Организм реактивтілігі, анықтамасы

Презентация қосу

ОРГАНИЗМ РЕАКТИВТілігінің
дерттанудағы маңызы
Дәріс жоспары
1. Организм реактивтілігі, анықтамасы.
2. Организм төзімділігі, анықтамасы,
төзімділіктің түрлері.
3. Организмнің тітіркендіргіштерге жауап
кайтару түрлері.
4. Реактивтіліктің түрлері, сипаттамасы.
5. Жыныс, жас, конституцияның реактивті -
ліктегі маңызы.
РЕАКТИВТілік
лат.: re – қарсы; action-
әрекет
• Реактивтілік – бұл организмнің
қоршаған орта жайттарының әсеріне
белгілі бір жолмен жауап беру қасиеті
(Н.Н.Сиротинин).
• Реактивтілік- бұл біртұтас
организмнің сыртқы орта
ықпалдарына тіршілігін өзгертуімен
жауап беру қасиеті (А.Д.Адо).
Реактивтілікті - нақтылы тітіркендіргішке
қайтарылатын жауаптар бойынша
бағалайды (жауаптың жылдамдығы,
қарқындылығы және ұзақтылығы
бойынша).

организм т---з - Резистентность
устойчивость организма против
болезнетворных воздействий
(resisteo-сопротивление).
Резистентность

активная пассивная
первичная вторичная
(естественная) (приобретенная)
• Жауап қайтарудың түрлері:

• Нормергия – организмнің
тітіркендіргіш әсеріне әдеттегі
жауабы

• Патергия – организмнің өзгерген
жауабы
Патергия
• ГИПЕРЕРГИЯ - жауаптың қажетті деңгейінен
жоғары болатын күшті физиологиялық
әсерленістер (балалар организмінің
реактивтілігі)
• ГИПЕРГИЯ - организмнің эақымдайтын
ықпалдарға толықбағамды жауап беруіне
жеткіліксіз болатын физиологиялық
жүйелердің әлсіз әсерленістері, (айқын емес,
көрнексіз белгілері бар аурудың баяу өтуі,
қарттар организмінің реактивтілігі)
• АНЕРГИЯ - жауап қайтарудың
болмауы (бактерия тасымалдау
• шылық, кома, наркоз)
• ДИЗЕРГИЯ - бұрмаланған
жауаптар(төмен температураға
қан тамырларының кеңеюі,
жарыққа қарашықтың ұлғаюы,
аллергия)
Реактивтілік
Түрлік
(реактивтіліктің жалпы түрі, бір түрдің жауап беру
ерекшеліктері)
Құстардың келіп-қайтуы, сүтқоректілердің қысқы ұйқысы,
түрлік иммунитет
Топтық
Бір түр өкілдерінің жекелеген топтарының жауап
беруінің ерекшеліктері (жыныс, жас мөлшері,
конституция, нәсілге жатуы, қан тобы ж.б.)

Даралық
Жеке тұлғаның жауап қайтару ерекшеліктерін,
жеке тұлғаның бірегейлігін анықтайды
Реактивтілік
Арнайы -
Арнайы емес -
(иммундық)
организмнің
Организмнің антиген
әсеріне жауабы: антигендерден басқа,
кез-келген
Иммунитет,
этиологиялық жайттар
Иммундық тапшылықтар әсеріне жауабы
Иммундық тежелулік,
Аутоиммундық дерттер

Дерттік– Физиологиялық -
организмнің әдеттегі
организмнің сәйкес-
әсерленістері
сіз әсерленістері
КОНСТИТУЦИЯНЫҢ ДЕРТТЕГІ
МАҢЫЗЫ

Конституция
(лат. constitutio – жағдай, қасиет,
англ.- somatotype)
- Бұл организмнің құрылымдық,
қызметтік ерекшеліктерінің жыйын-
тығы, ол тұқым қуалайтын және жүре
пайда болған қасиеттері негізінде
құрылған оның реактивтілік жағдай-
ын қалыптастырады
КОНСТИТУЦИЯЛЫҚ ТҮРЛЕРДІҢ
ЖІКТЕЛУІ

