Клиникалық көрінісі

ҚР ДЕНСАУЛЫҚ САҚТАУ МИНИСТРЛІГІ

С. Д. АСФЕНДИЯРОВ АТЫНДАҒЫ

ҚАЗАҚ ҰЛТТЫҚ МЕДИЦИНА УНИВЕРСИТЕТІ

МИНИСТЕРСТВО ЗДРАВООХРАНЕНИЯ РК

КАЗАХСКИЙ НАЦИОНАЛЬНЫЙ МЕДИЦИНСКИЙ УНИВЕРСИТЕТ ИМЕНИ С. Д. АСФЕНДИЯРОВА

Қант диабеті (ҚД) - ұйқы безінің бета-жасушаларының қызметінің бұзылуына байланысты, гипергликемия және глюкозуриямен сипатталатын, организмде инсулиннің абсалютті және салыстырмалы жетіспеушілігімен көрінетін, зат алмасуының бұзылуына, әртүрлі ағзалар мен қантамырлар және нерв талшықтарының зақымдануына әкелетін ауру.

Жіктелуі:

Кетоацидоздық кома

Гиперосмолярлық кома

Лактацидемиялық кома

Гипогликемияляқ кома

Диабеттік команың түрлері:

Кетоацидоздық кома

Инсулиннің кенеттен жеткіліксіздігінен сонымен тіндердің глюкозаны пайдалануының төмендеуімен, ауыр кетоацидозбен, барлық зат алмасуының бұзылуымен, мүшелер мен жүйелердің функцияларының бұзылуымен, сондай- ақ ең бірінші ОЖЖ-ң және есінің жоғалуымен көрінетін ҚД жедел асқынуларының ауыр түрі.

Себептері

Аурулар және жағдайлар

Ұйқы безінің - жасушаларымен инсулинді бөлуінің бұзылуы

ҚД-типінің мнифестациясы, инсулинді қажет етуші ҚД -2 типі (өте сирек)

Инсулинмен емнің қателігі

Инсулиннің жеткіліксіз дозасы, мерзімі өткен немесе дұрыс сақталмаған инсулинді енгізу, суицидальді мақсатпен инсулинді енгізуді тоқтату, инсулиннің түрін ауыстыру

Инфекциялар

Зәр жүретін жолдардың инфекциялары, остеомиелит, дерматит, диабетикалық табан синдромы, ангиопатиялар кезіндегі инфицирленген некроздар.

Миокард инфаркті, инсульт

10-25% науқастарда ҚД ауру сезімсіз инфарктер анықталады. Инсульт кетоацидоздың салдары, яғни бола алады

Жүктілік

Инсулинге деген қажеттілік артып, инсулинге салыстырмалы тұрақтылық дамиды.

Стресс жағдайлары

Шок, сепсис, жарақат, операция

Кетоацидоздың дамуының негізгі себептері.

КЛИНИКАЫҚ КӨРІНІСІ

Гиперкетонемиялық кома біртіндеп, 1. 5-2 күн немесе оданда көп уақыт ішінде дамиды. Жедел инфекциялық аурулар кезінде, миокард инфарктінде, ауыр дәрежелі улануларда ол тез дамуы мүмкін. Клиникалық тұрғыдан бірінен кейін бірі дамитын команың 3 сатысын ажыратады:

Шеткі кетоацидоз.

Гиперкетонемиялық прекома.

Гиперкетонемиялық кома.

Есі бүтін, бірақ сылбырлық, ұйқышылдық, іштің ауруы, тәбеттің болмауы, үлкейген, ауру сезімді бауыр, шөлдеу, ауыздың құрғауы, полиурия, құлақтың шулауы, бастың ауруы анықталады.

Терісі, тілі, еріндері құрғақ.

Дем шығрған ауада ацетон иісі сезіледі.

Бұлшық еттер гипотониялы.

Пульсі жиі, жүрек тондары ұяң, аритмия болуы мүмкін.

