Организм реактивтілігі, анықтамасы

ОРГАНИЗМ РЕАКТИВТілігінің дерттанудағы маңызы

Дәріс жоспары

Организм реактивтілігі, анықтамасы.

Организм төзімділігі, анықтамасы, төзімділіктің түрлері.

Организмнің тітіркендіргіштерге жауап кайтару түрлері.

Реактивтіліктің түрлері, сипаттамасы.

Жыныс, жас, конституцияның реактивті -

ліктегі маңызы.

РЕАКТИВТілік лат. : re - қарсы; action- әрекет

Реактивтілік - бұл организмнің қоршаған орта жайттарының әсеріне белгілі бір жолмен жауап беру қасиеті (Н. Н. Сиротинин) .

Реактивтілік- бұл біртұтас организмнің сыртқы орта ықпалдарына тіршілігін өзгертуімен жауап беру қасиеті (А. Д. Адо) .

Реактивтілікті - нақтылы тітіркендіргішке қайтарылатын жауаптар бойынша бағалайды (жауаптың жылдамдығы, қарқындылығы және ұзақтылығы бойынша) .

организм т---з - Резистентность устойчивость организма против болезнетворных воздействий (resisteo-сопротивление) .

Резистентность

активная пассивная

первичная вторичная

(естественная) (приобретенная)

Жауап қайтарудың түрлері:

Нормергия - организмнің тітіркендіргіш әсеріне әдеттегі жауабы

Патергия - организмнің өзгерген жауабы

Патергия

ГИПЕРЕРГИЯ - жауаптың қажетті деңгейінен жоғары болатын күшті физиологиялық әсерленістер (балалар организмінің реактивтілігі)

ГИПЕРГИЯ - организмнің эақымдайтын ықпалдарға толықбағамды жауап беруіне жеткіліксіз болатын физиологиялық жүйелердің әлсіз әсерленістері, (айқын емес, көрнексіз белгілері бар аурудың баяу өтуі, қарттар организмінің реактивтілігі)

АНЕРГИЯ - жауап қайтарудың болмауы (бактерия тасымалдау

шылық, кома, наркоз)

ДИЗЕРГИЯ - бұрмаланған жауаптар(төмен температураға қан тамырларының кеңеюі, жарыққа қарашықтың ұлғаюы, аллергия)

Реактивтілік

Түрлік

(реактивтіліктің жалпы түрі, бір түрдің жауап беру ерекшеліктері)

Құстардың келіп-қайтуы, сүтқоректілердің қысқы ұйқысы, түрлік иммунитет

Топтық

Бір түр өкілдерінің жекелеген топтарының жауап беруінің ерекшеліктері (жыныс, жас мөлшері, конституция, нәсілге жатуы, қан тобы ж. б. )

Даралық

Жеке тұлғаның жауап қайтару ерекшеліктерін, жеке тұлғаның бірегейлігін анықтайды

Арнайы -

(иммундық)

Организмнің антиген әсеріне жауабы:

Иммунитет,

Иммундық тапшылықтар

Иммундық тежелулік,

Аутоиммундық дерттер

Арнайы емес -

организмнің антигендерден басқа, кез-келген этиологиялық жайттар әсеріне жауабы

Реактивтілік

Дерттік-

организмнің сәйкес-

сіз әсерленістері

Физиологиялық -

организмнің әдеттегі әсерленістері

КОНСТИТУЦИЯНЫҢ ДЕРТТЕГІ МАҢЫЗЫ

Конституция

(лат. constitutio - жағдай, қасиет, англ. - somatotype)

- Бұл организмнің құрылымдық, қызметтік ерекшеліктерінің жыйын-тығы, ол тұқым қуалайтын және жүре пайда болған қасиеттері негізінде құрылған оның реактивтілік жағдай-ын қалыптастырады

КОНСТИТУЦИЯЛЫҚ ТҮРЛЕРДІҢ ЖІКТЕЛУІ

ТЫНЫСТЫҚ

АС ҚОРЫТУЛЫҚ

БҰЛШЫҚЕТТІК

МЫЙЛЫҚ

Жіктелудің құрылымдық ұстанымдары

1. СИГО БОЙЫНША

2. КРЕЧМЕР БОЙЫНША

а) астениялық (шизоидтық)

б) атлетикалық (эпилепсиялық)

в) пикниктік (циклоидтық)

Реттеуші жүйелердің қызметі бойынша жіктелуі

И. П. Павловтың жіктемесі

Жіктеменің негізінде - мый қыртысының негізгі үрдістерінің күші, ұстамдылығы және қозу мен тежелудің бір-біріне ауысу жылдамдығы жатады:

Күшті, ұстамды, жігерлі түр

Күшті, ұстамды, салмақты түр

Күшті, ұстамсыз, қозғыш түр

Әлсіз түр

Гиппократтың жіктемесі

М. В. Черноруцкий бойынша жіктеменің құрылым-дық-қызметтік ұстанымы

АСТЕНИК

НОРМОСТЕНИК

ГИПЕРСТЕНИК

НОРМОСТЕНИК

Дене қрылысы үй-лескен, қең иықты, бұлшықеттері жақсы дамыған

АСТЕНИК

Дене тұрқы қысқалау, аяқ-қолы ұзын, кеуде қаңқасы тар, қарын-үстілік бұрыш сүйір, «тамшы» жүрек, құрсақ көлемі кішкене

