Қатты зат

Жоспары:

І. Кіріспе

ІІ. Негізгі бөлім

А) Алкалоидтар туралы түсінік. Жіктелуі

Ә) Биологиялық маңызды гетероциклді қосылыстардың:

никотин, хинин, морфин құрылысы және қасиеттері

Б) Осы қосылыстардың адам организміне әсері.

ІІІ. Қорытынды.

Пайдаланылған әдебиеттер тізімі.

Алкалоидтар көптеген өсімдіктердің құрамында кездеседі және аминқышқылдарынан синтезделеді. Биологиялық қасиеттері көп мөлшерде улы, ал аз мөлшерде емдік зат ретінде байқалады.

Алкалоидтар

Негізгі сипатты, құрамы күрделі

азотты органикалық қосылыстардың

ерекше тобы.

Олар өсімдік организмдерінің құрамында

болады және көбінесе күшті физиологиялық және

фармакологиялық әрекеті болады.

«Алкалоид» терминін

1819 жылы фармацевт В. Мейснер ұсынды.

Алғаш анықтама берген 1910 жылы Э. Винтерштейн мен Г. Трир.

Алкалоидтар

Жақсы кристалданатын, түссіз заттар; олардың

азғантай тобы ғана - сұйықтықтар (кониин, никотин) .

Сұйық алкалоидтарда әдетте оттегі болмайды. Түсі

боялған алкалоидтар сирек.

көпшілігі галогеналкилдермен, әсіресе йодты метилмен

әрекеттесіп, кристалдық қосып алу өнімдерін құрады.

Белладонна (лат. Atropa belladonna) - аса улы өсімдік. Оның қошқыл күлгін түсті шиеге ұқсас гүлдері мен жемісі бар. Балалар 2-3 тал жемісінен де уланып қалады. Белладонна құрамында бірқатар алкалоидтар, соның ішінде атропин бар.

Алкалоидтар

Лизин

Орнитин

Аспарагин

қышқылы

Тирозин

Фенилаланин

Триптофан

Хин ағашының қабығында кездесетін алкалоид - хинин. Ол безгекке қарсы қолданылады. Өте улы қатты зат түрінде болады.

HCO

Хинолин

Хинин

Хинуклидин

CH=CH

Физиологиялық ең қарапайым туындысы ретінде Эфедринді

қарастыруға болады.

СН

ОН

СН

NHCH

Эфедрин

Эфедрин - кеңірдекті (бронх) кеңітетін

зат. Оған құрылысы ұқсас адреналин жақын

тұр. Ол маңызды биологиялық процестерді

реттейтін гормон ролін атқарады

/көмірсулардың алмасуы, жүрек қызметі /

Пиридин тобына жататын алкалоид - никотин.

никотин

Никотин көп мөлшерде темекі жапырағында кездеседі. Өте улы зат, адам үшін қауіпті дозасы - 20-40 мг.

Антропин - доланада кездседі. Қатты зат. Ол тропин спирті мен троп қышқылының күрделі эфирі. Медицинада аз мөлшерде адам көзінің қарашығын ұлғайту үшін қолданылады.

Кокаин

Кокаин күшті жергілікті жансыздандыратын зат, сондықтан оны көз, тамақ ауруларын, ауыз, мұрын қуыстарының кілегей қабаттарын емдегенде жергілікті анестезия үшін қолданылады. Бейберекет қолданғанда кокаизм деп аталатын өте ауыр наркоманияға соқтырады.

NCH

COOCH

OCOC H

Кокаин

Кокаинның медицинада қолданылуы

Кокаинның медицинада ең алғашқы рет қолданылуын 1859 жыл деп айтуға болады. Оны Нимман кокі жапырағынан алған болатын.

Кокаин анестезиядағы үлкен жаңалық болды. Құрамында кокаин бар жүздеген дәрі-дәрмектер сатыла бастады. Олар травматологияда, гинекологияда қолданылды.

1911 жылы новокаин синтезделген кезде, кокаин медицинада толығымен қолданыстан шығарылды. XX ғ. 20 жылдарға дейін кокаин тұмауға қарсы дәрі ретінде де қолданылып келді. 1912 жылдан бастап құрамында кокаині бар препараттарды қолдануға шек қойды. Қазіргі кезде кокаин медицинада қолданылмайды.

Қазіргі уақытта кокаин наркотик ретінде кеңінен қолданылған. Оның ағзаға әсері көңіл-күйді көтеріп, жұмысқа деген қабілеті жоғарылайды. Кокаинның иісі мен дәмі болмайды.

Кокаинның адамға әсерін 2-ге бөлуге болады.

Орталық әсерлері:

1. Эйфория

2. Энергияның төмендеуі

3. Ақыл-ойының жоғарылауы

4. Ұйқысыздық

5. Тамаққа тәбеттін төмендеуі

Перифериялық әсерлері:

1. Тахипардия

2. Тершең болу

3. Дененің температурасының жоғарлауы

4. Ентігу

5. Көз қарашығының үлкеюі

Қорыта келгенде, алкалоид- құрамында азоты бар, күрделі органикалық зат, көбінің фармакологиялық әсері бар. Алкалоидтар тұңғыш рет 1806 жылы ашылған, қазір 550-ден астам түрі бар. Алкалоидтар көбінесе өсімдіктерден, кейде жануарлардан (адреналин) шығады.