Бүйрек шумақтарында несептің сүзілуі

Бүйрек патофизиологиясы

Дәріс жоспары:

Бүйрек қызметі бұзылыстарының этиологиясы;

Нефрондардың біртектес бұзылыстары;

√ нефрон шумақтары қызметінің бұзылыстары;

√ нефрон өзекшелерінің бұзылыстары;

√ бүйректің несепті қоюландыру, сұйылту қызметінің бұзылыстары;

● Несеп құрамының өзгерістері;

● Бүйрек қызметінің жеткіліксіздігі:

√ жіті жеткіліксіздігі, этиологиясы, патогенезі;

√ сүлде жеткіліксіздігі, этиологиясы, патогенезі;

● Уремия, патогенезі

● Бүйрек қызметінің жеткіліксіздігі:

√ жіті жеткіліксіздігі, этиологиясы, патогенезі;

√ сүлде жеткіліксіздігі, этиологиясы, патогенезі;

● Уремия, патогенезі

Гломерулонефрит, себептері мен патогенезі;

Нефроздық синдром, түрлері және патогенезі;

Пиелонефрит, этиологиясы мен патогенезі

Бүйрек бүліністерінің жалпы этиологиясы

Туа біткен 2. Жүре пайда

болған

√ поликистоз;

√ фанкони

синдромы;

√ фосфаттық

бүйректік

диабет т. б.

Бүйрек қызметінің біртектес бұзылыстары:

√ нефрон шумақтарының;

√ нефрон өзекшелерінің;

√ жиі олардың біріккен бұзылыстарынан байқалады.

Бүйрек шумақтарында несептің сүзілуі:

Пәрменді сүзілулік қысым (СК) шумақ қылтамырларының ішіндегі:

√ гидростатикалық қан қысымына (ГҚ),

√ онкотикалық қысымның деңгейіне (ОҚ),

√ Боумен қапшығындағы алғашқы несептің қысымына (БҚ) байланысты.

СК=ГҚ - (ОҚ+БҚ) ;

Нефрон шумақтарының бұзылыстары:

Несеп сүзілуі көбеюі:

√ шумақтан шығатын

артериола жиырылуы

(адреналин, ангиотензин,

вазопрессин) ;

√ шумаққа енетін артериола

кеңеюі (кининдер, проста-

гландиндер А, Е) ;

√ гипопротеинемия;

√ тіректік мембрананың

өткізгіштігі көтерілуі.

2. Несеп сүзілуі азаюы:

√ шумақ қылтамырлары-

нда қан қысымы төмендеуі

(сілейме, коллапс, тромбоз т. б. ) ;

√ боумен қапшығында қысым

көтерілуі (нефрон өзекшелері

таспен, цилиндрлермен бітелуі) ;

√ нефрондар азайып кетуі

(жайылмалы гломерулонефрит,

нефросклероз т. б. )

Нефрон өзекшелерінің бұзылыстары (тубулопатиялар) :

Туа біткен

√ тұқым қуатын

фосфаттық бүйректік

диабет;

√ фанкони синдромы т. б.

кездерінде реабсорбция-

ға немесе секрецияға

қажетті ферменттердің

болмауынан

2 . Жүре пайда болған

Бүйрек қызметі жеткіліксіздігі

Жіті

Сүлде

Бүйрек қызметі жеткіліксіздігінің жалпы көріністері:

несеп сүзілуінің азаюы;

олигурия, анурия дамуы;

гиперазотемия - қанда зәрнәсіл, зәр қыш-қылы, креатинин, индикан т. б. жиналып қалуы;

гипостенурия және изостенурия дамуы;

гипо- немесе гиперкалиемия, гипонатри-емия, гиперсульфатемия, гиперфосфат-емия дамуы;

ацидоз дамуы.

Бүйрек қызметінің жіті жеткіліксіздігінің себептері:

Бүйрекалдылық:

√ гиповолемия, сілейме, коллапс, гемолиз, миолиз,

● Бүйректік:

√ бүйректің жіті аурулары, химиялық заттармен улану, бүйрек тамырларында шашыранды қан ұюы,

● бүйрек соңылық:

√ несеп жолдарының тез бітеліп, қысылып қалуы

Бүйрекалдылық: √ гиповолемия, сілейме, коллапс, гемолиз, миолиз, ● Бүйректік: √ бүйректің жіті аурулары, химиялық заттармен улану, бүйрек тамырларында шашыранды қан ұюы, ● бүйрек соңылық: √ несеп жолдарының тез бітеліп, қысылып қалуы