ГИПЕРСТЕНИК

Дене тұрқы ұзындау, аяқ-қолы қысқа, мойыны қысқа, кеуде қаңқасы кең, қарынүстілік бұрыш доғал, жүрегі көлденең орналасқан, құрсағы үлкен

Астеник

Гипер-стеник

1. Артериялық қысым

2. Гемоглобин мен

эритроциттердің мөл-шері

3. ӨТС

4. Асқазанның сөлденуі және қимылы













Хромосоманың белгілі бір бөлшегі құрылысты да қызметті де кодтайды, сондықтан құрылысы ұқсас адамдарда, жүйелердің де қызмет атқаруы ұқсас болады

Астеник

Гиперстеник

5. Зат алмасу қар-қыны

Қандағы қант, холестерин

Гипофиз қызметі

Бүйрек үсті бездерінің қызметі

Қалқанша без қызметі

Жыныс бездері қызметі













Конституция ерекшеліктері әртүрлі аурулардың даму жиілігіне ықпал етеді:

Артериялық гипо-тензия, гипогликемия, гипоацидтік гастрит, асқазанның ойық-жара ауруы, созылмалы колит, анемия, туберкулез

АСТЕНИК

Артериялық гипертен-зия, қантты диабет, семіздік, атеросклероз, ЖИА, аяқ-қолдың қан тамырларының тром-бозы, өт-тас ауруы

ГИПЕРСТЕНИК

НОРМОСТЕНИК

Қимыл құралының, тыныс жолдарының аурулары, невралгиялар

Жас мөлшерінің реактивтіліктегі маңызы

Балалар организмі реактивтілігінің ерекшеліктері

ОЖЖ және ІШКІ СӨЛДЕНІС БЕЗДЕРІ ЖҮЙЕСІНІҢ жете дамымауы

ИММУННДЫҚ ЖҮЙЕНІҢ ЖЕТКІЛІКСІЗДІГІ

БИОЛОГИЯЛЫҚ ТОСҚАУЫЛДАР ӨТКІЗГІШТІГІНІҢ ЖОҒАРЫЛАУЫ

Жұқпалы аурулардың қоздырғыштарына сезімталдықтың жоғарылауы

Жалпы әсерленістердің басым болуы

Ауыру сезімінің әлсіз болуы

Рефлекстік бейімделулік әсерленістердің жеткіліксіздігі

Икемделудің жедел тетіктерінің айқын болмауы

ОЖЖ ЖӘНЕ ІШКІ СӨЛДЕНУ ЖҮЙЕСІНІҢ ЖЕТЕ ДАМЫМАУЫ

БИОЛОГИЯЛЫҚ ТОСҚАУЫЛДАРДЫҢ ЖОҒАРЫ ӨТКІЗГІШТІГІ

Жұқпалардың тез таралуы

Сыртқы және ішкі уытты заттарға, соның ішінде дәрі-дәрмектерге жоғары сезімталдық

Қарттық жастағы реактивтіліктің ерекшеліктері

Нейрогуморалдық реттеудің төмендеуі немесе бұрмалануы, ағзалар мен жүйелердің қызметтік белсенділігінің төмендеуі

Қарттық жас - 75 жастан жоғары

Жалпы әсерленістердің айқын болмауы

Аурулар әйгіленімдерінің аз болуы

Дерттердің көп болуы

Аурулардың созылмалы өтуі

Ауру барысында икемделу жүйелерінің тез әлсіреуі

Иммунитеттің жеткіліксіздігі

Өспелер дамуының жиілеуі

Егде және қарттық жастың аурулары

Жүрек жеткіліксіздігі

Артериялық гипертензия

Жүректің ишемиялық ауруы

Қатерлі өспелер

Қантты диабет

Қуық асты безінің аденомасы

Паркинсонизм

Тұнжырау синдромдары

Қарттық психоздар

Қарттық жарыместік

Альцгеймер ауруы

Қарттық катаракта

Сүйек қуыстануы және буын сүйектерінің қабынуы

ЖЫНЫСТЫҢ РЕАКТИВТІЛІКТЕГІ МАҢЫЗЫ

ӘЙЕЛДЕР ОРГАНИЗМІ реактивтІЛІГІНІҢ ЕРЕКШЕЛІКТЕРІ

И. Н. Крамской. Неизвестная

Әйелдер организмінің реактивтілігі генотиппен (ХХ) анықталады, ол анатомиялық-физиологиялық ерекшеліктерді, гормондық жағдайды қалыптастырады.

Екінші Х хромосома қолдағыштық қасиетке ие: тіпті құрсақіші дамуда еркек ұрықтардың өлуі көбірек болады.

Әйелдер өмірінің ұзақтығы еркектермен салыстырғанда жоғары болады. (Казақстанда әйелдер өмірінің орташа ұзақтығы - 71 жыл, еркектердікі - 60 жасқа жуық)