Тағам өндірісінің үрдістері мен аппараттары

Презентация қосу

Қазақстан Республикасы ауыл шаруашылығы министрлігі
Жәңгір-хан атындағы Батыс Қазақстан аграрлық-техникалық
университеті

5В072700- «Азық – түлік өнімдерінің технологиясы» мамандығының 2 курс білім
алушыларына арналған «Тағам өндірісінің үрдістері мен аппараттары» пәнінен

Тағам өндірісінің үрдістері мен аппараттары
Презентация
Тақырыбы: Экстракция процесі

Орындаған: ТПП-23 топ студенті Құтжан Т. Қ.
Жоспары:

Тағам өндірісінің үрдістері мен аппараттары
1)Экстракция процесі
2)Экстракцияның түрлері
3)Сұйықтық экстракциясы
4)Қолданылуы
5)Экстракторлардың конструкциялары
6)Қолданылған әдебиеттер
Экстракция

Тағам өндірісінің үрдістері мен аппараттары
Экстракция деп заттың екі өзара араласпайтын
еріткіштердің арасында таралу процесін айтады.
Бұл процесс әрекеттесуші массалар заңымен
сипатталатын қайтымды процесс. Тепе-теңдік екі
араласпайтын сұйықтардың, яғни екі фаза
арасында жүргендіктен ол гетерогенді тепе-
теңдікке жатады. Бұл тәсіл заттарды бөлу үшін жиі
пайдаланылатын ең күрделі және ең көп
дамыған,кең тараған әдіс
Экстрагент – органикалық фазада араласа алатын, шығарылатын
затпен комплекс органикалық зат. Экстрагент болып органикалық
қышқылдар, спирттер, эфирлер, кетондар және т.б. қызмет етеді.
Араластырушы – экстрагентті ерітуші болып қызмет ететін

Тағам өндірісінің үрдістері мен аппараттары
сумен араласпайытын органикалық сұйық зат. Кең таралған
араластырушылар – керосин, ксилол, және т.б.
Араластырушылардың арқасында қатты экстрагенттерді қолдануға
және сұйық экстрагенттердің физикалық қасиеттерін жақсартуға
болады. Араластырушы көп бөлігімен шығарылатын затпен
қатынаспайды, бірақ ол экстракция көрсеткіштеріне жақсы әсер
етеді.
Реэкстракция - затты органикалық фазадан сулы ертіндіге шығар.
Экстакцияда екі еріткіш
пайдаланылады

Тағам өндірісінің үрдістері мен аппараттары
1 Сулы еріткіш
2 Сулы емес еріткіш
Экстракциялық процестердің екі түрі болады:

1. Сұйық-сұйық жүйелеріндегі (сұйық фазалы) экстракция;

Тағам өндірісінің үрдістері мен аппараттары
2. Қатты дене - сұйық жүйелеріндегі (қатты фазалы)

Экстрагенттің қышқылды-негіздік қасиетіне негізделіп
экстрагенттерді үш топшаға бөлуге болады:

1. Бейтарапты – эфирлер, кетондар, спирттер;

2. Қышқылды (басқаша катионалмасқыш) – карбон қышқылдары,
алкилфосфор қышқылдары, 8-оксихинолин, дитизон;

3. Негізді (анионалмасқыш) – жоғарғы молекулалық аминдер, төрттік
аммоний негіздері.
Экстрагенттің негізгі қасиеті болып оның селективтілігі табылады.
Селективтілік экстрагенттің ерітіндінің компоненттерінің біреуін

Тағам өндірісінің үрдістері мен аппараттары
тандамалы түрде бөліп алу қасиетін сипаттайды. Санды түрде
селективтілікті үштік диаграммаларда суреттейді.
Селективтілікке әсер ететін факторлардың бірі ретінде таралу
коэффициентінің маңызы жоғары. Оны төмендегі формула бойынша
табады:

m= у*/ х
мұнда, у* және х – таралатын заттың сәйкесінше экстракт пен
рафинаттағы тепе-теңдік концентрациялары.
Экстракция екі заңға бағынады:

Тағам өндірісінің үрдістері мен аппараттары
1 Нернсттің таралу заңына

2 Әрекеттесуші массалар заңына
Сұйықтық
экстракциясы

Тағам өндірісінің үрдістері мен аппараттары
Сұйықтықты экстракция – бір-бірінде ерімейтін (немесе шектеулі еритін) екі
сұйық фазалардың қатысымен жүретін үрдісті айтады. Ал бұл екі фазалардың
арасында экстракцияланатын зат (немесе бірнеше зат) орналасады. Бұл үрдіс
диффузия заңымен және фазалар арасында затты орналастырумен жүретін масса
алмастыру үрдістерінің бірі болып табылады. Әрекеттесу негізінде фазадан
фазаға берілетін заттың мөлшері фазалы ара-қатынастың үлкендігіне, әрекет
етуші күшке, масса жіберуші коэффициентке тура пропорционал болатын масса
жіберу теңдігінде жатыр. Экстракция үрдісінде екі әрекеттесетін сұйықтардың тез
араласуына мүмкіндік беретін шарттар болу керек. Мұндай шарттарды
эктракцияланатын заттың концентрацияларының өзгешелігі көп болса,
сұйықтықтар арасындағы ара-қатынас бетін үлкендету тәсілімен жүргізеді.
Осылай керекті әрекет етуші күш пайда болады. Үрдіс тоқтағанда фазаларды
бөлу керек, егер талап етілетін болса, шығарылған компонентті таза күйінде алу
керек.
Таралатын компонент немесе бірнеше компоненттер қоспасы
экстрактты және рафинатты ерітінділер арасында фазалық
тепе-теңдік заңы бойынша таралады:
К = х, / х2,
Алынатын рафинатты және экстрактты ерітінділердің сапасына
х, және х2 — бөлінетін компоненттің түзілетін фазалардағы

Тағам өндірісінің үрдістері мен аппараттары
қойылатын талаптарға байланысты фазалардың жанасуы
концентрациялары; К — таралу коэффициенті, ол жүйенің бірнеше схемалар бойынша ұйымдастырылуы мүмкін.
табиғаты, құрамы және температурасына тәуелді.