Бүйрек қызметі жіті жеткіліксіздігінің патогенезі

- бүйректің сыртқы қабатының уақытша ишемиясы,

- нефрондардың тікелей бүліністері,

- боумен қапшығында қысым көтеріліп кетуі

Пәрменді сүзілулік қысым төмендеуі

Несеп сүзілуі қатты азаюы

Олигурия, анурия

Гиперазотемия

Бүйрек қызметі жіті жеткіліксіздігінің сатылары:

1- бастапқы - жеткіліксіздікті туындатқан дерттің көріністерімен байқалады;

2- олиго-анурия - тәуліктік диурез 500 мл-ден аз, изостенурия, гиперазотемия, уремиялық кома дамуы мүмкін;

3- полиурия - гипогидратация, әлсіздік, гипорефлексия;

4- сауығу - диурездің көлемі, өзекше жасушаларының қызметі біртіндеп қалпына келуі

Бүйрек қызметінің сүлде жеткіліксіздігі

Себептері:

√ сүлде гломерулонефрит, пиелонефрит, поликистоз, несеп-тас ауруы т. б. ;

√ артериалық гипертензия, атеросклероз, қантты диабет т. б.

Патогенезі

Нефрондардың үдемелі тіршілігін жоғалтуы, дәнекер тін өсіп-өнуі, нефрон қызметте-рінің қатты азаюы, олигурия, гиперазот-емия, уремия, уремиялық кома дамуы.

Бүйрек қызметі сүлде жеткіліксіздігінің сатылары:

1- жасырын - шумақтарда несеп сүзілуі 2 есеге азайған, қанда азоттың деңгейі қалыпты;

2- гиперазотемиялық - шумақтарда несеп сүзілуі 5 есеге азайған, гиперазотемия;

3- уремиялық - несеп сүзілуі 10-20 есеге төмендеген, ауыр гиперазот-емия, уремия.

Гломерулонефрит

- (лат. glomerulus - шумақ) - нефрон шумақтарының басым бүліністерімен көрінетін екі бүйрекке біркелкі жайылған иммундық-қабынулық дерт.

Этиологиясы:

баспа,

бадамша бездерінің сүлде қабыну-лары (тонзилиттер),

жоғары тыныс жолдарының ауру-лары,

терінің іріңді қабынулары (пиодер-миттер) т. с. с.

Нефрон шумақтары бүліністерінің патогенезі

Бүйрек шумақтарының бүліністері жиі инфекциялық-аллергиялық немесе бейинфекциялық-аллергиялық жолдармен дамиды

Әртүрлі жұқпалар (стрептококктар, вирустар), химиялық заттар және дәрі-дәрмектер - антибиотиктер) бүйрек шумақтарының тіректік мембраналарында аутоантигендер құрылуына әкеледі.

Стрептококк

Антигені

Тіректік

мембрана

Антигені

Стрептококқа

қарсы өндірілген

антидене

Қанда айналып жүрген «антиген-антидене» иммундық кешендері нефрон шумақтарының тіректік мембраналарына, қылтамырлардың қабырғаларына қонып, комплемент бөлшектерін әсерлендіру және нейтрофильдердің тамыр сыртына шығуын арттыру арқылы нефрон шумақтарын бүліндіреді.

Комплемент жүйесі әсерленуінен:

Оның құрамбөлшектері:

С5а < Фагоцитоз

әсерленуі

С5b-C9 < Шумақ жасушаларының

ыдыратылуы, мезангиалдық

жасушалардың белсенділігі

артуы

Прооксиданттар, қабынулық цитокиндер, простагландиндер,

өсу факторлары, NO, эндотелиндер құрылуы, протеазалар

әсерленуі

подоцит аяқшалары бүлінуі, тіректік мембранадан үзілуі, көпіршіктенуі

Сүзгілік мембрананың нәруыздарға өткізгіштігі көтерілуі

Сонымен, бүйрек шумақтарының тіректік мембранасына қарсы анти-денелер, иммундық кешендер ней-трофильдердің, макрофагтардың, тромбоциттердің, лимфоциттердің, комплемент құрамбөлшектерінің, простагландиндердің, калликреин-кинин, қан ұю жүйелерінің т. б. қаты-суымен нефрондардың бүліністерін туындатады.

Нефроздық синдром

Несеппен көп нәруыздар шыға-рылуымен, қанда әлбуминдердің азаюымен, диспротеинемия, гиперлипопротеидемия және дененің қатты ісінуімен көрінетін дерттік жағдайларды «нефроз-дық (нефротикалық) синдром» дейді.