Мектеп жасына дейінгі балалардың есте сақтау қабілеттерін зерттеу

Презентация қосу

Мазмұны
• Кіріспе
• I Мектеп жасына дейінгі балалардың есте сақтау үрдісінің теориялық
негіздері
1.1 Балалардың есте сақтау қабілеті туралы жалпы ұғым
1.2 Мектеп жасына дейінгі балаларда есте сақтау үрдісінің қалыптасу ерекшеліктері
• II Мектеп жасына дейінгі балалардың есте сақтау қабілетін дамытудың
тәсілдері мен зерттеу әдістері
2.1 Мектеп жасына дейінгі балалардың есте сақтау қабілеттерін зерттеу
2.2 Мектеп жасына дейінгі балалардың есте сақтау үрдісін дамытуға арналған әдіс – тәсілдер
• III Мектепке дейінгі жастағы балалардың есте сақтау қабілетін дамытудың
практикалық негіздері
3.1 Мектеп жасына дейінгі балаларда есте сақтау үрдісінің даму деңгейін анықтау
3.2 Есте сақтау қабілетін дамытуға арналған ойындар
• Қорытынды
• Пайдаланылған әдебиеттер тізімі
Тақырыптың өзектілігі: Мектепке дейінгі балалардың ес түрлері-нің қалыптасуы
қазіргі таңда ең өзекті мәселелердің бірі болып отыр. Психолог-практиктер мектеп жасына дейінгі
балалардың есте сақтау қабілетінің дамуын жан-жақты әлі де қарастыруды қажет етеді.
Жұмыстың мақсаты- мектеп жасына дейінгі балалардың ес түрлерінен қалыптастырудың
тиімді жолдарын қарастыру. Қойлған мақсатқа байланысты келесі міндеттерді шешуді көздейді:
а) зерттеудегі ес процесінің психалогиялық ерекшеліктерінің теориялық негізін ашу, қарастыру.
ә) мектепке деінгі балаларға зерттеу жүргізіп, ес түрлерінің қалыптасуындағы кейбір
ерекшеліктерді анықтау және оның тиімді жолдарын анықтау.
б) математикалық өңдеуден алынған мәліметтерді талдау.
в) ес түрлерін дамытатын әдіс-тәсілдерді айқындау.

Зерттеу болжамы: Мектеп жасына дейінгі баланың ес түрлерінің қалыптастырудың
тиімді жолдары арқылы алға қойылған мақсатқа қол жеткізе аламыз. Егер де жүйелі түрде
балалармен ес процесін дамыту жұмыстары ұйымдастырылса, онда ес түрлері жақсы нәтиже береді.

Зерттеу жұмысының объектісі: мектеп жасына дейінгі балалардың ес түрлерін
қалыптастыру, дамыту, қолдану мүмкіндіктері.
Зерттеу әдістері:Еспроцесінің даму деңгейін анықтаушы тестермен қалыптстыруға
арналған психологиялық жаттығулар.
I Мектеп жасына дейінгі балалардың есте сақтау үрдісінің теориялық
негіздері
1.1 Балалардың есте сақтау қабілеті туралы жалпы ұғым

Есте сақтау — жадында түту. Ес үрдістерінің бірі, жаңадан түсіп жатқан ақпаратты жадыға енгізуді
белгілейді. Есте сақтау динамикасын психодиагностикалау әдістемесі — адамның есте
сақтауының динамикалық сипаттарын анықтауға көмектесетін психодиагностикалық
әдістемелер, көбіне бұл әдістемелер адам қаншалықты тез есте сақтайтынын және ақпаратты
өндеуін анықтайды.

Ес Ойлау Қабылдау
Мектепке дейінгі жас Ойлау – сыртқы дүние Тілдік мәліметтерді және
– естің қарқынды заттары мен жазылымдағы қатысымдық
даму жасы. Ес – бала құбылыстарының тұлғаларды ұғыну
үшін маңызды байланыс қабылдаудан басталады.
қатынастарының адам Тілді меңгеру барысында тіл
оқиғалар мен үйренуші есту, көру, сезу
миында жалпылай
мәліметтерді және жанама түрде арқылы дыбыстарды,
жаданда қалдырады сөз арқылы сөздерді, сөйлемді
және сақтайды. қабылдауға үйренеді.
бейнеленуі.
2.1 Мектеп жасына дейінгі балалардың есте сақтау қабілеттерін зерттеу

Төрт-бес айлық бала стакандағы ыстық суды біліп, оған жоламайды, өйткені оған
қолын күйдіріп алған.

Жарты жастағы бала шешесін бірер жеті көрмесе де тани алады. Бұл балада тану процесінің өте
ерте көрінетіндігін байқатады. Біртіндеп баланың есінде қалатын заттарының көлемі арта түседі.

