Күріштің дән байлауы

Презентация қосу

“СОРТТАНУ” ПӘНІ
ТАҚЫРЫБЫ: «Қызылорда облысы жағдайында
күріштің коллекциялық үлгілерін шаруашылық-
құнды белгілері бойынша сұрыптау»

Орындаған: Ермаханов Е. АГ-402 қ.топ
Жетекшісі:
а.ш.ғ.к., доцент Г.А.Мырзабаева
Зерттеу жүмысының өзектілігі. Күріш – дүние жүзінде егіс
көлемі жөнінен бидайдан кейін екінші, ал өнімділігі жөнінен
бірінші орын алатын аса бағалы жармалық дақыл. Күріш
жармасы құнды диетикалық тағам болып табылады. Оның
кебегі мал азығына пайдаланылса, ақұсағынан спирт, крахмал
алынып, парфюмерияда қолданылады. Сабанынан жоғары
сортты қағаз, картон, жіп, қап, қалпақ, төсеніштер мен тағы
басқа тұрмысқа қажетті заттар жасалады. Сонымен қатар
тұзданып, батпақтанған жерлерді жақсартып, ауылшаруашылық
пайдаланымға енгізуде күріштің агромелиоротивтік маңызы зор.

Басқа күріш өсіретін аймақтарға арнап шығарылған,
республикада аудандастырылған шетелдік сорттардың өнімділігі
мен дәндердің технологиялық сапасы, топырақ тұздылығына,
аурулар мен зиянкестерге төзімділігі күріш өсіретін
аймақтардың экологиялық ахуалы нашарлаған сайын күрт
төмендей бастады. Сондықтан күріш селекциясында оның
генетикалық базасын кеңейту мақсатында жаңа материалдармен
толықтыру, құнды белгілерінің өзара байланысын анықтау,
жоғары өнімді, экологиялық бейімделген жаңа сорттар шығару
өзекті мәселеге айналып отыр.
Зерттеудің мақсаты мен міндеттері.
Мақсаты: Күріш селекциясында генетикалық базасы
кеңейтілген жаңа құнды алғашқы материал алу.
Міндеттері:
- селекциялық процессте пайдалану үшін коллекцияның
құрамын талдап, вегетациялық кезеңінің ұзақтығы мен шығу
тегіне қарай топтастыру, шаруашылық құнды белгілері бойынша
алғашқы материал іріктеп алу, өте ерте, ерте және орташа
мерзімде пісетін болашақ сорттардың үлгілерін анықтау;
- тұқым тазалағын тиісті деңгейде қамтамасыз ететін және әр
мезгілде пісетін будандастыру үлгілердің масағын үгітпей егіп,
көшеттеп көбейту тәсілін әзірлеу:
- шығарылып аудандастырылған сорттың шаруашылық
биологиялық сипаттамасын беру, ауылшаруашылық өндірісі мен
өңдеу өнеркәсібіне енгізу.

БӨҒЗИ коллекциясы үлгілерінің шаруашылық –
құнды белгілерінің өзгергіштік шегі
Белгілері Өзгергіштік шегі

Бас шығаруға дейінгі вегетациялық кезең, тәулік 54-95

Өсімдік биіктігі, см 45-135

Масағының ұзақтығы,см 10,6- 23,3

Масақтағы масақшалар саны, дана 37 – 218

Оның ішінде дәндер, дана 36 – 167

Ұшық ( ұрпақсыз) масақша, дана 1-70

Ұшық дәнділігі, 0,6- 41,8

Масағының тығыздығы, дана, см 2,5- 13,9

Масақтағы дәннің массасы, г 0,8 – 4,5
Қызылорда облысындағы күріш егісінің
сорттық құрамы, 2010 ж.
Көрсеткі Бұрыннан егіліп жүрген Жаңа қазақстандық Ресейден әкелінген жаңа
штері сорттар сорттар сорттар

негізгілері
Маржан Куба Аван Ара Түгіс
нь 3 гард л Ар Мад кен 1 Басқал
(Қазақст 202 у ина Новат Янта Лиде Лиман ары
ан) (Ресе (Өзбе ор рь р
й) кстан
)

Егіс 44075 1524 61 107 8 200 580 1262 3004 5272 1925 1434
көлемі,га 1

Пайызды 60,3 20,8 0,08 0,15 0,0 0,27 0,79 1,72 4,10 7,21 2,63 1,96
қ үлесі 1

Облыс
бойынша 59377 808 12876
егіс
көлемі, га
Күріш сорттарын вегетациялық кезеңінің ұзақтығы бойынша

топтастыру
Өскіннен бас Вегетациялық Пісіп жетілуге қа-жетті
Сорттар тобы шығаруға кезең, тәулік температуралар жиынтығы, С°
дейінгі тәулік
саны

Өте ерте пісетін 55 дейін 95 дейін 2280 дейін

Ерте пісетін 56-65 96-105 2281-2520

Орташа мерзімде пісетін 66-75 106-115 2521-2760

Кеш пісетін 76-85 116-125 2761-3000

Өте кеш пісетін 85 жоғары 126 жоғары 3001- жоғары
Маржан және Краснодарский 424 сорттарының

