РИККЕТСИЯ ХЛАМИДИЯ

Презентация қосу

РИККЕТСИЯ, ХЛАМИДИЯ, МИКОПЛАЗМАНЫҢ
МОРФОЛОГИЯСЫ.
БАКТЕРИЯ КЛЕТКАСЫНЫҢ ҚҰРЫЛЫСЫ.
Жоспар

РИККЕТСИЯ
ХЛАМИДИЯ
МИКОПЛАЗМА
БАКТЕРИЯ КЛЕТКАСЫНЫҢ
ҚҰРЫЛЫСЫ
ПАЙДАЛЫНҒАН ӘДЕБИЕТТЕР

РИККЕТСИЯ
Риккетсиялар – клеткаішілік
паразиттер болып табылатын,
поиморфты бактериялардың ерекше
тобы.Олар Rickettsiaceae тұқымына
жатады.
Риккетсиялардың сыртқы түрі,
көлемі жағынан бактерияларға
шамалас, бірақ клетка ішінде
тіршілік ететін паразиттер
болғандықтан, вирустар сияқты тірі
клеткаларда ғана көбейіп, тіршілік
етеді.
Риккетсиялар туғызатын аурулар: КУ
безгегі, эпидемиялық бөртпе
сүзегі, шың безгегі және т.б
Риккетсиялар— микроорганизмдер көлемі 0,2-н 30 мкм-ге
дейін.Олардың жасуша қабырғасы екі қабатты
қабықшадан, цитоплазмадан, нуклеоидтан тұрады.
Риккетсиялар пішіндері бойынша таяқшалы,жіпшелі және
конус тәрізді болады. Барлық риккетсиялар жасуша ішілк
паразитер, сондықтан олар тек тірі ағзада ғана көбейе
алады. Олар бөртпелі сүзек және әртүрлі қызбалық
инфекциялық ауруларды тудырады.Тасымалдаушылары
болып: кенелер, биттер, бүргелер табылады.Осылардың
ағзаларында риккетсиялар көбейеді.
РИККЕТСИЯЛАРДЫҢ
МОРФОЛОГИЯЛЫҚ СИПАТТАМАСЫ

Риккетсиялар ұсақ полиморфты грам теріс бактериялар.
Олардың жасуша қабырғасы екі қабатты қабықшадан,
цитоплазмадан, нуклеоидтан тұрады. Риккетсиялар пішіндер
бойынша таяқшалы, жіпшелі және конус тәрізді болады.
Барлық риккетсиялар жасуша ішілік паразит болып табылады
сондықтан олар тек тірі ағзада ғана көбейе алады. Олар
бөртпелі сүзек және әртүрлі қызбалық инфекциялық
ауруларды тудырады. Тасымалдаушылары болып: кенелер,
биттер, бүргелер табылады. Осылардың ағзаларында
Ауру туғызатын риккетсиялар

Қасиеттері жағынан бактериялар мен
вирустарға
ұқсас микроорганизмдердің ерекше тобы.Ауру
туғызатын риккетсиялардың сыртқы түрі,
көлемі жағынан бактерияларға шамалас, бірақ
клетка ішінде тіршілік ететін паразиттер
болғандықтан, вирустар сияқты тірі
клеткаларда ғана көбейіп, тіршілік етеді. Ауру
туғызатын риккетсиялар туғызатын
аурулар: КУ безгегі, эпидемиялық бөртпе
сүзегі, шың безгегі және т.б
Хламидиялар

