Жалпы экология: пәні, міндеттері және құрылымы

Жалпы экология пәні, міндеттері және құрылымы.

Экология тірі ағзалардың бір-бірімен және қоршаған ортамен қарым- қатынасын зерттейтін биология ғылымының саласы.

«Экология» (гр. Ойкос - үй, тұрақ, мекен; логос- ғылым) терминін ғылымға алғаш 1866 жылы неміс ғалымы Эрнест Геккель енгізді.

Экология ғылымының негізгі міндеті- популяция биоценоз және экожүйені динамикалық зерттеу, экологиялық үрдістердін заңдылықтарын ашу, индустриализация және урбанизация жағдайындағы ғаламшар проблемаларын зерттеу. Қазіргі кезеңде экология кең, әлі толық қалыптасып бітпеген іргелі және қолданбалы пәндер комплексіне айналып отыр.

Кез келген ғылым саласы сияқты экологияның екі аспендісі бар. Оның бірі- таным шеңберін кеңейту. Бұл бағытта бірінші орынға табиғат дамуының заңдылықтарын ашу және оларды түсіндіру. Екіншісі - жинақталған білімдерді қоршаған ортаға қатысты проблемаларды шешу үшін қолдану экология маңызы бар бірде- бірі ірі мәселе табиғаттың жанды және жансыз қасиеттері арасындағы байланыстырды ескермей шешілмейтіндігімен түсіндіруге болады. Экологиялық практикалық нәтижесі ең алдымен табиғатта пайдалану мәселелерін шешуден көрінеді . Тек экология ғана табиғи ресурстарды пайдаланудың ғылыми негіздерін құрай алады. Бұл ретте табиғи процестердің негізінде жатқан заңдылықтарды ескермеу табиғат пен адам арасындағы елеулі қайшылықтарының бірі әкеліп соқтырғанын айта кеткен жөн. Өзіндік табиғи процестердің негізінде жатқан заңдар біздің басты назарда болу тиіс. Дегенмен оларды қолданбас бұрын экология мен табиғатты қорғаудың арақатынасын тоқтатып өткен жоқ. Батыс ғалымдары әдетте экология ғылымы мен қоршаған орта туралы дербес салалар ретінде қарастырылады.

Қазір экология табиғат жайлы барлық жаратылыстану мен қоғамның зерттейттін ғылымы өзі бірнеше бөлімдерге бөлінеді

1. Биоэкология- тірі ағзалардың өзара және оның тіршілік ортасымен байланысын зерттейді.

2. Аутэкология- жеке даралық түр және түрдің тіршілігін табиғи ортамен байланысты.

3. Популяциялық экология- популяциялардың даму заңдылықтарын, табиғи ортамен үйлесімді жағдайын зерттейді.

4. Синэкология- популяция бірлестіктері мен экожүйелер арасында қарым- қатынастарды зерттейді.

Адам мен табиғаттың қарым-қатынасын жақсарту бағытталған тағы бір шара - табиғат байлықтарын тұтынуды ақылға сиымды мөлшерде өзіне - өзі шек қою. Халықтың экологиялық санасын қалыптастыру міндетті экологиялық білім мен тәрбие берудің бірқатар комплексті мәселелерінен тұрады. Олар - экологиялық ғылыми сананы қалыптастыру, экологиялық этиканы, экологиялық психологияны және экологиялық құқықтық сананы қалыптастыру қажет.