Жіктелудің құрылымдық ұстанымдары
1. СИГО БОЙЫНША

• ТЫНЫСТЫҚ
• АС ҚОРЫТУЛЫҚ
• БҰЛШЫҚЕТТІК
• МЫЙЛЫҚ
2. КРЕЧМЕР БОЙЫНША

• а) астениялық
(шизоидтық)
• б) атлетикалық
(эпилепсиялық)
• в) пикниктік
(циклоидтық)
Реттеуші жүйелердің қызметі бойынша
жіктелуі
И.П.Павловтың жіктемесі
Жіктеменің негізінде – мый
қыртысының негізгі үрдістерінің күші,
ұстамдылығы және қозу мен
тежелудің бір-біріне ауысу
жылдамдығы жатады:
• Күшті, ұстамды, жігерлі түр
• Күшті, ұстамды, салмақты түр
• Күшті, ұстамсыз, қозғыш түр
• Әлсіз түр
Гиппократтың жіктемесі
М.В. Черноруцкий бойынша жіктеменің құрылым-
дық-қызметтік ұстанымы

АСТЕНИК НОРМОСТЕНИК ГИПЕРСТЕНИК
НОРМОСТЕНИК
Дене қрылысы үй-
лескен, қең иықты,
бұлшықеттері жақсы
дамыған
АСТЕНИК
Дене тұрқы қысқалау,
аяқ-қолы ұзын, кеуде
қаңқасы тар, қарын-
үстілік бұрыш сүйір,
«тамшы» жүрек, құрсақ
көлемі кішкене
ГИПЕРСТЕНИК
Дене тұрқы ұзындау, аяқ-
қолы қысқа, мойыны
қысқа, кеуде қаңқасы
кең, қарынүстілік бұрыш
доғал, жүрегі көлденең
орналасқан, құрсағы
үлкен
Хромосоманың белгілі бір бөлшегі құрылысты да
қызметті де кодтайды, сондықтан құрылысы
ұқсас адамдарда, жүйелердің де қызмет атқаруы
ұқсас болады
Астеник Гипер-
стеник
1. Артериялық қысым
2. Гемоглобин мен
эритроциттердің мөл-
шері
3. ӨТС
4. Асқазанның сөлденуі
және қимылы
Астеник Гиперстеник

5. Зат алмасу қар-
қыны
6. Қандағы қант,
холестерин
7. Гипофиз қызметі
8. Бүйрек үсті
бездерінің қызметі
9. Қалқанша без
қызметі

10. Жыныс бездері
қызметі

Конституция ерекшеліктері әртүрлі
аурулардың даму жиілігіне ықпал етеді:
АСТЕНИК ГИПЕРСТЕНИК
Артериялық гипо- Артериялық гипертен-
тензия, гипогликемия, зия, қантты диабет,
гипоацидтік гастрит, семіздік, атеросклероз,
асқазанның ойық-жара ЖИА, аяқ-қолдың қан
ауруы, созылмалы тамырларының тром-
колит, анемия, бозы, өт-тас ауруы
туберкулез

НОРМОСТЕНИК
Қимыл құралының, тыныс
жолдарының аурулары,
невралгиялар
Жас мөлшерінің реактивтіліктегі маңызы
Балалар организмі реактивтілігінің
ерекшеліктері

ОЖЖ және ІШКІ ИММУННДЫҚ БИОЛОГИЯЛЫҚ
СӨЛДЕНІС БЕЗДЕРІ ЖҮЙЕНІҢ ТОСҚАУЫЛДАР
ЖҮЙЕСІНІҢ жете ЖЕТКІЛІКСІЗДІГІ ӨТКІЗГІШТІГІНІҢ
дамымауы ЖОҒАРЫЛАУЫ

Жұқпалы
аурулардың
қоздырғыштарына
сезімталдықтың
жоғарылауы
ОЖЖ ЖӘНЕ ІШКІ СӨЛДЕНУ ЖҮЙЕСІНІҢ
ЖЕТЕ ДАМЫМАУЫ

• Жалпы әсерленістердің басым
болуы
• Ауыру сезімінің әлсіз болуы
• Рефлекстік бейімделулік
әсерленістердің жеткіліксіздігі
• Икемделудің жедел тетіктерінің
айқын болмауы
БИОЛОГИЯЛЫҚ ТОСҚАУЫЛДАРДЫҢ
ЖОҒАРЫ ӨТКІЗГІШТІГІ

• Жұқпалардың тез таралуы
• Сыртқы және ішкі уытты заттарға,
соның ішінде дәрі-дәрмектерге
жоғары сезімталдық
Қарттық жастағы реактивтіліктің
ерекшеліктері

