Басқару шешімдерін қабылдау

Презентация қосу

Management

Lecture 6:
Басқару шешімдерін қабылдау

Наметша Асхат Сержанұлы, э.ғ.к.,
«Экономика, менеджмент және туризм»
кафедрасының аға оқытушысы

© 2008 Prentice-Hall Business Publishing 1
Басқарудағы шешім қабылдау
Шешім қабылдау оңай іс емес

Ол жүргізіледі
Әртүрлі өзгеріп отыратын
факторларды ескере отыра
Ақпараттың анықсыздығы
кезде
Шиеленістік көзқарастар
болған кезде

© 2008 Prentice-Hall Business Publishing 2
Шешім және шешім қабылдау

Шешім = қолда бар
варианттардан жасалған
таңдау немесе
альтернативаларды таңдау

Шешім қабылдау =
проблеманы
идентификациялау процессі
және оны шешу мүмкіндігі

© 2008 Prentice-Hall Business Publishing 3
© 2008 Prentice-Hall Business Publishing 4
Шешімнің түрлері

Бағдарламаланған Бағдарламаланбаған
Үлгімен (шаблон), Ерекеше
үйренген тәсілмен (нестандартный)
қабылдауға болатын көзқарасты (подход)
қайталанатын
Шешім талап ететін сирек
(уникальный)
шешімдер шешімдер
Бұл шешім үнемі Бұл шешімдер
қайталанатын стратегиялық
ұйымдық жоспарлаумен
проблемаларға байланысты
жауап

© 2008 Prentice-Hall Business Publishing 5
Шешім қабылдау деңгейі және
шешім түрлері

Жоғарғы
басшылық

Орта деңгейлі
басшылық

Төменгі деңгейлі
қызметкерлер

Бағдарламаланбаған шешімдер
Бағдарламаланған шешімдер
Adapted from Exhibit 4.4
© 2008 Prentice-Hall Business Publishing 6
Анықтылық, тәуекелділік, сенімсіздік
және белгісіздік

● Анықтылық
● Шешім қабылдайтын басшының қолында
барлық керекті ақпарат бар
● Risk
● Жеткілікті ақпарат көлемінің негізінде
қабылданады
● Нақты мақсатқа жетуге бағытталған
● Сенімсіздік
● Басшылар ұмытылатын мақсаттарын түсінеді
● Шешімдердің варианттары және болашақ
уақиғалар туралы ақпараттық жеткіліксіздігі,
тәуекелділікті бағалауға мүмкіндік бермейді
● Қабылданатын шешімдер шығармашылықты
іздеп табуды талап етеді
● Белгісіздік
● Шешім қабылдау үшін өте қиын жағдай
● Шешілетін мақсаттар немесе проблемалар
айқын емес
● Альтернативті шешімдерді идентификациялау
мүмкіндігі болмауы
● Ақпараттың көп бөлігінің болмауы

© 2008 Prentice-Hall Business Publishing 7
Сәтсіз шешімдер қабылдау
ықтималдылығына ықпал ететін жағдай

Ұйымдық
проблема
Дұрыс шешім
ықтималдылығы
Төмен Жоғары
Анықтылық Тәуекелділік Сенімсіздік Белгісіздік

Бағдарламаланған Бағдарламаланбаған
шешімдер шешімдер

Проблеманы
шешу

© 2008 Prentice-Hall Business Publishing
Шешім қабылдау модельдері

Классикалық модель
Әкімшілік модель
Саяси модель

© 2008 Prentice-Hall Business Publishing 9
Classical Model
Шешім қабылдаудың бұл моделі экономикалық жормалдарға
негізделеді
Төрт жорамалға негізделеді
Шешім қабылдайтын тұлға белгілі және келісілген
мақсаттарға жетуге тырысады
Шешім қабылдайтын тұлға анықтылыққа тырысады
және қажетті ақпаратты жинайды
Шешім қабылдайтын тұлға ұйымның экономикалық
пайдасын көбейтетін варианттарды таңдайды
Шешім қабылдайтын тұлға варианттарды
бағалағанда және басымдылықтарды койғанда
рациональды болады және логиканы пайдаланады
Бұл модель нормативті болып табылады =
Менежерлерге идеальды шешімдерге жетудегі
нұсқауды көрсетеді
© 2008 Prentice-Hall Business Publishing 10
Administrative Model
Қалай бағдарламаланбаған шешімдерді қабылдайды –
сенімсіздік/белгісіздік
Әкімшілік модельді тұжырымдағанда
Герберт Саймонның идеясының негізіндегі
екі концепция пайдаланылады
● Шектеулі рациональдылық: ұйымдағы
индивидтердің қызметі рациональдылықтың
шегінде немесе керекті (допустимый)
шекарасында жатыр. Әр ұйымда менеджерлер
барлық ақпаратты өңдеуге уақытыда және
мүмкіндігіде жоқ
● Тиімділік (приемлемость): шешім қабылдайтын
тұлға таңдаудың минимальды критериясын
қанағатандыратын бірінші вариантын іріктеу
© 2008 Prentice-Hall Business Publishing 11
Administrative Model
● Қиын жағдайдағы менеджерлерден
бағдарламаланбаған шешімдерді талап етеді