салыстырмалы көрсеткіштері
Сорт Вегетациял Өнім- Дәндерінің технологиялық және жармалық көрсеткіштері
ық ділігі
кезеңі, ц/га
тәулік Дәнінің Шыны Қауыз Жарма Жарма- Жарма
Массасы түстілігі, дылығы % шығы-мы сының ботқа
г % % жұмса- сының
рып дәмді
езілуі, лігі,
балл балл

Краснодарск 117 6,50 30,0 81,5 17,3 68,1 4,8 4,5
ий 424

Маржан 111 7,06 34,1 74,0 18,0 68,8 4,6 5,0
Аудандастырылған және мемлекеттік сынауға берілген

сорттардың сипаттамасы
Шаруашылық Кубань КзРО Маржа Сейхун Меруер Арал 69 Арал Арал Ару (3-
құнды белгілері 3 ст. 358 н 11-72 т ( 13- 318 202 14-73)
103-72)

Вегетациялық кезеңі, 108 110 113 109 106 109 105 108 95
тәулік

Өнімділігі т\га 6,7 6,8 7,4 7,0 7,5 7,5 7,1 8,2 7,1

Төзімділігі, балл - 3,0 7,0 7,0 9,0 7,0 7,0 7,0 9,0 7,0
жығылуға 3,0 3,5 4,0 3,0 4,0 4,0 4,0 4,0 4,0
- ауруларға
- зиянкестерге 3,0 3,0 4,0 3,0 4,0 4,0 4,0 4,0 4,0
- топырақ тұздылығына
3,0 3,0 4,0 3,0 4,0 3,5 3,5 4,0 3,0

1000 дәнінің массасы ,г 29,0 33,5 33,5 31,4 33,0 35,1 35,1 33,1 32,5

Қауыздылығы , % 19,0 17,0 18,1 17,9 19,0 18,5 17,8 18,4 17,5

Шыны түстілігі, % 95,5 96,0 77,0 71,0 89,7 96,0 96,0 83,0 92,5

Жалпы жарма шығымы , 66,0 72,5 67,0 68,4 69,7 70,7 70,7 67,9 71,0
%

Бүтін ядросының 68,0 71,5 82,1 80,9 82,5 82,0 81,0 83,1 72,0
шығымдылығы, %

Жарма ботқасының 4,5 4,5 5,0 4,5 4,5 5,0 5,0 5,0 5,0
ҚОРЫТЫНДЫ
1. Коллекциялық сорт үлгілерін кешенді бағалау
нәтижесінде стандарттан 6- 19 тәулік ерте пісетін 121 үлгі,
аласа бойлы 164, масақтағы масақшалар саны жоғары (45),
ұшық дәнділігі төмен (63), масақ тығыздығы жоғары (54)
масақтағы дәннің массасы жоғары 32 үлгі іріктелді.
Селекциялық зерттеу нәтижесі Қазақстандық үлгілердің негізгі
белгілерінің өзара байланысу деңгейі Краснодар өлкесінің
үлгілері мен салыстырғанда едәуір жоғары екендігін көрсетті.
2. Вегетациялық кезеңнің ұзақтығына қарай сорттар бес
топқа (өте ерте пісетін 95 тәулікке дейін, ерте пісетін 96-105,
орташа пісетін 106-115, кеш пісетін 116-125, өте кеш пісетін 126
тәуліктен жоғары) жіктелді.
3. Ауыл шаруашылық өндірісінде Маржан сорты 44,6 мың
га жерге егіліп, барлық күріш егісінің 72,7% ын қамтыды, оны
өсірудің сорттық технологиясы жасалынды. Сорттың
экологиялық төзімділігі, жоғары өнімділігі мен жармасының
сапасы назарға ала отырып, Оңтүстік Қазақстан облысында
өндіріске енгізіле бастады.

Сорт шығаруға алынған үлгілер
Күріштің дән байлауы
КҮРІШ ЕГІСТІКТЕРІ
Күріш дақылының түрлері
Валенсия Ризотто Арборио
Күріш дақылының түрлері
Жабайы күріш Ұзын дәнді күріш
Тегістелмеген қоңыр күріш
КӨҢІЛ БӨЛГЕНДЕРІҢІЗГЕ
РАХМЕТ!

Ұқсас жұмыстар

Астық, бақша дақылдарының қойма зиянкестері

КҮРІШ ӨСІМДІГІ

Күріш жайлы

Күріш тұқым шаруашылығы

Күріштің гүлшоғыры

Күріш туралы

Күріш

Күріш дақылының шаруашылықтық маңызы

Екпе күріш

ҰН, ЖАРМА ЖӘНЕ ЖАРМАЛЫҚ КОНЦЕНТРАТТАРДЫҢ ЖАЛПЫ ТЕХНОЛОГИЯСЫ

Пәндер