Хламидия жасушаішілік облигатты
паразитті бактериялар.Олар
адамдарда, жануарлар мен құстарда
әртүрлі аурулар
қоздырады.Хламидиялар деп аталуы
грек сөзінен chlamyda –
мантия,жамылғыш деген сөзден
шыққан. Себебі зақымданған
жасушалар ішінде жамылғышпен
қоршаған қосындылар түзеді.
МОРФОЛОГИЯСЫ
Хламидиялар кокк тәрізді бактериялар,
өлшемі 0,5-1,5мкм. Грам теріс. Қозғалмайды,
капсула түзбейді. Клетка ішілік паразиттер
болып табылады, оарды энергетикалық
паразит деп атайды. Клетка ішінен енген
элементарлық денешіктер ретикулярлы
денешікке айналып, көбейіп жаңа бір ұрпақ
элементарлық денешікке айналады, осы цикл
40-72 сағатқа созылады да клетка аралық
кеңістікке шығады. Хламидияларды өсіру
үшін тауық эмбрионын немесе тіндерінің
культурасын қолданады.
Сұйықтық түсінің өзгеріске ұшырауы, іштің
ХЛАМИДИОЗ төмен жағының бүріп ауыруы әйелдер
организміндегі асқынған хламидияның
көрсеткіші болып табылады. Еркектерде де
сұйықтық мөлшерден көп бөлінеді. Хамидия
әрқашан жаныстық қатынас арқылы жұғады.
Берекетсіз жыныстық
қатынасқа түсетіндерде бұл қауіпті індетке
шалдығу мүмкіншілігі зор. Әсіресе 20 мен 30
жас аралығындағы ер азаматтар көп
емделеді. Емделу процесі ұзақ инфекциядан
сақтанудың бірден бір жолы-сауатты сақтану,
әрі медициналық жолмен тексеріліп тұру.
Ауруды жұқтырған адам міндетті түрде екі
тарап та емделу керек. Бірі емделіп, екіншісі
ем қабылдаудан бас тартса уақыттың зая
кеткені. Тағы бір ескеретін жайт
инфекцияның қайталануына жол бермеу.
Әйтпесе, оның ауыртпалы көп болады.
Хламидиоз — жыныстық қатынас арқылы
жұғатын жұқпалы ауру. Хламидиоздың
қоздырғышы — хламидия бактериясы
Жұқпалы жыныс ауруларының ішіндегі ең кең
таралғаны болып есептеледі.
Микоплазмалар- жасуша қабырғасы
жоқ, бірақ үш қабатты
липопротеидті цитоплазматикалық
МИКРОПЛАЗМА
мембранадан тұрады. Микоплазмалар
пішіні бойынша шар, сопақша,
жіпшелі, жұлдыз тәрізді болуы
мүмкін. Микоплазмаларды Берги
жіктелуі бойынша жеке топқа
жатқызады. Олардың өлшемдері
әртүрлі: бірнеше микрометрден 125—
150-ге нм дейін. Ұсақ микоплазмалар
бактериальді сүзгі арқылы
өткендіктен оларды сүзгілі форма
деп атайды Микоплазмалар
топырақта, ағынды суларда, әртүрлі
субстраттарда табылған.Адам және
жануарлар ағзасында патогенді және
шартты-патогенді түрлері кездеседі.
Патогенді микоплазмалар тыныс алу
жолодарын, зәр шығару және ОЖЖ
зақымдайды. Адам үшін патогенді
Mycoplasma pneumonia, ал шартты-
патогенді - Mycoplasma hominy және
Т- топтары.
МИКОПЛАЗМАЛАРДЫҢ МОРФОЛОГИЯЛЫ
СИПАТТАМАСЫ
Микоплазмалар табиғатта кеңінен таралған ұсақ племорфты грам теріс
микроорганизмдер, басқа бактериялардан айырмашылығы жасуша
қабырғасы жоқ, бірақ үш қабатты липопротеидті цитоплазматикалық
мембранадан тұрады. Микоплазмалар пішіні бойынша шар, сопақша,
жіпшелі, жұлдыз тәрізді болады. Микоплазмаларды Берджи жіктелуі
бойынша Tenericutes бөліміне жатқызады. Олардың өлшемдері әртүрлі:
бірнеше микрометрден 125-150-ге нм дейін. Микоплазмалар топырақта,
ағынды суларда, әртүрлі субстраттарда табылған. Адам және
жануарлар ағзасында патогенді және шартты-патогенді түрлері
кездеседі. Патогенді микоплазмалар тыныс алу жолдарын, зәр шығару
және ОЖЖ зақымдайды. Адам үшін патогенді Mycoplasma pneumonia,
ал шартты-патогенді - Mycoplasma hominis болып табылады.
БАКТЕРИЯЛАР
тек микроскопта ғана
көрінетін аса
ұсақ микробтар. Табиғатта
ең көп тараған, негізінен
бір жасушадан тұратын,
оқшауланған ядросы жоқ,
ең қарапайым организмдер
тобы. бір жасушалы ағза,
Көбісі таяқша пішінді болып
келеді. Бактерия негізінен
түссіз тек кейбіреулерінде
ғана аздап бояғыш заттар
кездеседі.
Алғаш рет бактерияларды (грекше bakterіon –
таяқша) 17 ғасырда голланд ғалымы, микроскопты
жасаушы – Антон ван Левенгук байқаған. 19
ғасырда бактериялардың құрылысы мен
табиғаттағы рөлін француз ғалымы Луи Пастер,
неміс ғалымы Роберт Кох және ағылшын
ғалымы Джозеф Листер зерттеді.
Бактериялар азотты белоктан, амин
қышқылдарынан, аммоний тұздарынан,
нитраттардан алады, кейбіреулері атмосфера
азотын сіңіреді. Бактериялар көміртекті көптеген
көмірсулардан, спирттерден, органикалық
қышқылдардан, т.б. алады. Органикалық
қосылыстардағы көміртекті сіңіретін
бактерияларды гетеротрофты, ал атмосферадағы
көміртекті сіңіретіндерді автотрофты бактериялар
деп атайды. Бактериялар ауа бар жерде де
(аэробты бактериялар), жоқ жерде де (анаэробты
бактериялар) өсіп-өнуге
бейімделген. Өсімдіктер мен жануарлар қалдықта
рын минералдандыру арқылы бактериялар
табиғаттағы зат айналымына қатысады.
Тiрi дүние жүйесiнде бактериялар Жасушалылар
империясына, Прокариоттар дүние
тармағына немесе Бытыраңқылылар (Монера)
дүниесiне жатады.
1991жылы Серавинның жіктелу жұйесі
бойынша молекулалы-биологиялық зерттеулерге
байланысты бактерияларда екi дүние тармағын:
Архебактериялар және
Эубактериялар
1992 жылғы Мамоновтың жіктеуі бойынша үш
дүние тармағын:
Архебактериялар,
Эубактериялар және
Оксифотобактериялар қарастырады.
1-3. Кокктар БАКТЕРИЯЛАРДЫҢ
(стафилококктар, НЕГІЗГІ ПІШІНДЕРІ
диплококктар,
стрептококктар. 4.
Таяқшалар
(стрептобациллалар).
5. Клостридиялар.
6. Вибриондар.
7. Коринебактериялар.
8. Фузобактериялар.
9. Нокардиялар
(шынайы тармақтану).
10. Актиномицеттер
(жалған тармақтану).
11. Спирохеталар.
Бактериялардың жіктелуі

