Орындалған контрактан алынған пайда есебі

Презентация қосу

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ
М.ӘУЕЗОВ АТЫНДАҒЫ ОҢТҮСТІК ҚАЗАҚСТАН МЕМЛЕКЕТТІК УНИВЕРСИТЕТІ

«БАСҚАРУ ЖӘНЕ БИЗНЕС» ЖОҒАРҒЫ МЕКТЕБІ
«ЕСЕП ЖӘНЕ АУДИТ» КАФЕДРАСЫ
Пәні: «Басқару есебі I »

БАӨЖ №8
Тақырыбы: «Орындалған контрактан алынған пайда есебі»

Орындаған: Абенова Н.
Тобы:ЭФ-18-7К2
Қабылдаған:Туребаева Ж. К.
Жоспар
• I. Кіріспе
• II. Негізгі бөлім
• 1.Өнімнің өзіндік құнын калькуляциялау жөніндегі жалпы ереже
• 2.Есептің тапсырыстық әдісі:қолдану аясы мен ерекшеліктері
• 3. Контракт бойынша өзiндiк құнның калькуляциясы
• III. Қорытынды
• IV. Пайдаланған әдебиеттер
Калькуляция-өнімнің,атқарылған жұмыстар мен көрсетілген қызметтердің бір өлшемге
есептелінген өзіндік құны болып табылады.Ол кәсіпорын жұмысын жедел басқару үшін маңызды
рөл атқарады және ішкі резервтерді дер кезінде ашуға және өнімнің өзіндік құнын жоспарлауға,
өнімге,жұмыстар мен қызметтерге көтерме және бөлшек бағаларды негіздеуге пайдаланылады.
Өндірісті ұйымдастыру ерекшеліктері мен технологиясына байланысты өндірістегі
шығындарды есепке алудың және өнімнің өзіндік құнын калькуляциялаудың бірнеше әдістері
қолданылады. Халық шаруашылығының түрлі салаларындағы кәсіпорындарда қандай да бір әдісті
қолдану өнімнің өзіндік құнын жоспарлау,есепке алу және калькуляциялау жөніндегі негізгі
ережелеріне сәйкес белгіленеді.
Өнімнің өзіндік құнын калькуляциялау жөніндегі жалпы ереже
Өнімнің өзіндік құнын калькуляциялаудың және өндіріске кеткен шығындарын
есептеудің әдісі - кәсіпорынның шығынын бақылау үшін өнімнің нақты өзіндік құнын есептеу
және өндіріс шығындары туралы ақпараттарды есепте топтастыру, жинау бойынша әдістерінің
жиынтығы.
Өнімнің өзіндік құнының әдісіне ісер ететін негізгі факторлары:
-өндіріс типі;
-өндірістің күрделілігі;
-шығарылатын өнімнің номенклатурасы мен сипаты;
-өндіріс циклының ұзақтылығы;
-аяқталмаған өндірістің қолда бары, құрамы және көлемі.
Өнімнің өзіндік құнын
нақты калькуляциясы нақты
шығындармен сипатталады, ал
ол жоспарлыдан кәсіпорынға
байланысты себептері бойынша
да және оған байланыссыз
себептері бойынша да ауытқуы
мүмкін.
Өнімнің өзіндік құнын
есептеген кезде ондағы
шығындарды тарату
коэффициенттік жолмен жүзеге
асады.
Есептің тапсырыстық әдісі:қолдану аясы мен ерекшеліктері

Шығындарды есепке алудың және өнімнің өзіндік құнын калькуляциялаудың
тапсырыстық әдісі аз сериялы және жеке-дара өндірісі бар кәсіпорындарда, жөндеу және
эксперименттік жұмыстарда пайдаланылады. Барлық тікелей шығындар әрбір тапсырыстар
бойынша белгіленген номенклатура баптарының кескінінде есепке алынады.Тапсырыс
кәсіпорынынң өндірістік бөлімшесінде арнайы бланкілерде ашылады, содан соң ол
орындаушы-цехқа және бухгалтерияға түседі. Әрбір тапсырысқа өзіндік код беріледі, онда
жұмысшыға есептелген жалақы,барлық құжаттардағы материалдардың шығысы,өндіріске
кеткен шығын есебін жүргізетін карточкаға көшіріліп жазылады. Тапсырыстың өзіндік құны
оларды әзірлеумен байланысты шығындар сомасынан тұрады.