Гиперкетонемиялық прекома - бұл үдеп келе жатқан кетоацидоз және қант диабетінің барлық симптомдарының айқындалуы.

Клиникалық симптомдары:

Есі бүтін, науқас кеңістікте, уақытта ориентациясы дұрыс, бірақ сылбыр, тежелген, ұйқышыл, сұрақтарға кідіріп жауап береді, монотонды, түсініксіз сөйлейді.

Айқын әлсіз, шөлдеу, ауыздың құрғауы, полиурия, лоқсу, құсу, тәбетінің мүлдем болмауы, іштің жайылған ауру сезімі, жүректің ауруы, бастың ауруы, көз көруінің нашарлауы, ентігу шағымдары анықталады,

Терісі құрғақ, суық.

Беті сопайып, көздері шүңірейген, көз алмалары жұмсақ, бетінің ұштары гиперемияланған, терінің гиперемиясы - диабетикалық қызару.

Ерні, тілі құрғақ, тілінген.

Бұлшық ет тонустары төмендеген.

Тынысы терең, шулы (Куссмауль тынысы), ацетонның иісі дем шығарғанда айқын сезіледі.

Пульсі жиі, толымы аз, аритмиялы, артериялық қысым.

Іші тартылған, тыныс алуға қатысуы шектклген, пальпацияда ауру сезімі болуы мүмкін (диабетикалық псевдоперитонит көрінісі) .

Сіңірлік рефлекстер төмендеген.

Жүрек - қан тамырлық түрі;

Абдоминальді немесе псевдоперитониальді түрі;

Бүйректік түрі;

Энцефалопатиялық түрі;

Гиперкетонемиялық кома - естің толық жойылуымен өтетін диабетикалық кетоацидоздың ең ауыр дәрежесі.

Клиникалық симптомдары:

Есі толық жоқ;

Дем шығарғанда ацетон сезілетін шулы Куссмауль тынысы;

Терісі, тілі, ерні, ауыз қуысы айқын құрғақ, терінің тургоры және эластикалығы айқын төмендеген, терісі суық, дене қызуы төмендеген;

Қарашығы тарылған;

Бұлшық ет тонусы төмен, сіңірлік, периосталдық рефлекстер айқын төмен немесе толық жоқ;

Пульс жиі, жіп тәрізді, аритмиялы, артериялық қысым төмендеген, жиі аритмиялар, галоп ырғағы анықталады;

Іші кебінкі, іштің алдынғы қабырғасы қатайған, тығыз, үлкейген бауыр.

Диабеттік команы емдеуде гипергликемияға қарсы инсулинді ғана қолданып қоймайды, сол секілді дегидратациядан болған электролиттік бұзылыстар мен ацидоз зат алмасуының бұзылыстарына қарсы емдік шаралар жүргізіледі. Диабеттік кома емінің жалпы схемасына мынлалар жатады:

инсулиннің тапшылығын жою және көмірсу алмасуын қалыптастыру,

организмге тез арада тиімді регидратация жасау,

организмде глюкозаның (гликогеннің) қорын қалыптастыру,

қышқылды-сілтілі тепе-теңдікті қалыптастыру,

диабеттік команы тудырған дерттік жағдайларды анықтау және емдеу,

ішкі ағзалар функцияларын қалыпқа келтіріп, оларды қолдау үшін емдік шараларды комплекс түрінде жүргізу.

Гиперкетонемиялық команың емі.

Ауруханаға дейінгі сатыда дегидратацияға, гиповолемияға және қанайналымы бұзылыстарына қарсы шараларды бастаған жөн, яғни инфузиялық емді қарқынды түрде венаға енгізу арқылы жүргізіледі. Ол үшін физиологиялық 0, 9% NaCl немесе Рингер-Локк ерітінділері қолданылады. Коллапсқа қарсы - катехоламиндер мен басқа да симпатотониктер, алайда катехоламиндерді қолдануға қарсы көрсеткіштер де бар екенін ұмытпаған жөн - контринсулинді әсер береді және глюкагонның түзілуін күшейте алады.