Кез келген экстракция процесі келесі сатылардан тұрады: 1)
еріткішті бөлінетін қоспа мен араластыру; 2) алынған қоспаны
Бір рет жүретін экстракция барысында бастапқы шикізатты F рафинатты және экстрактты ерітінділерге бөлу.
экстрагенттің белгілі L мөлшерімен С араластырғышында
бір рет әрекеттестіреді. Жанасу нәтижесінде түзілген
қоспаны О тұндырғышта рафинатты R және экстрактты S Сондықтан экстракцияның бір сатысы араластырғыш пен
тұндырғыштан тұрады.
ерітінділерге бөліп, аппараттан шығарады.

Сатылар санына және оларды жалғау түріне байланысты
экстракцияның келесі түрлері бар: бір рет өтетін, бірнеше рет
өтетін және қарсы ағынды.
Бірнеше рет жүретін экстракция барысында
бастапқы шикізатты F және сәйкес рафинатты R
ерітінділерін экстракцияның әр сатысында жаңа
экстрагентпен әрекеттестіреді. Рафинатты ерітінді

Тағам өндірісінің үрдістері мен аппараттары
R экстракцияның келесі сатысына жіберіледі, ал
экстрактты ерітінділер S1, S2, S3 экстракцияның
әр сатысынан кейін жүйеден шығарылады.
Қолданылуы

Тағам өндірісінің үрдістері мен аппараттары
Экстракция процестері қоспалардан қымбат бағалы
заттардың айырып алуда, сұйықтарды тазалауда және
қатты денелерден заттарды ажыратуда немесе оларды
тазартуда кеңінен қолданылады.
Сұйық фазалы экстракция мұнай-химия және химия
өндірісінің салаларында органикалық синтез
өнімдерін және сирек элементтерді таза күйінде
алуда, ағынды суларды тазалауда және т.б. қолданады.
Көпшілік жағдайда экстракция процесі ректификация
процесінен бұрын өткізіледі. Бұл кезде қоспаларды
ректификациямен ажыратуға жұмсалатын жылу
мөлшерін көп азайтады.
Экстракторлардың конструкциялары.

Қарсы ағынды экстракция
барысында рафинатты және

Тағам өндірісінің үрдістері мен аппараттары
Экстрактты ерітінділер бір
бірімен көптеген рет жанасады,
нәтижесінде бұл ерітінділердің
құрамдары белгілі шамаға
дейін өзгереді. Фазалардың
қарсы ағынды жанасуы
араластырғыш-тұндырғыш
типті аппараттар жүйесінде
немесе
колонналы аппараттарда
ұйымдастырылады.
Пульсациялық колонналы экстракторлар
а- електі табақшалы, поршеньді пульсатормен
жабдықталған; б- насадкалы, пневматикалық пульсатормен
жабдықталған; 1- електі табақшалы колонна; 2- пульсатор;
3- насадкалы колонна; 4- поршень; 5- камера

Тағам өндірісінің үрдістері мен аппараттары
Роторлы-дискылы колонналы экстрактор
1- корпус; 2- сақиналы бөгеттер; 3- ротор; 4- жетек; 5,6-
тұндыру зоналар; 7- жеңіл фазаны таратқыш
Шашыратқыш колонналы экстрактор. 1 –
Араластырғыш-тұндырғыш Корпус. 2 – Жеңіл сұйықты шашыратқыш. 3 – Ауыр
экстрактор сұйықты енгізуге арналған құбырлар. 4 –
Гидравликалық бекітпе. 5 - Реттеуші вентиль.
1 – араластырғыш, 2-

Тағам өндірісінің үрдістері мен аппараттары
тұндырғыш
а. Жеңіл фаза; б. Ауыр фаза;
в. Өнім (жеңіл фаза); г. Өнім
(ауыр фаза)
Қолданылған әдебиеттер:

Тағам өндірісінің үрдістері мен аппараттары
1. Ә. Ақбердиев, М.М. Молдабеков Химиялық технологияның негізгі
процестері және аппараттары. 1 бөлім. Алматы. 1993 ж., 302 бет
2. Касаткин А. Г. Основные процессы и аппараты химической технологии.
9-е изд., пер. и доп. – М.: Химия, 1973. 754 с.

3. Скобло А. И., Молоканов Ю. К., Владимиров А. И., Щелкунов В. А.
Процессы и аппараты нефтегазопереработки и нефтехимии. 3-е изд., пер. и
доп. – М.: ООО Недра-Бизнесцентр, 2000. 677 с.

4. Дытнерский Ю. И. Основные процессы и аппараты химической
технологии; Пособие по курсовому проектированию. - М.: Химия, М.:
1983. 272 с.

5. Иоффе И. Л. Проектирование процессов и аппаратов химической
технологии. - Л.: Химия, 1991. 352 с.

Ұқсас жұмыстар

Тамақ өндірістерінің жалпы технологиясы

Түсті металдар туралы түсінік

Мембраналық процестер

Химиялық процестер

Гидродинамикалық ұқсастық

Халықаралық еңбек бөлінісінің мәні

Өндірісті жобалау негіздері және жабдықтау ДӘРІСТЕР

Ғарыш инфрақұрылымы

ҚАЗАҚСТАНДАҒЫ НАН ӨНІМІНІҢ ДАМУЫ

ХАССП жүйесі

Пәндер