Бір жасар бала көрген нәрсесін бір-екі апта есінде сақтайды, үш жасар бала көргенін бір жылға
дейін ұмытпайды. Бала есінің дамуында жүру, айналасындағылармен қарым-қатынас жасауға
талпыну, ойын әрекеті едәуір орын алады.

Үш-төрт жасар баланың есте қалдыруындағы негізгі ерекшелік – жаттайтын материалдардың
сыртқы түрлеріне көңіл бөлетіндігі есінің нақтылы, бейнелі келетіндігі. Кейде баланың тану
процесі көбіне дәл, тура, дөп келмейді, кейде бала қателесіп, қате тануы жиі кездеседі.

Зерттеулерге қарағанда 3 жасар бала жарты жыл бұрын көрген заттарын тани алса, 4 жасар бала
бір жыл бұрын, 6 жасар бала бір жарым жыл бұрын көрген заттарын танитын көрінеді. Төрт
жасқа дейін балада еріксіз ес күшті дамиды. Мәселен, бала өлеңді, қара сөзді, тақпақты қалай
болса солай, тез жаттап алғанымен оның мазмұнына түсінбейді. Бес жастан былай қарай балада
естің жоғары түрлері (ерікті есте қалдыру, қайта жаңғырту) көрінеді.
К.Д. Ушинский – баланы табиғатпен
В.С.Мухинаның пікірінше еске сақтау жастай таныстыра дамыту, оның өзіндік
Н. К Крупская: Мектепке дейінгі мен еске түсірудің ықтиярлы логикалық ойын, сөз қорының,
жастағы балалар үшін ойынның формалары мектепке дейінгі естияр
санасының жетілуіне әсері мол екенін
ерекше маңызы бар: олар үшін шақта қалыптаса бастайды және
көрсеткен. Логикалық ойдың, пікірдің
ойын — оқу, олар үшін ойын — мектепке дейінгі ересектерде жетіледі,
ықтиярлы еске сақтау мен еске түсіруді дамуы баланың келешекте рухының
еңбек, олар үшін ойын — тәрбиенің
меңгерудің неғұрлым қолайлы жоғары болуына, батыл пікір, нақты
маңызды түрі.
шарттары ойын үстінде жасалады. шешім айтуына және оны дәлелдеп
беруге жетелейді.

Ойын арқылы ұйымдастырылатын сабақ балаларға жеңіл әрі тартымды, түсінікті болады.
Оқытудың түпкі мақсаты- оның сапалы болуы, яғни сабақтың түрлері мен әдістерін,
мазмұнын жетілдіруге, оның әдіскерлік, танымдық, білімдік, тәрбиелік жағынан сапалық
жаңа деңгейге көтеру.Ойын түрін оқу үдерісінде пысықтау, жаңа сабақты пайдалану
тиімді.Ойын түрі сабақтың тақырыбы мен мазмұнына неғұрлым сәйкес алынса оның
танымдық, тәрбиелік маңызы да арта түседі.Баланың әдепті, көрегенді, қайырымды болып
өсуі қоршаған ортасына, үлкендерге байланысты екені мәлім.
Ойын

Ынталандыру Есте сақтау

Дағды
Дамыту
қалыптастыру
III Мектепке дейінгі жастағы балалардың есте сақтау қабілетін
дамытудың практикалық негіздері

Зерттеу барысында мәліметтерді теориялық тұрғыдан дәлелдеу үшін,
эксперимент «Балауса» балабақшасының "Ақниет" ересек тобында өткізілді.
Экспериментте ересектер тобынан 12 бала қатысты. Эксперимент үш кезеңнен
тұрады.
1 – кезең – констатциялау кезеңі – мектепке дейінгі жас балалардың есте
сақтау қабілетінің даму деңгейінің алғашқы диагностикасы;

2 – кезең – қалыптастырушы кезең – оқыту үрдісінде мектепке дейінгі
балалардың есте сақтау қабілетін дамыту жағдайларын іске асыру.

3 – кезең – бақылау кезеңі – мектепке дейінгі жас балаларының қаьбілеті
дамуының деңгейін қайталап диагностикалау, алынған нәтижелердің
талдаулары беріледі.
1 – кезең. «Цифрларды есте сақта» Бұл әдістеме мектеп жасына дейінгі баланың сол сияқты ересектердің қысқа
мерзімді есту есінің аумағын анықтауға арналған. Тапсырмаға кіріспес бұрын балаға төмендегідей мазмұндағы
түсінік беріледі: «Мен қазір саған цифрлар айтамын, мен «қайтала» деген сөзді айтысымен, сен цифрларды
қайталап айт». Бұдан соң эксперимент жүргізуші арасына 1 сек. салып 1А-суретте берілген цифрларды оқиды.
Әрбір қатарды тындағаннан кейін бала эксперимент жүргізушіден соң қайталап отырады. Осы жұмыс бала қате
жібергенше созылады.