Ағзанның өмірлік маңызды қызметтерін тұрақтандыру. Үдеген кома кезінде тыныс орталығы тежеліп, өкпенің жасанды желдендіруі талап етіледі.

Регидратация. Алғашқы 2 сағатта натрий хлоридінің 0. 9% ерітіндісінің 500 мл/сағ, сонан соң 300 мл/сағ құйылады. Гликемия ауыстырылады.

Қуықтың катетеризациясы. Бөлінген зәрдің мөлшері регидратациялық емді реттеуге және бүйректің функционалдық жағдацын бағалауға мүмкіндік береді.

Электролиттік бұзылыстарды реттеу.

Асқазандық зонд.

Орталық веноздық (ОВҚ) және артериалдық қысымды анықтау.

Натрий бикорбанатын қолдану. pН <7. 1 болғанда ғана енгізген жөн.

Антибиотиктер. Кетоацедоз кезінде қызбаның болуы инфекция бар екенің көрсетеді.

Емі

Асқынулары - терең веналардың тромбоздары, аспирациялық пневмония. Сирек асқазан-ішек жолдарынан қан кету және ишемиялық колит.

Компенсацияланбаған немесе ҚД -2 типіде жиі кездеседі

ПАТОГЕНЕЗІ

Гипергликемиялаық және айқын дегидратацияға әкелктін осмостық диурез;

Гипергликемия және дегидратацияның негізінде дамыған плазманың гиперосмолярлығы;

Цереброспинальдық сұйықтың осмолярлығы, плазманыкіндей, бірақ қалыпты жағдайда глюкозаның концентрациясы одан төмен;

Айқын гипергликемия кезінде цереброспиналдық сұйықтықта осмостық баланысты сақтау үшін, бас миы жасушаларынан шығатын натридің деңгейі артады, оның орнына калий енеді.

Жүйке жасушаларының трансмембрандық потенциалы бұзылады. Тырысу синдромымен қабаттасатын естің бұлыңғырлануы анықталады.

Клиникалық көрінісі

Айқын гипергликемия және полиурияның салдарынан дамыған айқын сусыздану;

Фокальді және жайылған тырысулар;

Ми қабаттарының тітіркенуі нәтижесіндегі шүйде бұлшық еттерінің ригидтілігі;

Дегидратация және гипоперфузия салдарынан дамыған асқынулардың толық кешені; шөлдеу, шырышты қабаттарының құрғауы, тахикардия, артериялық гипотензия, лоқсу, әлсіздік, шок;

Терең веналардың тромбозы;

Грамм теріс флорамен шақырылған пневмония.

Емі

Бастапқы регидратацияның көлемі, кетоацидоздық комадан артық: 1, 5-2л 1-ші сағатта, 1л - 2 -ші және 3-ші сағатта әрі қарай 500мл/сағ. Натрий хлоридінің изотониялық ерітіндісі.

Калидің айқын тапшылығы: калиді енгізу қажеттілігі, кетоацидоздық диабетикалық комаға қарағанда жоғары

Негізінен натрий бикарбонатын енгізуге көрсеткіш жоқ. Гиперлактатцидемия жүргізілген регидратация есебінен қалыптасады. Бикорбанат тек ацидоз, pН<7, 1 болғанда ғана енгізіледі. Оның себебі сепсис немесе некротикалық үрдістер болуы мүмкін. Бірақ бұл кезде pН, әдетте 7, 3-тен жоғары болады.

Исулинмен емдеу. Инсулиннің қалдық секрециясы кетоацидоз дамытады, метоболизмнің катаболикалық декомпенсациясын қалпына келтіруге жеткілікті болғандықтан, регидратациялық ем және электролитемияның коррекциясы инсулин енгізудің алдында жүруі қажет.

