Биологиялық белсенді заттардың инактивациясы және трансформациясы

Орындаған:

Ағзада айқын биологиялық белсенділікке ие эндогенді токсикалық заттардың жиналуы нәтижесінде гомеостаздың бұзылуымен жүретін түрлі аурулардың асқынуы.

Клиникада эндотоксикозды ағзаның табиғи усыздандыру жүйесі қызметінің жедел немесе созылмалы жетіспеушілігі кезінде туындайтын эндогенді интоксикация синдромы деп қарастырады.

Эндогенді токсикалық субстанциялар бөлетін токсемия көзі.

Улардың “токсемия көзінен” сыртқа шығуының алдын алатын биологиялық кедергі.

Осы улы өнімдерді нысана-жасушаларға немесе шығару ағзаларына тасымалдайтын механизмдер.

Улы өнімдердің жиналуы, бейтараптануы және шығарылуы.

Екіншілік улы агрессия түріндегі интоксикацияға эффекторлы жауап нәтижесінде эндогенді интоксикация өзінің арнайылығын жоғалтады.

Өнімдік немесе алмасулық: эндогенді улы субстанциялардың өте көп өндірілуінен (жайылмалы перитонит, жедел панкреатит, пневмония)

Резорбциялық:шектелген инфекция ошағынан, ыдыраушы тіндерден улы заттардың резорбциясы болғанда (ішек өткізбеушілігі, жұмсақ тіндердің флегмонасы, абсцесі)

Реперфузиялық: ұзақ уақыт ишемияланған тіндерден және антиоксидантты қорғаныстың тұрақсыздығы фонында бос радикалдардың көп өндірілуі және белсенді оттегінің зақымданған тіндерден қан айналымға түсуі (шок, реперфузиялық синдромда, жасанды қан айналым аппаратын қолданған операцияларда)

Ретенционды: улы заттардың жиналуы олардың табиғи усыздандыратын ағзалармен шығарылуының бұзылуы нәтижесінде болады.

Инфекциялық : инвазивті инфекция ошағынан микроағзалардың және олардың ыдырау өнімдерінің немесе бұрмаланып контаминацияланған АІЖ транслокация жолымен түсуі.

Қалыпты зат алмасу өнімдері жоғары концентрацияда (лактат, пируват, несеп қышқылы, несеп нәрі, креатинин, т. б. )

Бұрмаланған зат алмасуда көптеп түзілген өнімдер(кетон, альдегид, спирт, карбон қышқылы, аммиак, т. б. )

Тіндік деструкция ошағынан немесе АІЖ мембранасының кедергілік қызметі бұзылғанда өткен өнімдер (липаза, лизосомалық ферменттер, катионды ақуыздар, миоглобин, индол, скатол, фенол)

Ағзаның реттеуші жүйесінің компоненттері жоғары концентрацияда. Белсенген ферменттер(лизосомальді, жүйесінің белсенді ферменттері) қан ұю және фибринолиз жүйесі ферменттері

Қабыну медиаторлары, биогенді аминдер, цитокиндер, простогландин, лейкотриен, жедел фаза белоктары.

Микробты токсиндер және микроағзалардың басқа да патогенді факторлары

Газ тәрізді-өкпе арқылы

Гидрофильді төмен және орта молекулалы заттар-бүйрек, тері, АІЖ арқылы ертінді түрінде.

Гидрофобты төмен және орта молекулалы заттар-белок немесе қан жасушалары арқылы бауыр мен өкпеге тасымалданып, монооксигеназа жүйесі арқылы биотрансформацияға ұшырайды .

Гидрофобты төмен және орта молекулалы заттар-қан сары суы ақуызбен байланысып, гаптендердің қасиетіне ие болып, иммундық жүйе жасушалармен жойылады.

Жоғары молекулалы қосылыстар-лимфа тамырларымен тасымалданып, моноцит-макрофаг жүйесімен шығарылады

Компенсация

Күштемелік

Субкомпенсация

Декомпенсация

Эндотоксикоз дамуына ағзаның усыздандыратын жүйелері қарсы тұрады, олар улы заттардың улылығын төмендетеді немесе ағзадан шығуы оңай еритін заттарға айналуын қамтамасыз етеді(тотығу, гидролиз, метилдену, тотықсыздану) .