БУХГАЛТЕРИЯ
Тек бір ғана шотты жүргізу, яғни
“аяқталмаған өндіріс” шоты. Осы
шотта өндірістің әрбір тапсырмасы
бойынша шығындардың жекелеген
есебін ұйымдастыру үшін
карточкаларды енгізуді ұсынады.

Барлық шығарылған
шығындар туралы Уақыт аралығындағы
мәліметтерді емес, аяқталған әрбір
шоғырландырып және партия бойынша
оларды жеке жұмыс
ЕРЕКШЕЛІКТЕРІ
шығындарды
түрлері мен дайын өнім шоғырландыру;
партияларына жатқызу;
Тапсырыстық өзіндік құнын калькуляциялау үшін шалафабрикатсыз әдісі пайдаланылады. Тек
дайындау цехында шалафабрикатты әдіс пайдаланылады,демек,аталған цехтар бойынша жеке
калькуляция жасалады. Әдетте,шалафабрикаттық әдісте тапсырысты жасау процесі цехтан цехқа
өтеді, бірақ ондағы жасалған операциялар бухгалтерлік есепте көрініс таппайды.
Цехтар шығындары әрбір табыстың кескінінде, калькуляциялаудың бекітілген
номенклатурасы бойынша, ал негізгі материалдар, шикізаттар,технологиялық отындар мен
энергиялар-белгіленген топ кескінінде аналитикалық есепте көрініс табады.

Ал үстеме шығыстары олардың өндірілген орны бойынша есептелінеді және ай сайын
қабылданған тарату тәсілі бойынша әрбір тапсырыстың өзіндік құнына жатқызылады.
Ақаудан алынған жоғалтулар,әдетте,өздерінің тиесілі тапсырыстарына есептен шығарылады.
Орындалмаған тапсырыстар, аяқталмаған өндірістер ретінде танылады.
Контракт бойынша өзiндiк құнның калькуляциясы

Контракт бойынша өзiндiк құнның калькуляциясы –көп
уақытты талап ететiн салыстырмалы үлкен өнiм бiрлiктерiнде
қолданылатын тапсырыстық калькуляциялау жүйесi (құрылыс, iрi
машина құрылысы, су құрылысы және т.б.). Ол:

жұмыстың орындаушының
орындалу ғимаратында
мерзiмi бiрнеше емес жұмыс
айларды немесе құрылыс объектi
жылдарды орналасу жерiнде
құрайды орындалады.
Әрбiр контракт шотында шығындарды есепке алудың принциптерi :

Контракт бойынша
Белгiлi бiр контракт
барлық тiкелей Мердiгерлердiң
үшiн арнайы сатып
шығындар – жұмыстары тiкелей
алынған өндiрiстiк
негiзгi шығындар ретiнде
жабдықтар және
материалдар және қарастырылып,
құрылғылар сатып
негiзгi өндiрiс контракттың
алу өзiндiк құны
жұмысшыларының шотында
бойынша
еңбек ақысы- дебеттеледi.
дебеттеледi.
дебеттеледi.