Жүйелер

Симптоматикасы

АІЖ

Тыныс алу жүйесі

Жүрек тамыр - жүйесі

ОНЖ

Лоқсу, құсу, “жедел іш” жағдайы.

Компенсаторлық гипервентилация.

Шок, гипотензия, дегидратация

Мазасыздық, ойын жинақтай алмау, естен тану.

Лактат - ацидоздың клиникалық көрінісі.

Лактат - ацидоздың клиникалық көрінісі

Емі

Гиперкетонемиялық команың емі интенсивті терапия және реанимация бөлімінде өткізіледі. Ұйымдастыру шаралары және тексеру әдістері гиперкетонемиялық комадағыдай.

Кетоацидоздық, гиперосмолярлық және лактатацидоздық комалардың диагностикалық критерилері

Белгілері

Кетоацидоздық кома

Гиперосмолярлық кома

Лактатацидоздық кома

Анамнезі

ҚД-1 (манифестациясы, исулиннің жеткіліксіз дозасы, ілеспелі аурулар, жарақаттар) . Бір немесе бірнеше күн ішінде: плиурия, шөлдеу, анорексия, лоқсу, арықтау, іштің ауруы.

ҚД-2 (диетаның, сұйықтық қабылдау, препараттар, диуретиктер қабылдауының тізімінің бұзылуы) . Бірнеше күн ішінде шөлдеу, олигоурия, адинамия, тахикардия, артериялық гипотензия.

Тке ҚД ғана тән емес. Провоцирлеуші факторлар: панкреатит, сепсис, бүйрек бауыр жеткіліксіздігі, циркуляторлық шок, бигуанидтермен терапия. Басталуы жедел, лоқсу, құсу, іш өту, бұлшық еттерінің ауруы.

Дегидратация

Өте айқын артериялық гипотензия, тахикардия.

Өте айқын гипотония, тахикардия.

Жоқ .

Тыныс лау.

Куссмауль тынысы (терең және жиі)

Қалыпты

Терең жіне жиі

Рефлекстер

Әлсіз

Ерекшеліксіз

Бұлшық еттік тонус

Әлсіз

Жоғары тырысулар

Ерекшеліксіз

Гликемия деңгейі

17ммоль/л-ден аспауя мүмкін

Айқын гипергликемия (30-60ммоль/л)

Нормогликемия

Кетоз

Айқын

Жоқ немесе жеңіл

Ацидоз

Айқын

Жеңіл

Айқын

Осмолярлық

Жоғары

Айқын жоғары

Қалыпты немесе біршама жоғары

Лактатамия

Шеткі жоғары

Біршама жоғары болуы мүмкін

Айқын жоғары(>8 ммоль/л)

Гипогликемия - плазмадағы глюкозаның паталогиялық төмен деңгейінің әсерінен дамыған, симпатикалық нерв жүйесінің активациясымен немесе ОНЖ дисфункциясымен сипатталатын, клиникалық синдром.

Гипогликемия лабораториялық феномен ретінде (глюкоза концентрациясы 2, 2 - 2, 8ммоль/л төмен) гипогликемиялық симптоматика ұғымымен бірдей емес, себебі лабораториялық мәліметтер және клиникалық симптоматика әрдайым сәйкес емес.

Ұқсас жұмыстар

Балалардағы гиповитаминоз

Тыныс жетіспеушілігі

Ерін және тіл ісіктері

Тіл-жұтқыншақ нерві невралгиясы Жоғарғы көмей нерв нейропатиясы Тіласты нерві нейропатиясы

Менингитте байқалатын симптомдар

Перифериялық лимфа түйіндерінің туберкулезі

АИТВ таралуы АИТВ таралуы

Жүйелі қызыл жегі ауруы

Бронхоэктаз ауруы

Атеросклероз сипаттамасы

Пәндер