АБ АБ
93 491632584571928
2479 85923461795846
386154 165298317692
15856862 4137228591
4623935961 92654937
489173796483 417152
51742389852163 2583
1425976342701895 36
1-сурет 2-сурет
2 – кезең. Бала қате жіберген жағдайда эксперимент жүргізуші көрші 1Б-суреттегі сондай
қатардағы цифрларды қайталайды. Егер бала бұл сандарды қайталауда да, яғни бірдей
ұзындықтағы сандарды еске сақтауда 2 рет қате жіберсе, психодиагностикалық эксперимент
осымен аяқталады. Баланың қате жібермей қайталаған алдыңғы қатардағы цифр саны
анықталады да, енді қарама-қарсы бағыттағы, яғни біртіндеп кемитіндей болып орналасқан
сандарды оқуға көшеді.
3 3– кезең. Естің дамуы туралы қорытындылар.
4-5 жастағы балалардың мектепте окуға дайындығын қысқа мерзімді
естің аумағын бағалау негізінде төмендегіше қорытындылауға болады.
Қысқа мерзімді естің аумағының дамуы жақсы болып, 10 ұпай алған
балалар мектепте оқуға толық дайын деп есептеледі. Қысқа мерзімді
естің аумағының дамуы орта болып, жоғарыдағы әдістеме бойынша 8
ұпай алған балалар мектепте оқуға жалпы дайын деп есептеледі.
Қысқа мерзімді естің аумағы 4 ұпаймен бағаланған балалар мектепте
окуға жеткілікті деңгейде дайын емес деп саналады. Қысқа мерзімді
естің аумағы 2 ұпаймен бағаланған балалар мектепте оқуға әлі де
болса дайын емес деп есептеледі. Қысқа мерзімді естің аумағы 0
үпаймен бағаланған балалар мектепте оқуға мүлдем дайын емес деп
есептеледі.
Мектеп жасына дейінгі балалардың есте сақтау қабілеттерін дамыту
мақсатында келесі ойындарды өткіздім:

«Ойыншықты сипатта»
«Қай қолымда көп»
«Карусель» ойыны
«Кім сені шақырды, тап»
«Сөзді есіңе сақта»
«Жоғалған зат» ойыны
«Бүлінген телефон» ойыны
«Көңіл-күйімізді жаттықтыру».
Қорытынды

Сонымен мектепке дейінгі жас - ерте онтогенез кезеңіндегі ең ұзақ және күрделі
психикалық даму көрінісі болып табылады. Мұның өзі психологиялық зерттеулердің объекті
ретінде қосылды және ол ғылыми әдебиеттерде оқиғалардың әр алуандығылығы ретінде
көрсетіледі.
Мектеп жасына дейінгң баланың есте сақтауын дамытатын тәсілдердің бірі – ойын.
Ойын — баланың өмірді танудағы алғашқы қадамы. Ойындардың негізгі мақсаты
балалардың ықылас зейінін, сөздік қорын, байқампаздығын, есте сақтау, қабылдауын
дамытуы, икемділікті арттыруға, өзінің жеке құрбыларының іс – әрекетін бағалай,
құрметтей, өз ісінің дұрыстығын дәлелдей білуін анықтауы қалыптасады.Ойындар арқылы
балалардың есте сақтау қабілетін, белсенділігін арттыруға болады. Бала суреттерді жай ғана
қарап шықса, оны еске сақтау нашар болады, осы суреттерді өз орындарына қою ұсынылса
бала оларды есіне жақсы сақтайды.Ақыл естің жедел дамитын кезеңі – мектепке дейінгі
жас. Баланың есте сақтау қабілетін жаттығулар арқылы дамытудың маңызы зор. Баланың
есте сақтау қабілетін арттыратын ойын –жаттығу.

Ұқсас жұмыстар

Мектеп жасына дейінгі балалардың логикалық ойлау қабілетін дамытуды педагогикалық тұрғыдан негіздеу

Мектепке дейінгі ұйымда оқыту технологиялар

Мектеп жасына дейінгі баланың есте сақтау қабілеті мен зейінінің дамуы

Бейнелеу өнерінің әдістемелік негіздері

МЕКТЕП ЖАСЫНА ДЕЙІНГІ БАЛАЛАРДЫҢ БЕЙНЕЛЕУ ЖӘНЕ ҚҰРАСТЫРУ ӘРЕКЕТТЕРІН ДАМЫТУ

МЕКТЕП ЖАСЫНА ДЕЙІНГІ БАЛАЛАРДЫҢ ШЫҒАРМАШЫЛЫҚ ҚАБІЛЕТІ

ӘДІСТЕМЕЛІК ТӘСІЛДЕРІ

Ата физикалық мектепке және сурдопедагогикалық ұйымдастыру

Баланың сенсорлық мәдениеті - адамзат жасаған сенсорлық мәдениетті меңгеру нәтижесі

Жас ерекшеліктің дамуының кезеңдері мен күйзелістері

Пәндер