● Шешімдердің мақсаты жиі айқын емес, қайшы
келетін және менеджерлердің келісімі табпайтын
болып келеді ;
● Рациональды процедуралар әрқашанда
пайдаланылмайды, проблемаға жай түрде
қаралады
● Менеджерлермен альтернативалар толық көлемде
ізделмейді
● Көптеген менеджерлер ең жақсы шешімдермен
емес, қолайлы шешімдермен қанағаттанады
● Интуиция, өткен тәжірбиеге сүйенеді
● Әкімшілік модель сиппаттамалы түрде болады =
қиын жағдайдағы басқару шешімдерін
қабылдаудағы нақты процесстердің көрінісін
көрсетеді
© 2008 Prentice-Hall Business Publishing 12
Political Model
Нағыз ортаға ұқсайды
● Ұйым әртүрлі мүделерден, мақсаттардан
және құндылықтардан тұрады
● Ақпарат белгісіз және толықсыз болып
келеді
● Менеджерлер проблеманың барлық
аспектілерін идентификациялауға
уақыты, ресурстары және
интеллектуальды қабілеттілігі жоқ
● Менеджерлер мақсатты қоюға және
альтернативаларды талқылауға қатысады
● Коалиция = нақты мақсатты қолдайтын
менеджерлердің бейресми одағы

© 2008 Prentice-Hall Business Publishing 13
Шешім қабылдаудың классикалық, әкімшілік
және саяси модельдерінің сипаттамасы

Классикалық модель Әкімшілік модель Саяси модель

Анық мақсаттар, Проблема мен мақсаттар Плюрализм;

проблемаларды түсіну; айқын емес; мақсаттар конфликті

Толық айқындалған Белгісіздік жағдайы орын Сенімсіздік/
жағдай; алады; Белгісіздік жағдайы

Шешім варианттары Шешім варианттары және Пікірлердің сәйкес
және мүмкін нәтижелер орлардың салдары туралы болмауы; ақпараттың
туралы толық мәнді ақпараттың шектеулігі; белгісіздігі
ақпарат;
Интуицияға және коалиция мүшелері
Пайдалы нәтижелерді коалицияға негізделген арасында дискуссия
көбейту үшін адам керекті таңдау және «келіссөздер»
рациональды таңдау
жасайды;
© 2008 Prentice-Hall Business Publishing
Басқару шешімдерін қабылдаудың
негізгі кезеңдері

Нәтижелерді Шешім
бағалау қажеттілігін
және кері түсіну
байланыс

Шешімдерді Шешім Жағдайды
іске асыру қабылдау диагностик
процесс алау және
талдау

Ең жақсы Шешімнің
шешімді таңдау варианттарын
даярлау

© 2008 Prentice-Hall Business Publishing 15
Шешім қабылдаудың стилдері

Жоғарғы

Талдаулық Концептуальды
қабылдау деңгейі
Белгісіздікті

Директивті Жүріс-тұрыстық

Төмен
Ойлау тәсілі
Рациональды Интуитивті

© 2008 Prentice-Hall Business Publishing 16
Directive Style

Анық және жай шешімдерді
қабылдайтын адамдар
Тез шешім қабылдайды
Екі-үш алтернативаны
қарастырады
Өнімді және рациональды
Ережелер мен
процедуралар

© 2008 Prentice-Hall Business Publishing 17
Analytical Style

Көп деректерге сүйеніп
кешенді шешімдерді табу
Альтернативаларды
мұхият зерттейді
Өзінің шешімдерін
басқарудағы бақылау
жүйесінен және басқа
көздерден алынған
объективті, рациональды
деректерге негіздеуді
Қолдағы ақпаратқа
негізінде ең мүмкін деген
шешімді іздеу
© 2008 Prentice-Hall Business Publishing 18
Conceptual Style

Көп ақпаратты қарастырғанды жақсы
көреді
Талдаушылық стильге қарағанда
әлеуметтік бағыт ұстанады
Проблемалар және оларды шешу
жолдары туралы басқалармен пікір
алысқанды ұнатады
Бір-бірлеріне ұқсамайтын
альтернативаларды қарастыру
Басқа адамдардан және басұару
жүйесінен түсетін ақпаратқа сүйенеді
Проблемаларды шығармашылық
арқылы шешу

© 2008 Prentice-Hall Business Publishing 19
Behavioral Style
Бұл стильді басқа адамдарға
қамқорлық жасайтын адамдар
пайдаланады
Адамдармен жеке сөйлескенді
жақсы көреді
Олардың проблемаға және оны
нақты шешу варианттарына
ықпалын түсіну
Бұл стильдегі адамдар
басқалардың тұлғалық дамуын
ойлайды
Басқа адамдардың мақсаттарына
жетуіне мүмкіндік беретін
шешімдер қабылдайды

© 2008 Prentice-Hall Business Publishing 20
Турбулентті кезеңдегі шешім
қабылдаудағы жаңа көзқарастар

ге”
Brainsto р ет не
rming
Шешімге “Бес
жаңа
көзқарастар
Конс
т
тала руктив
сты ті
ы н т п ік ір -
алан

О
ту дыр

қы
ар у
ст

ту
а

,ж
б
ен

аз
д
ер

ал
імд

ау
ш
ше

ор
ате

ы
Қ

ны
на
© 2008 Prentice-Hall Business Publishing 21
Назар
аударғандарыңызға
рахмет!

© 2008 Prentice-Hall Business Publishing 22

Ұқсас жұмыстар

Мәселенің шешімі

Шешім қабылдау психологиясы

БАСҚАРУ ЖҮЙЕСІНДЕГІ БАҚЫЛАУДЫҢ ТАПСЫРМАЛАРЫ МЕН ҚҰРЫЛЫМЫ

Басқару шешімдері туралы түсінік және олардың жіктелуі

Шешімді табудың процесін басқару Автокөлікке қызмет көрсету Қолданылған шешімді басқару

Басқару шешімдерінің түрлері

ШЕШІМ ҚАБЫЛДАУДЫҢ СТИЛДЕРІ

Эксперттік жүйелер. Шешім қабылдау

Эксперттік жүйелер мен басқару шешімі

Денсаулық сақтауда басқару шешімдерін қабылдау

Пәндер