Үстеме
шығындар
қабылданған
бөлiп тарату
базасына Контрактының
сәйкес бөлiп бағасы контракт
таратылады шотының
және контракт кредитiне
шотының жазылады.
дебетiнде
есепке
алынады.
Қорытынды
Тапсырыстық әдісті қолданудағы басты міндет -тікелей шығындарды бақылаудың жеделдігін арттыру, бұл
тапсырыстарды орындау кезінде жүзеге асырылатын барлық операциялар мен жұмыстар бойынша
шығындарды есепке алудың нормативтік әдісінің негізгі элементтерін енгізу кезінде мүмкін болады.
Шығындарды есепке алудың және өзіндік құнды калькуляциялаудың тапсырыстық әдісі жеке өнімнің
өзіндік құны туралы ақпарат береді, ол нақты және жоспарлы деректерге (шығындарды есепке алудың
нормативтік тәсілі) негізделуі мүмкін. Сонымен қатар, ол деректерді пайдалану дәрежесіне байланысты екі
тәсілді де үйлестіре алады. Алайда, бұл әдістің негізгі сипаттамасы барлық ақпарат есептік кезеңге емес, нақты
тапсырысқа жатады және орташаландыру нәтижесінде алынған болып табылмайды, бірнеше ұқсас
бірліктерден тұратын тапсырыс үшін өнім бірлігінің құнын белгілеу қажет болған жағдайлардан басқа.
Тапсырыстық әдісінің принципті артықшылықтары - бұл әдіс тапсырыстар арасындағы шығындарды
салыстыру мүмкіндігін береді, неғұрлым және ең аз рентабельді тапсырыстарды көрсетеді.Тапсырыстық әдіс
болашақ тапсырыстар бойынша шығындар мен сату бағаларын жоспарлау үшін базаны қамтамасыз етеді. Әдіс
жоспарлы және нақты деректер арасындағы ауытқуларды есептеу жолымен тапсырыстар бойынша
шығындарды бақылау үшін деректерді ұсынады. Демек, «Өнім (жұмыс, қызмет) шығару" шотын қолдану
кезінде мұндай әдіс жүйелік бухгалтерлік есеп шеңберінде шығарылатын өнімнің жоспарлы және нақты
өзіндік құны туралы ақпаратты қалыптастыруға мүмкіндік береді.
Есеп жүргізудің осы әдісін қолданудың негізгі кемшіліктері мыналарды қамтуы керек:
- шығындар деңгейіне жедел бақылаудың жоқтығы - бұйрықтың белгілі бір күнінде келтірілген шығындар
мөлшерін есептеу және олардың мөлшері мен маңыздылығын бағалау мүмкін емес;
- шығындардың белгілі бір түрлерін тапсырыс арасында нақты бөлу - шығындар орталықтары мен
жауапкершілік орталықтарының есебінің болмауына байланысты тапсырыстар арасында дәл бөлу қиын
болатын шығындар бар;
- аяқталмаған жұмысты түгендеуді жүргізу мүмкін еместігі - өндірістің күрделілігі мен қолайсыздығы есепті
кезеңде жабылмаған тапсырыстар олардың нақты даярлық дәрежелерін есепке алмай келесі кезеңге көшуіне
әкеледі.
Пайдаланған әдебиеттер

• 1. В.К.Радостовец, Т.Ғ.Ғабдуллин, В.В. Радостовец, О.И. Шмидт “Кәсіпорындағы
бухгалтерлік есеп” – Алматы 2003ж. 614-621б.

• 2. Туребаева Ж.К. “Басқару есебі 1” лекция жинағынан – Шымкент 2015ж. 42-43б.

• 3. Назарова В.Л., М.С. Жапбарханова, Фурсов Д.А., Фурсова С.Д. «Басқару есебі»: Оқулық –
Алматы: Экономика, 2005ж. 308б.

• 4. Интернет ресурстары

• 5.Төлегенов Е.Т. “Басқару есебі ” оқу құралы – Алматы 2006ж.170б.

Ұқсас жұмыстар

Тапсырыс калькуляциялау ведомості

КІРІСТЕР МЕН ШЫҒЫСТАРДЫ ТАНУ

Негізгі құралдарды жөндеу шотының мәліметтері

Амортизацияның әдістері

НЕГІЗГІ ҚҰРАЛДАРДЫҢ КІРІСІМЕН ШЫҒЫСЫ.

Есептеу принципі

Банктің негізгі құралдары және материалдық емес активтер есебі

Объектілерді пайдалануға беру

Ақша қаражаттары есебі

Уақытына қарай еңбекақы төлеу жүйесі

Пәндер