Қанға түскен улар қақпа венасы арқылы ең күшті усыздандыратын жүйе болып табылатын бауырға барады. Сол жерде біраз бөлігі бейтараптанады.

Эндотоксикоз детоксикациялық жүйенің мүмкіншілігінен асатын көлемде немесе олардың жетіспеушілігі кезінде улы заттар түскенде дамиды.

Токсиндердің алмасу трансформациясын жүзеге асыратын энзимдік реакцияның 4 типі бар

Тотығулық

Тотықсызданулық

Гидролиз

Коньюгация

а) алифатты

Микросомальді тотығу б) ароматты

в) эпоксид

түзілу реакциясы

Микросомальді емес тотығу

Тікелей тотығу

Усыздандырудың бірінші кезеңіндегі ферменттік жүйе монооксидазалық жүйе деп аталады. Монооксидазалық жүйенің негізгі компоненті-цитохром Р-450 және НАДФ. Цитохром әсерінен липотропты заттар тотығулық деалкилдену, дезаминдену, декарбоксилденуге ұшырайды.

Бұл алмасудың негізі-заттарға полярлық қасиет беру, яғни майда еру қабілетінен айырып, суда еруге бейімдеу, тек суда еритін заттар ағзадан тез шығады.

дегидрлену

Микросомальді азот және нитро

топтардың тот-з-у

Микросомальді альдегид

емес

Оксидаза және дегидрогеназалар қатысады

МАО субстраты-5-гидрокситриптамин, кате-

холамин, О-метилтуындысы.

Дезаминаза субстраты-гистамин, кадаверин,

путресцин.

алкогольдегидрогиназа-этанол, бутанол, т. б.

альдегидтерді тотықтырады.

Глюкурон, күкірт, сірке қышылы-

мен жұп эфирлер түзу.

Түзілген метаболиттер жоғары

полярлы, сол себепті суда жақсы ериді. Бүйрекпен шығады.

Уридин-фосфоглюкурон қышқылы түзіледі.

Глюкурон қышқылы токсинмен байланысып, осы заттың глюкуронидін түзеді.

Биологиялық белсенді заттардың инактивациясы және трансформациясы.

Дем шығаратын ауамен ұшқыш ингредиенттерді шығару.

Эндогенді метаболиттерді шырышпен шығару.

Молекула үстілік құрылымдарды альвеолярлы макрофагтермен фагоцитоздеу.

Интерстицийлік компоненттерді лимфа жүйесімен инактивацияның өкпеден тыс механизмдерін тасымалдау.

Бүйректер зәрмен сүзілетін пептидтер мен молекулалық массасы төмен және денатурацияланған ақуыздар алмасуына қатысады. Қанға амин қышқылдарын кері қайтарып, қанда осы пептидтердің деңгейін ұстап тұрады.

Бүйрек

Ішек

Тері

Сілекей бездері

Өт жолдары

Ішек кірпікшелерінің апикальді ұшы ішек қуысынан тағамдық заттарды сіңіруге қатысса, дистальді ұшы -ағзадан шығуына әсер етеді.

Тері. Капиллярдың эндотелиоциттері түрлі токсиндерді усыздандыратын ферменттік жүйеге ие. Тері бездері эндогенді және экзогенді токсиндерді термен бөледі.

Гемосорбция

Плазмаферез

Қанды эндоваскулярлы лазерлі сәулемен емдеу

Ультракүлгін сәулемен емдеу.

Тікелей

Тікелей емес

Тікелей-цитохром Р-450 электрохимиялық моделі. Тотықтыру реакторы мен диализатордан тұратын экскреторлық жүйе.

Реактор бауырдың тотықтыру қызметін сипаттаса, диализатор-бүйректің экскреторлық қызметін көрсетеді.

Электродтардың “ақуыздық блокадасы”-электродтар қанмен жанасқанда олардың беті белок пен бұзылған формалық элементтермен жабылып, ұяшық арқылы электр тогы өтпейді; тотығу реакциясы жүрмейді.

Ксенобиотиктердің альбуминмен байланысы “белоктық қорғанысқа”әкеледі-ақуыздық молекула электрод бетіне ксенобиотиктердің өтуіне кедергі болады.