Шар тәрізді Таяқша тәрізді Ирек тәрізді

Микрококкалар Бактериялар Вибрион

Бациллалар Спирилла
Диплококкалар

Клостриядия Спирохета
Стрептококкалар

Тетрококкалар

Сарциналар

Стафилококкалар
ШАР ТӘРІЗДІ БАКТЕРИЯЛАР
Микрококкалар - зиянсыз,бөлінген соң дара орналасады

Диплококкалар - бір жазықта бөлініп, екіден қосарланып
орналасады.

Стрептококкалар – бір жазықтықта моншақ тәрізді
орналасады.

Стафилококкалар – әртүрлі жазықтықта ретсіз жүзім
шоғыры тәрізді орналасады.

Тетракоккалар – бір-бірімен перпендикуляр екі
жазықтықта бөліну себебінен түзіліп, төрт жасушадан
орналасады.

Сарциналар – өзара үш перпендикуляр жазықтықта
бөлініп, сыртқы формасы кірпіш тәріздес 8-16 және одан
да көп болып орналасады.
ТАЯҚША ТӘРІЗДІ БАКТЕРИЯЛАР
Бацилла
Спора түзеді.
Спораларының көлемі
жасуша енінен
аспайды. Пішіні мен
мөлшері әртүрлі.
Клостридия
Спора түзеді.
Бактерия Спораларының диаметрі
вегетативті жасушаның
енінен үлкен болып пішін
Таяқша тәрізді, спора береді. Анаэробты,
түзгіштік қасиеттері арасында азот сіңіруші,
жоқ микроорганизмдер. анаэробты
инфекциялардың
қохдырғышары кездеседі.
ИРЕК ТӘРІЗДІ БАКТЕРИЯЛАР
Вибрион Спирохета
Серіппе пішінді
Үтір тәріздес иілген, прокариотты
денесінде жалғыз микробтардың
жіпшесі болады. өкілі.Жіпшелердің
жиырылуы қозғлысты
Спирилла қамтамасыз етеді.

