Қоршаған ортаны қорғау

Қазақстан Республикасының білім және ғылым министрлігі

Ы. Алтынсарин атындағы Арқалық мемлекеттік педагогикалық институты

Жаратылыстану және ақпараттандыру факультеті

Химия, биология және география кафедрасы

«Қазақстан - 2050» стратегиясын іске асыруда табиғи ресурстарға өндіріс қалдықтарының әсерін оқыту мәселелері

Ғылыми жетекші, аға оқытушы Досмагулова К. К. 5В011200 - химия 4 курс студенті Тансыкбаева А. Ж.

Арқалық, 2018

МАҚСАТЫ:

«Қазақстан - 2050» стратегиясын іске асыру мақсатында табиғи ресурстарға өндіріс қалдықтарының әсерін оқыту, тиімді пайдалауға үйрету.

НЕГІЗГІ МІНДЕТТЕРІ:

ЗЕРТТЕУ НЫСАНЫ:

МЕКТЕЕЕП

Зерттеудің өзектілігі:

Президентіміз Н. Ә. Назарбаевтың Қазақстан халқына жолдауы облыс мектептері мен білім ошақтары тарапынан колдау тапты. Ол негізінен Отанға, туған жерге деген махаббат оны сақтауға, қорғауға және көркейтуге деген талпыныстан артық игілікті де күшті сезім жоқ. Өйткені тамыры тереңнен тартылып сусындайтын, ғасырлар койнауынан бастау алатын мәртебелі сезім. Ата-баба дәстүрінде ежелден желісі үзілмей келе жатқан рухани, мәдени, адамгершілік дүниеміздегі қымбат қазыналарымыздың бірі-табиғатқа, өзін қоршаған ортаға деген саналы да салауатты көзқарас.

Диплом жұмысының да өзектілігі сол, Еліміздің қазіргі экологиялық жағдайларын сауықтыруды ілгерілетуге экологиялық білім міндеттерін ұсынып, оқу пәнінің мазмұнын терең ұғындыру.

Табиғи ресурстар - адамның өз мұқтажын қамтамасыз ету және көздеген мақсатына жету үшін пайдаланатын қоршаған ортадағы заттардың, құбылыстардың, табиғи денелердің жиынтығы.

ТАБИҒИ РЕСУРСТАР

БИОЛОГИЯЛЫҚ

ЭНЕРГЕТИКАЛЫҚ

МИНЕРАЛДЫҚ

САРҚЫЛАТЫН

САРҚЫЛМАЙТЫН

Зерттеудің қысқаша мазмұны

1. ТАБИҒИ РЕСУРСТАРДЫ ТИІМДІ ПАЙДАЛАНУ ТҰРАҚТЫ ДАМУДЫҢ НЕГІЗГІ АСПЕКТІСІ РЕТІНДЕ

ТАБИҒИ РЕСУРСТАР

СУ

А У А

ӨСІМДІК

ПАЙДАЛЫ ҚАЗБАЛАР

ЖЕР

ЖЕЛ

ТОПЫРАҚ

ЖАНУАРЛАР ДҮНИЕСІ

2. Жер қойнауы ресурстарын рационалды пайдалану және қорғау негізінде келесі басымдықтар жатқызылуы тиіс:

пайдалы қазбалар өндіру технологиясын жетілдіру;

бос, өңделген жынысты пайдалану арқылы кен орындарын кешенді түрде өңдеу;

пайдалы қазбалар кен орындарын үнемдеп пайдалану олардың іске жарау мерзімін ұзартуға ұмтылу;

қажетті жағдайларда сирек кездесетін минералды шикізаттардың орнына басқа нәрсе қолдану;

тау -кен орындары игерілген жерлерді кеңінен рекультивациялау және т. б. Жер қойнауын пайдалану мен қорғау тәртібі мен мән жайларын реттейтін және олардың рациональды, кешенді пайдаланылуына және экологиялық зардаптың алдын алуға бағытталған құқықтық нормалар бар.

2. ТАБИҒИ РЕСУРСТАРДЫ ТИІМДІ ПАЙДАЛАНУ ЖӘНЕ ҚОРҒАУ МӘСЕЛЕЛЕРІ

Қоршаған ортаны қорғаудың негізгі факторларының схемасы

Ауыл шаруашылығындағы және өнеркәсіптегі, ауылшаруашылығындағы

емес жер категориялары бойынша салықтың базалық ставкасы

Бонитет балы

І категориялы

ІІ категориялы

Ауыл шаруашылығы мақса-тына арналмаған (өнеркәсіп, көлік, байланыс, қорғаныс және т. б. жерлер)

Ауыл шаруашылғына арналған

1-10

0, 25-1, 25

0, 25-0, 50

25-250

11-20

1, 50-2, 50

0, 75-2, 50

275-562

21-30

2, 75-5, 00

590-825

31-40

7, 50-12, 50

5, 25-7, 50

853-1075

41-50

15, 00-20, 00

7, 75-10, 00

1102-1338

51-60

22, 50-27-50

10, 25-12, 50

1365-1625

61-70

30, 00-42, 50

1652-1925

71-80

45, 00-57-50

1953-2238

81-90

60, 00-75, 00

2265-2550

91-100

75, 50-100, 0

2578-2950

Елді-мекеннің түрі

Тұрғын-үй емес құрлыстар, ғимараттар, сонымен қатар объектілерді санитарлық қорғау зоналарына салық ставкасы, теңгемен.

