннің
мөлшеріне де байланысты болады

иммуносупрессорлық агенттер төзімділіктің
түзілуіне жақсы әсер етеді. Антигендермен
бірге метатрексат, циклофосфамид және 6-
меркаптопурин сияқты ингибиторларды
енгізу төзімділікті оңай іске қосады
Төзімділік
Т-супрессор

Макрофагтарды тежеу

Т-хелперлерді тежеу
В-жасушалардың
белсенуінің алдын алу
Өз жасушаларына
төзімділік

Тимуста аутоантиген
Шеткі мүшелерде
спецификалық
сәйкес клондардың
клондарды
ареактивтілігі
теріс селекциялау
T-жасушалардың T-жасушалардың анергиясы,
организмнің яғни жасушалардың
өз ұлпаларын антигенмен әрекеттесу
«байқамауы" қабілетсіздігі

T-жасушалардың жойылуы
Апоптоз
Иммунологиялық төзімділік
(толеранттық) иммундық реактивтілікке
қарама-қарсы процесс ретінде
организмнің жасушалық тұтастығын
сақтау әдісі болып табылады
Цитокинде
р
Цитокиндер – жасуша аралық
әрекеттесуді қамтамасыз ететін белсенген
иммундық жасушалардың ақуыздары

Цитокиндер эстафеталық принцип
бойынша әсер етеді: бір цитокин
жасушаға әсер етіп, одан басқа
цитокиндер бөлініп шығады (цитокинді
каскад).
Цитокиндер

Ісік некроздаушы
Интерферондар
факторлар

Интерлейкиндер Хемокиндер

Өсу факторлары
Цитокиндердің әсер
ету механизмдері

Интракринді Паракринді
механизм механизм

Аутокринді Эндокринді
механизм механизм
Интракринді механизм – цитокиндердің өндіруші жасушаның
ішінен әсер ету; цитокиндердің жасуша ішілік спецификалық
рецепторлармен байланысуы.

Аутокринді механизм – цитокиннің өзі бөлінген жасушасына
әсер етуі. Мысалы, интерлейкин-1, -6 -18, ІНФα
моноциттер/макрофагтар үшін аутокринді белсендіруші
факторлар болып табылады.

Паракринді механизм – цитокиндердің жақын орналасқан
жасушалар мен ұлпаларға әсер етуі. Мысалы, макрофагтан
бөлінетін ИЛ-1, -6 -12 және -18, ІНФα Т-хелперді (Th0)
белсендіреді.

Эндокринді механизм – цитокиннің өндіруші жасушадан алыс
орналасқан жасушаларға әсер етуі. Мысалы, аутокринді және
паракринді әсер етуші қашықтықта иммундық реттеуші әсер
етуі мүмкін, пирогенді әсері бар, гепатоциттермен жедел фаза
ақуыздарының бөлінуіне ықпал жасайды.
Мүшелер мен Цитокиндердің әсер етуі Цитокиндер
жүйелер
Орталық жүйке Мінез-құлықтың өзгеруі, тәбеттің ИЛ-1,6,8,
жүйесі төмендеуі TNF
Гипоталамус- Қызба, гормондардың және рилизинг- ИЛ-1,6,8,
гипофиз факторлардың синтезделуінің өзгеруі TNF, INF

Эндокринді Стероидты және басқа гормондардың ИЛ-1, TNF
жүйе деңгейінің өзгеруі
Бауыр Жедел фазалық ақуыздардың және ИЛ-1,6, TNF
комплемент компоненттерінің көп
синдезделуі, альбумин синтезінің төмендеуі
Сүйек кемігі Гемопоэздың күшеюі ИЛ-1,3,6,7,
CSF

Қан плазмасы Қан ұюының күшеюі, қанның иондық ИЛ-1, TNF
құрылысының өзгеруі
Т-лимфоциттер, немесе Т-жасушалар (t — лат. thymus —
тимус) – сүтқоректілерде тимусқа сүйек кемігінен келетін
претимоциттерден дамитын жасушалар
Имунологиялық төзімділік - лат. тolerantia – төзімділік,
жауапсыздық) - организмнің антигенге иммундық жауап
түзу қабілетінің төмендеуі немесе болмауы.
Цитокиндер- жасуша аралық әрекеттесуді қамтамасыз
ететін белсенген имундық жасушалардың ақуыздары.
Иммунология негіздері: оқу құралдары / Ж.Ө.Өтесінов, Ә.Р.Әсенов,
Г.Ж.Сирбаева, - Алматы: Эверо, 2015. – 208 бет
А.Қ. Бұлашев «Иммунология» Астана 1998 ж.
Ярилин А. А. «Основы иммунологии. Учебник» 1999 г., с. 434
Ярилин А. А. «Основы иммунологии. Учебник» 1999 г., с. 202—203
Р. М. Хаитов, Г. А. Игнатьева, И. Г. Сидорович «ИММУНОЛОГИЯ»
2000 г., с.217
Р. М. Хаитов, Г. А. Игнатьева, И. Г. Сидорович «ИММУНОЛОГИЯ»
2000 г., с.219.
Б.Т. Толысбаев, К.Б.Бияшев «Микробиология және иммунология»
Алматы 2008 ж .
А. Бұлашев, Ө. Таубаев, Ж. Сұраншиев, К. Мырзабаев
«Микробиология» Астана 2014 ж. 177-184 б.

Ұқсас жұмыстар

Антигентаныстырушы жасушалар

Маңдай үлесіндегі қыртыста орналасқан, функциональды орталықтар

Нейрондардың жіктелуі

HLA антигендерінің класстары

Иттердің плазмоцитарлы миеломасы

Пәндер