3-5 ірі ширықтары
бармикроорганизм, олар
жіпшелерінің көмегімен
қозғалады.
БАКТЕРИЯ ЖАСУШАСЫНЫҢ ҚҰРЫЛЫСЫ
Жасуша қабырғасы - жоғарғы дәрежеде созылмалы қабілеттілігі бар
биогетерополимер. Химиялық құрамы бойынша прокариоттардың жасуша
қабырғасы эукариотордан ерекшелігі бар. Оның негізгі компоненті
пептидогликан класына жататын-муреин. Муреин және оған қосылған
арнайы қосымша компоненттері бойынша барлық бактериялар грам оң
және грам теріс боялатын екі топқа бөлінеді.
Грам оң бактериялардың жасуша қабырғасы мұғал болады, қалыңдығы
20-80 нм жетеді. Ол гомогенді құрылымнан тұрады және цитоплазмалық
мембранаға тығыз жабысын тұрады. Жасуша қабырғасындағы муреин
оның құрғақ массасының 50 ден 90 ға дейін процентін құрайды және
муреинмен тейхой қышқылы байланысқан.
Грам теріс бактерияладың жасуша қабырғасы жұқалау 14-17 нм.
Химиялық құрамы бойынша әр түрлі болады. Ішкі қабаты муреиннен
тұрады. Сыртқы қабаты фосфолипид , липополисахарид, липопротеид
және ақуыздан тұрады, олардың антигендік қасиеті болады.
Жасуша қабырғасы зақымданса қайта орнына келмейді, біраз уакыттан
кейін микроб тіршілігін жояды.
ГРАМ ГРАМ
ОҢ ТЕРІС
Цитоплазмалық мембрана- липид,
ақуыздан тұратын күрделі кешен.
Қызметі:
I. Жасушадағы метоболизмді
реттеуге қажетті тұрақты осмостық
қысымды бақылайды
II. Су және тұз алмасуын реттейді
III. Бактериялардың қоректенуін
қамтамасыз етеді: Жасуша ішінде
қоректік заттарды
шоғырландырады, зат алмасудан
пайда болған қажетсіз заттарды
пермеаза ферментінің көмегімен
сыртқа шығарады.
IV. Гидролаза ферменттерін
синтездейді
V. ДНҚ-ны синтездеуге қажетті
ферменттерді топтастырады.
VI. Цитоплазманың ішіне қарай
бағытталған, бұралып бірнеше
қабаттан тұратын құрылым-
мезосома түзеді.
Бактериялардың көбеюi клетканың екiге бөлiнуi арқылы
жүредi (жыныссыз көбею). Бөлiну жылдамдығыжоғары әр 20
мин. бiр бөлiнедi. Мұндай жылдамдықпен 6 сағат iшiнде бiр
клеткадан 250 мың клетка түзiледi. Кейбiр кезде
бактерияларда жынысты көбеюге ұқсас процесс (генетикалық
ақпарат алмасу) байқалады. Қолайсыз жағдайда бактериялар
спора түзедi. Спора күйiнде бактериялар жоғарғы және
төменгi температураға төзiмдi және ұзақ уақыт бойы
сақталуы мүмкiн. Осылай сiбiр жарасының таяқшасы спора
түрiнде 30 жыл бойы өз тiршiлiк ету мүмкiндiгiн сақтайды.
Бактерияның вегетативтi формасы 60 градус температурада
30-60 мин. iшiнде, 80-100 градуста 1-2 минуттан кейiн өледi.
Споралар төзiмдi болады. Сiбiр жарасының бацилласының
спорасы қайнатуға 10-20 мин., ал ботулизм клостридийдiң
спорасы 6 сағатқа шыдайды.
Қоректi заттағы бактерияның вегетативтi формасын 60
градус температурамен ұзақ уақыт бойы (30 мин) жоюды
француз ғалымы Л.Пастер ойлап тапты. Бұл процестi
“пастерлеу “деп атады.
ВАЛЮТИН ГРАНУЛАСЫ
Бактериялық жасушаның негізгі энергетикалық
қоры-волютин. Волютин дәндері оптикалық тығыз
құрылым, мөлшері 0,1-0,5 мкм, метахроматикалық
боялу қасиеті бар, яғни бояудан басқа түске
боялады. Волютин дәндері күл таяқшасында
болады, екі шетінде орналасады,
