Шеміршекті балықтар

Презентация қосу

Шеміршекті
балықтар
ЖОСПАРЫ:
Шеміршекті балықтарға сипаттама
Өкілдері,классы
Акуланың сырты құрылысы
Асқорту мүшесі
Тыныс алу мүшесі
Қанайналым мүшесі
Нерв системасы
Зәр шығару мүшесі
Түрлері
Шеміршекті балықтардың денесінің ұзындығы 6 см-ден
20 м-ге жетеді. Қаңқасы тек шеміршекті, қаңқасының
ізбестенгендері жиі кездеседі. Көпшілігінде ұзынша
тұмсығы болады, аузы тұмсығының астында көлденең
саңылау сияқты көрінеді. Құйрық қанаттарының
қалақшалары тең емес, үстіңгі қалағы үлкен, 5 — 7 жұп
желбезек саңылаулары сыртқа жеке ашылады.
Торсылдағы болмайды. Тоқ ішегінде иірлі қатпарлы
қақпақшасы, жүрегінде артериалды конусы бар. Ас
қорыту және несеп-жыныс жүйелері құрсақ
қанаттарының жанындағы ортақ қуыс — клоакаға
ашылады. Іштей ұрықтанады. Аталықтарының жұп
шағылысу органдары құрсақ қанаттарының сыртқы
талшықтарынан дамыған. Шеміршекті балықтар тірі
туады немесе ұрықтанған жұмыртқа салады.
Шеміршекті балықтардың ішкі осмостық қысымы
негізінен қанда еритін мочевина арқылы реттеледі.
Дене қуысы сұйығының қысымы сыртқы ортаға
қарағанда жоғары болады. Шеміршекті балықтар
негізінен теңізде тіршілік етеді. Бұларды тұщы суға
жіберсе, ішкі осмостық қысымы төмендейді де, олар тез
акулапішінділер

тақтажелбезекті
лер

скатпішінділер
Шеміршекті
балықтар

тұтасбастылар химертәрізділер
Акуланың
терісі

эпидермис кутис

Кутис
Көп қабатты,
ішіндегі
құрамында
тақташадан
шырыш
қабыршақ
бездері бар
өсіп шығады
Қабыршақтың құрылысы
біршама күрделі , ортасы
остеодентин деп
аталатын заттан түзіледі.
Қабыршақтың тері бетіне
шығып тұратын үшкір
ұшы балықтың артына
қарай қайырылған және
эмальмен қапталған.
Қаңқасы

Ішкі қаңқасы негізінен шеміршек ұлпасынан түзілген.Ол ось,
висцераль және қозғалыс мүшелерінің қаңқаларына жіктелген.

Ось қаңқасының негізін омыртқа жотасы құрайды. Оның
алдыңғы ұшында ми қорабы орналасқан. Омыртқа жақсы
қалыптасқан, оның денесі, екі доғасы және бүйірлік өсіндісі
болады, оған қабырғалар жалғасады.

Омыртқа жотасы тұлға және құйрық бөлімдеріне жіктелген.
Тұлға омыртқаларында астыңғы доға, ал құйрық
омыртқаларында бүйірлік өсінділері болмайды.
Тіласты немесе гиоидтық доға жұп гиомандибуляре және гиоидтан, дара копула
шеміршектері құралады. Гиомандибуляре ми қорабын, гиоидты және жақ доғаларын
жалғастырып тұрады. Ал копула оң және сол жақ гиоидтарды астыңғы жағынан
ұштастырады.

Шеміршекті балықтардың желбезек аппаратының қаңқасы төрт жұп
және бір дара шеміршекті доғалардан құралады. Бұл доғалар астыңғы
жағынан дара копула шеміршектерімен жалғанады. Әрбір доғадағы
көлденеңінен орналасқан шеміршекті сәулелер желбезек аралық
перделерге тірек болады.

Шеміршекті балықтарда жұп жүзбе қанаттарының (кеуде, құрсақ)
пайда болуларына байланысты иық және жамбас белдеулері қалыптасқан. Бірақ бұл
белдеулер ось қаңқасына жетпейді жане толық дәрежесінде
Акуланың иық белдеуі жарты сақина пішінді, тұлғаның кеуде
бөлімін астыңғы жағынан қаусырып тұрады. Әрбір жағының (оң, сол)
жауырын және қарға сүйек бөлімдері бар.
Асқорыту мүшелері.
Асқорыту мүшелері. Акуланың
ауыз тесігі бетінде қуатты Акуланың бауыры үлкен, онда өт
тістері бар жоғарғы және төменгі қапшығы болады. Өт
жақтармен көмкерілген. Ауыз жолы ашішекке ашылады.
қуысы желбезек саңылаулары Сондай-ақ осы ішекке ұйқы
бар жұтқыншаққа жалғасады. безінің ағыны
Сондай- кіреді. Ішек трактасы клоака
ақ жұтқыншаққа желбезек қуысымен шектеледі,
саңылауының рудименті соңғысының тесігі
(қалдығы) ретінде тысқа ашылады.
бүріккіште ашылады.
Жұтқыншақ түбінен басталатын
қысқа өңеш,
сәл иілген қарынға ашылады.
Қарыннан қысқа ашішек
басталады.
Ашішектің иіріміндегі шажырқай
арасында ұйқы безі орналасады.
Тоқішек біраз көлемді, оның
ішінде қалташықтары
(спиральды
клапан) бар.
Асқорыту мүшесін салыстыру