Қарттық жас – 75 жастан жоғары

Нейрогуморалдық реттеудің
төмендеуі немесе бұрмалануы,
ағзалар мен жүйелердің қызметтік
белсенділігінің төмендеуі
• Жалпы әсерленістердің айқын
болмауы
• Аурулар әйгіленімдерінің аз болуы
• Дерттердің көп болуы
• Аурулардың созылмалы өтуі
• Ауру барысында икемделу
жүйелерінің тез әлсіреуі
• Иммунитеттің жеткіліксіздігі
• Өспелер дамуының жиілеуі
Егде және қарттық жастың аурулары
• Жүрек жеткіліксіздігі
• Артериялық гипертензия
• Жүректің ишемиялық ауруы
• Қатерлі өспелер
• Қантты диабет
• Қуық асты безінің аденомасы
• Паркинсонизм
• Тұнжырау синдромдары
• Қарттық психоздар
• Қарттық жарыместік
• Альцгеймер ауруы
• Қарттық катаракта
• Сүйек қуыстануы және буын сүйектерінің
қабынуы
ЖЫНЫСТЫҢ РЕАКТИВТІЛІКТЕГІ
МАҢЫЗЫ
ӘЙЕЛДЕР ОРГАНИЗМІ реактивтІЛІГІНІҢ ЕРЕКШЕЛІКТЕРІ

Әйелдер организмінің реактивтілігі
генотиппен (ХХ) анықталады, ол
анатомиялық-физиологиялық
ерекшеліктерді, гормондық жағдайды
қалыптастырады.
• Екінші Х хромосома қолдағыштық қасиетке
ие: тіпті құрсақіші дамуда еркек
ұрықтардың өлуі көбірек болады.
• Әйелдер өмірінің ұзақтығы еркектермен
салыстырғанда жоғары болады.
(Казақстанда әйелдер өмірінің орташа
ұзақтығы – 71 жыл, еркектердікі – 60 жасқа
жуық) И.Н. Крамской. Неизвестная
Жүйкелік реттеудің ерекшеліктері
• Әйелдерде мый сыңарлары арасында
біріктіру үрдісі жақсы дамыған (мый
сыңарлары әрекетін біріктіруге жауапты
нейрондар саны, еркектерге қарағанда 23% дай
көп), әйелдерде мыйға қан құйылғанда сөйлеу
қабілетінен айрылу сирек кездеседі.
• Әйелдер әсершіл келеді (мыйдың сезім
билеуге жауапты аймағы, еркектерге қарағанда,
8 есе үлкен), тұнжырау жиі дамиды.
• Әйелдер түйсіну жылдамдығы, санау, қол
жылдамдығы бойынша еркектерден озып
кетеді, үздік шешендік өнерге ие.
• Жүктілік, сүт шығуы, барлық гормондардың ай
сайынғы оралымды сөлденуінің өзгерістері
ішкі сөлденіс жүйесі жұмысының күштенуіне
әкеледі, әйелдерде эндокриндік аурулар жиі
дамиды (әйелдерде тиреотоксикоз еркектерге
қарағанда 10 есе жиі кездеседі).
• Ішкі сөлденістік жүйе жұмысының күштенуі,
тренированность системы
гипоталамус-гипофиз-бүйрек үсті бездері
жүйесінің машықтануы әйелдер организмінің
гипоксияға және жалпы, аурулар кезінде
жоғары икемделулікті қамтамасыз етеді.
Әйелдер суыққа, аштыққа, қансырауға төзімді-
рек келеді.
• Әйелдерде қан жоғалту тұрақты болғандықтан
оларда темір тапшылықты анемия жиі дамиды.
Еркектер организмінің реактивтілігі
генотиппен (XY) анықталады, оның
негізінде анатомиялық - физиологиялық
ерекшеліктер қалыптасады
• Еркектер кеңістікті жақсы тұспалдайды,
қозғалу жылдамдығы, үйлесімділігі
жоғары, математикалық ойлау қабілетіне
бейім
• Еркектердің стрессорлар ықпалына
қарсылығы аздау, оларда икемделу
аурулары: атеросклероз, ЖИА,
гипертониялық ауру, асқазанның ойық
жара ауруы ерте дамыйды.
• Еркектер есірткі
И.Е. Репин. әсеріне
Портрет писателятөзімдірек
Л.Н. Андреевакеледі.

Ұқсас жұмыстар

Акселерация және ретардация, реактивтілік және организмнің резистенттілігі

Организм реактивтілігінде эндокриндік жүйенің маңызы

ҚАБЫНУ ТҮРЛЕРІ

ХИРУРГИЯЛЫҚ СЕПСИС

Еңбекке уақытша жарамсыздық парағы

Микробты паразитизм эволюциясы және патогенді микроорганизмдердің шығу тегі

Бейнелеудің сатылары

Болмыс философиясы туралы

Болмыс философиясы жайлы

Бүйректің созылмалы шамасыздығы

Пәндер