дифференциалды диагностикалық белгі болып
табылады. Бактериялардың нуклеоиды-сақиналы
тұйықталған қос тізбекшелі ДНҚ.
Эукариоттардың нағыз ядросы болады, ол
прокариоттар нуклеоидында ядролық қабаты
болмайды, ядрошығы, ақуыз-гистоны жоқ
митоздық тәсілмен бөліну қабілеті
болмайды.Бактерия цитоплазмасында
ядродан басқа хромосомадан тыс орналасқан
генетикалық элемент кездеседі. Ондай
элементті плазмида деп атайды. Плазмидалар
әр түрлі болуы мүмкін. Олардың микробтарға,
әр түрлі антибиотиктерге төзімділік қасиетін
колицин түзу, энтеротоксин, гемолизин т.б
бөлу қабілеттілігін береді
КАПСУЛА
бұл негізгі химиялық компонентті полисахаридтен тұратын
көп қабыршақты фибриллярлы құрылым. Бактерия денесіне
оңай бөліне алады. Патогенді бактериялардың вируленттік
белгісіне жатады, өйткені ол бактерияны фагоцитоздың
әсерінен қорғайды. Кейбір бактериялар капсуланы тек ағзада
құрайды, бұл қасиетін қоректік ортада өсіргенде жоғалтады.
Ал капсулалы бактериялар деп аталатын топтағы
микроорганизмдер қандай жағдайда болса да капсула түзу
қабілеттілігін жоймайды. Капсуланың негізгі қызметі:
микроорганизмдердің әр түрлі улы заттардың, фагоцитоздың
әсерінен қорғау, жасуша қабатына микроорганизмдердің
жабысуына көмектесу.
ТАЛШЫҚТАР
цитопалзмадағы базальді денешіктерден
басталатын, бактериялық жасушадан бірнеше
есе ұзын, табиғатты ақуызды жіпшелер. Олар
микроорганизмге жылжымалық қасиет береді.
Егер де бактерияның бір шетінде бір талшығы
болса - онымонотрих, екі шетінде бір немесе
бір неше талшығы болса -амфитрих, бір
шетінде бір топ талшығы болса -лофотрих, ал
барлық жағынан шығатын болса-перитрихдеп
атайды.
СПОРАЛАР
спора түзу тек қана таяқша тәріздес бактерияларға тән қасиет. Спора
түзу үрдісі бірнеше кезеңнен тұрады. Бұл кезде цитоплазманың тиісті
жерінде нуклеоид және рибосома шоғырланады, қатая бастайды,
мембраналармен қоршалады, сонан соң ол мембрана кальций тұздарына
және дипиколин қышқылынан тұратын қалың қабатқа айналады.
Спорадағы су байланысқан күйде болады. Сондықтан споралы
бактериялар өте төзімді болады, сыртқы ортада бірнеше ондаған жылдар
сақталады, бірнеше минут қайнатқанда да өлмейді. Бактериялардың
спора түзуі, пішіні мен жасушада (вегетативті) орналасуы түрлік қасиеті
бола отырып, оларды бір-бірінен ажыратуға мүмкіндік береді. Споралард
орналасуына байланысты:орталық, субтерминальдіжәнетерминальді.
Спораны анықтау үшін Ожешко әдісін қолданады
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР

А.БҰЛАШЕВ,Ө.ТАУБАЕВ,Ж.СҰР
АНШИЕВ,К.МЫРЗАБАЕВ
”МИКРОБИОЛОГИЯ“2014
WIKIPEDIA.KZ

Ұқсас жұмыстар

ІШЕК ПЕН ЖҰҚПАЛЫ АУРУЛАР

Эпзоотологиялық анализ негіздері.Жұқпалы ауруларының эволюциясы және жіктелуі

Биологиялық қауіп

Микробтардың антибиотиктерге тұрақтылығы

Жануарлардың хламидиоз аурулары

Жыныстық жолмен таралатын ауруларға сипаттама

Хламидиоз - жыныстық қатынас арқылы жұғатын жұқпалы ауру

Бактерия клеткасының құрылысы

Байланыс механизмі бар аурулар

Мерез ауруының өзектілігі

Пәндер