Тұрғын үйлер, оларға қоса салынған құрлыстар мен ғимараттар алып тұрған жерлерге салық ставкасы, теңгемен.

Қалалар: Алматы

15, 00

0, 2

Астана

3, 50

0, 2

Ақтау

5, 00

0, 2

Ақтөбе

3, 50

0, 2

Арқалық

3, 00

0, 2

Атырау

4, 25

0, 2

Қарағанды

5, 00

0, 2

Қызылорда

4, 50

0, 2

Қостанай

3, 25

0, 2

Павлодар

3, 00

0, 2

Орал

3, 00

0, 2

Шымкент

4, 75

0, 2

Елді-мекендік жерлерге қойылған салықтың базалық ставкасы

Сабақтың мақсаты: білімділік: Оттегі алынуы, жану реакциялары туралы біліктерін қалыптастыру

Дамытушылық: ойын элементтерін қолдана отырып ойлау дағдыларын, есте сақтау қабілеттерін арттыру

Тәрбиелік: оқушыларды ұйымшылдыққа, рухани азаматтық қабілеттерін қалыптастыруға, қоршаған ортаны сүюге тәрбиелеу.

Сабақтың типі: бекіту, қорытындылау сабағы

Оқыту әдісі: ұжымдық

2. 5. 1 «Оттегі . Оксидтер. Жану» тақырыбын табиғи ресурстарға әсерін оқыту әдістемесі

Оттегінің аллотропиялық түр өзгерісі - Озон

3O2 → 2O3

Химиялық формуласы О3. Түсі қою көк, өткір иісті газ, ал сұйық озон күлгін көк; балқу t - 192, 7°С, қайнау t - 112°С. Суда ерігіштігі 0, 394 г/л (0°С-та) . Озонды 1785 жылы голландия физигі М. ван Марум ашқан.

Сабақтың жоспары: 1. «Жұбыңды тап»

2. «Мені таңда»

3. «Жұмбақ тізбек»

4. «Ой-толғаныс»

5. «Жорға»

Озонның ыдырау циклі

О3 + NO → NO2 + О2

О3 + O → 2О2

Cl + O3 → ClO + O2

ОН + О3 → НО2 + О2;

НО2 + О3 →ОН + 2О2

ОН + О3 → НО2 + О2;

НО2 + О3 →ОН + 2О2

Озон қабаты - Стратосферада (10-50 км биіктіктегі) қалыңдығы 2-4 мм-ді құрайтын қабат. Атмосферада электр зарядтарының, Күннің ультракүлгін радиацияларының әсерінен оттегінің молекуласынан (02) озон молекуласы (О3) түзіледі. О3 → O2 + "О"

Озондық қабаттарды талқандайтын негізгі заттар

ОЗОН

қабаты

ХЛОР туындылары

АЗОТ қосылыстары

Ауа құрамындағы газдар

Фреондардың ең көп таралғандары

дифтордихлорметан (CF2Cl), фтортрихлорметан (CFCl3)

Салдарынан, тері рагы аурулары мен көз ауруларын тудырады және ағзадағы иммунды жүйе бұзылады. Әлемдік глобальды мәселе туындап, нәтижесінде табиғи ресурстар зардап шегуде.

Тапсырма: Оттегі қатысымен жүретін қандай ондірістерді білесіңдер?

Лас қосындылардың белгілі бір бөлігі озондық қабатқа жетіп, оны бұзады. Озондық қабаттың бұзылуы жерге ұзындығы 0, 29км ультра күлгін сәуленің енуіне мүмкіндік туғызады. Бұл қысқа толқынды ультракүлгін сәулелену биосфера үшін өте қауіпті: өсімдіктер әлемі құриды, анкологиялық және көз аурулары көбейеді.

Сурет 3. Бақылау тобының білім сапасының салыстырмалы көрсеткіш нәтижелері

Сурет 4. Эксперимент тобының білім сапасының салыстырмалы көрсеткіш нәтижелері

2. 5. 2 «Күкірт қышқылын өндірісі» тақырыбына кейс стади әдісін құрастыру арқылы табиғатты қорғау туралы түсінік қалыптастыру

H2SO4 өндірісінің технологиялық деңгейлері

1. Темір колчеданы. Химиялық құрамында FeS2 және басқа да металлдардың сульфидтерінен (Cu, Zn, Ni, Co), корбанаттарынан тұрады. Колчеданды өндіріске дайындау кезінде, одан бірінші бағалы металлдарды бөліп алады, FeS2 концентрациясын көбейтеді.

2. Күкірт. Жай S- ті күкірт рудаларынан немесе құрамдарында SO2 немесе H2S бар газдарынан алады.

3. Күкіртсутек. Бұны алудың негізгі көзі түрлі жанғыш газдар: коксты, генераторлы, мұнай өнімдерінің газдары. Тазартылғанда құрамдарында H2S мөлшері 90 %-ға дейін жетеді. Осыдан кейін арнайы тазартуларды қажет етпейді.

4. Түсті металлургияның газдары. Бұл газдар құрамында 4% тен - 10% дейін SO2 бар.