Шеміршекті балықтардың асқорыту
жүйесінің
дөңгелекауыздылармен салыстырғанда
құрылысы мен қызметінің күрделенгендігі
және бөлімдерге жақсы жетілгендігімен
ерекшеленеді. Қарынның артқы жағында
көкбауыр орналасқан
Тынысалу мүшесі

Тынысалу мүшелері. Эктобронхиаттар ретінде шеміршекті
құрылыс-қызметі балықтардың тынысалу жүйесінің
дөңгелекауыздыларға қарағанда өзгешелігі бар. Желбезек
саңылауы бес жұп (акулалардың кейбіреулерінде 6-7жұпта
болады).

Әрбір саңылаудың ішкі жиегі жұтқыншаққа, аыртқы жиегі тысқа
ашылады. Саңылаулар желбезекаралық перде арқылы бір-
бірінен алшақ орналасқан. Перделердің арасында тереңіректе
орналасқан желбезек доғалары бар. Желбезек жапырақшалары
саңылаудың ішкі қапталына жарты-жартыдан біріне-бірі қарсы
орналасады.

Қандағы газ алмасу желбезек жапырақшаларында жүреді.
Сондықтан қалыпты тынысалу қан мен су массасының қарсы
ағысының нәтижесінде жүзеге асады. Тыныс алуға қажетті су
ауыздан кіріп желбезек саңылаулары арқылы сыртқа шығады
Қанайналу жүйесі

Желбезек
жапырақшаларында
Шеміршекті балықтардың Жүрек ағындар қарыншасы оттегіне қаныққан сала
қанайналу жүйесінің мен артерия конусының тамыр қойнау қаныбес жұп
орталық мүшесі жүрек қабырғаларында көлденең- қанды әкетуші артериялар
құлақшадан және жолак косыла еттері арқылы оң және сол
қарыншадан құралған. болады. Артерия конусынан жақтағы мүшел
Құлақшаға артқы жағынан басталатын құрсақ
жұқа қабырғалы көктамыр аорта түбірлерімен
аортасынан тарамда
қойнауы (венозный синус), қосылады. Осы түбірлердің
желбезек аппаратының қосылуынан арқа аортасы
қарыншаға алдыңғы
тұсында бес жұп қан түзіледі. Ол омыртқа
жағынан сала тамырдың
әкелуші артериялар бастала жотасының астымен балық
кеңейген жері (артерия
конусы) ұштасады. тарайды. денесінің аортас артына
қарай бағытталып, құйрық
артериясымен аяқталады.
Нерв системасы

алдыңғ ортаңғ мишық
Бас аралық
ы ы
миы сопақш
а
Жүйке жүйесі бас және арқа миларынан тұрады. Бас миы
салыстырмалы түрде үлкен. Ол бес бөлімнен тұрады:
алдыңғы,
аралық, ортаңғы, мишық және сопақша милар. Барлық
бөлімдерде
жақсы жетілген. Ми заттары алдыңғы мидың түбінде,
жанында және үстінде болады. Мишығы үлкейген.
Шеміршекті балықтардың бас миынан сезім және басқа
мүшелерді иннервациялайтын он жұп
аймақтық жүйкелер тарайды
Сезім мүшелері

Шеміршекті балықтарда иіс қапшығы жұп, ол
жұқа тері арқылы екіге бөлінген. Иісті өте жақса сéзеді. Мысалы
акула судағы қанның иісін шамамен 500м-ден сезеді екен. Акуланың
жұп көзі нағыз балыққа тән құрылысқа ие болған. Қасаң қабығы тегіс,
қарашығы дөңгелек, қабағы жоқ. Көптеген шеміршекті балықтардың
торлы қабағында бақал пішінді жасушалардың болмауына
байланысты түсті жақсы ажыратпайды. Есту мүшесі ішкі құлақ
немесе жарғақты лабиринт түрінде. Ол үш жарты шеңбер пішінді
өзектердің бір-біріне перпендикуляр орналасуынан тұрады. Су
ағысының бағытын және басқада жағдайларды денесінің екі жанында
орналасқан бүйір сызығы арқылы сезеді.
Зәр шығару мүшесі

Зәр шығару
мүшесі. Шеміршекті
балықтарда зәр Желбезек
шығару мүшесінің жапырақшалары
қызметін мезонефрос
немесе алғашқы арқылы тысқа
бүйрек атқарады. аммиак шығарылады

Несеп жолы жұп
вольфов өзегі түрінде
болады. Ағзадан
бөлінетін қажетсіз
өнімдер дене
қуысынан
нефростомдар, ал
Көбею мүшесі
Көптеген шеміршекті балықтардың Ал бүйректің алдыңғы ұшы несеп
аналығында жұмыртқа безі жұп
болады. Ал жұп жұмыртқа жолы
бөлу қызметін атқармайды, ол
(мюллеров өзегі) жұмыртқа безімен тұқым қосалқысы ретінде
тікелей жалғаспайды. Жұмыртқа сақталады.
жолының шұңқыры дене қуысында Вольфов өзегінің төменгі жағы
болады. Жұмыртқа жолының бойында кеңейіп тұқым қапшығын құрайды.
қабық безі және жатыр орналасқан. Вольфов өзектері зәр-жыныс
Аналықтарында жұмыртқа жолы мен қойнауына (синус) кіреді, ол
несеп жолы (вольфов өзегі) өз алдына
бөлек, бір-бірімен қатысы
клоака
жоқ. қуысына ашылады

Жұп тұқым безі жіңішке
өзекшелер арқылы бүйректің
алдыңғы бөлімімен байланысады.
Ол өзекшелер бүйрек затының
арасымен өтіп вольфов өзегімен
жалғасады. Сондықтан вольфов
өзег ішеміршекті балықтардың
орталықтарында тұқым
жолдарыныңқызметін атқарады.
Плащты акулалар
отряды

Көпжелбезекті
акулалар отряды

акулапішінділер
Катрантәрізділер
отряды

Отрядүсті
Арамтұмсықты
акулалар

Скватинотәрізділер
отряды

Ламнотәрізділер
отряды

Аратісті акулалар
отряды

Түрлі түсті акулалар
отряды
Плащты акулалар отряды- Chlamydoselachiformes. Оның бір
ғана тұқымдасының плащты акула(Chlamydoselachus
anguineus) деп аталатын жалғыз түрі белгілі. Сырт пішіні
жыланбалыққа ұқсастау. Желбезек саңылаулары 6 жұп.
Бірінші жұбының тері жарғағы тамақ асты арқылы екінші
жағымен қосылып, жалпақ тері өсіндісін түзеді. Құйрық
жүзбе қанатының астыңғы қалағы жақсы байқалады,
үстіңгісі нашар жетілген. Аузы басының алдына жақын
орналасқан. Тісінің 3 өткір өсіндісі болады. Дене ұзындығы
2 м-ге дейін.
Аратісті акулалар отряды(Carcharhiniformes) осы заманғы
акулалардың ішіндегі түр саны көп тобы. Бұл отрядтың 7 тұқымдасқа
бірігетін 150-ден астам түрлері бар. Өкілдерінің көзге көрінерліктей
ерекшеліктері жоқ, жалпы акулаларға тән құрылысты. Арқа қанаты
екеу, оның алдыңғысы құрсақ қанатына түсіріліен тік сызықтың
алдында орналасқан. Құйрық қанаты біршама үлкен, оның үстіңгі
қалағы ұзын және ішкі жағында тісшесі бар. Желбезек саңылауының
соңғы жұбы кеуде қанатының түбіне жақын орналасқан. Көздерінің
жыпылық қабағы жақсы жетілген. Тістері үшбұрыш пішінді, олардың
шеттері ара тәрізді болады. Бұл балықтарды кейде сұр акулалар деп
атайды. Олар жас ұрпақтарын көбіне тірілей туады, кейбіреулері тірі
жұмыртқа туады.
Назарларыңызға
рахмет!

Ұқсас жұмыстар

Шеміршекті балықтар Сүйекті балықтар

Шеміршекті балықтардын қаңқасы

Шеміршекті балықтардың қазіргі кезде

Қосмекенділер - алғаш құрлыққа шыққан жануарлар

Сауытты балық

Шеміршекті және сүйекті балықтар класы

Шеміршекті балықтардың сыртқы және ішкі құрылысы

Сүйекті балықтардың жіктелуі

Сүйекті балықтардың отрядтары

ПУТЕШЕСТВИЕБАЛЫҚ АННЫ

Пәндер