Экогенетикалық ауруларға себеп болатын факторлар және туындайтын аурулар

Студенттің өзіндік

жұмысы

Марат Оспанов атындағы Батыс Қазақстан мемлекеттік медицина университеті

Тақырыбы: Экологиялық генетика

Мамандығы: Жалпы медицина

Курс: 1

Орындаған: Артықбаева Ә. Ж,

Қаирова Н. А

Тобы: 101 “А”

Тексерген: Салмағамбетова Г. С

Ақтөбе 2015ж

I. Кіріспе

II. Негізгі бөлім

III. Қорытынды

1. Экологиялық генетика туралы түсінік

2. Экогенетикалық ауруларға себеп болатын факторлар және туындайтын аурулар

ЖОСПАР

Экогенетикалық ауруларға себеп болатын факторлар

Ағзаның экогенетикалық жауап қайтару реакциясы сыртқы орта факторларының түріне және әсер ету дәрежесіне байланысты болады.

Экогенетикалық ауруларға себеп болатын факторлардың негізгілеріне мыналар жатады:

Атмосфераның ластануы

Физикалық факторлар және металдармен улану

Тағамдық заттар мен тағамдық қоспалар

Атмосфераның ластануы - ірі қалалардағы зауыт, фабрикалардан, автокөліктерден бөлінетін улы газдар, түрлі химиялық қосылыстар, шаң-тозаңға байланысты.

Кейбір қалаларда атмосфераға жылына әр адам басына шаққанда 300-600кг химиялық лас қалдықтар бөлінеді. Осындай химиялық қосылыстар өкпе, тері және ауыз бен мұрынның кілегейлі қабықшалары арқылы еніп түрліше реакцияларды туғызады.

Атмосфераның ластануына реакция туғызатын жақсы зерттелген мутация-антитрипсиннің жетіспеуі. Қан сарысуындағы бұл белок рецессивті z аллелімен анықталады. Бұл аллель бойынша гомозиготалар созылмалы өкпе қабыну және өкпе эмфиземасы популяциядағы жасы 30-40-тан асқандарға қарағанда 30 есе жиі кездеседі. Өйткені антитрипсин ферменті қалыпты жағдайда өкпе ұлпаларының бұзылуларына жол бермейді, дұрыс қызмет атқаруын қамтамасыз етеді. Қоршаған ортадағы темекі түтіні мен ауаның шаң-тозаңмен ластануы антитрипсин жетіспейтін адамдарда өкпе эмфиземасының дамуын тездетеді. Өндірісте жағымсыз иісі бар бояулармен жұмыс істеу бауыр жасушаларында болатын ацетилтрансфераза ферменті жетіспейтін адамдарда қуықтың рак ауруына тұқым қуалайтын икемділікті қалыптастырады.

Физикалық ластаушылар:

Шудың әсері

Жылудың әсері

Жарықтың әсері

Электромагниттік әсер

Радиоактивті әсер

Ластаушы элемент

Адам денсаулығына әсері

Мышьяк

Өкпе ісігі, әртүрлі тері аурулары, анемиядан болатын гематологиялық эффектілер

Берилий

Дерматиттер, жаралар, сілемейлі қабықшаның қабынуы

Кадмий

Қатерлі жаңа түзілістер, өткір және созылмалы респираторлық аурулар, бүйрек дисфункциясы

Сынап

Жүйке жүйесіне әсері, есте сақтаудық бұзылуы, тепе-теңдік және есту қызметінің бұзылуы, бүйрек жетіспеушілігі

Қорғасын

Қан айналым процесінің бұзылуы, бауыр, бүйрек зақымданулары, неврологиялық эффектілер

Хром

Өкпе ісігі, асқазан-ішек жодарының қатерлі ісіктері, дерматиттер

никель

Респираторлық аурулар, туылу ақаулықтары, өкпе және мұрын ісіктері.

Тағамдық заттар мен тағамдық қоспалар

Генетикалық сезімталдығы жоғары адамдарда кейбір тағамдық өнімдер жағымсыз реакциялар туғызады. Мысалы лактозаны сіңіре алмау ерекшелігіне байланысты сүт ішкенде іштің өтуі, ішектегі асқорытудың бұзылуы байқалады. Өйткені ішекте лактаза ферменті жеткіліксіз болғандықтан лактоза ыдырамай шіріту микробтарының көбеюіне қолайлы қоректі орта пайда болады. Лактазаның мутанты гені шығыс халықтарында жиірек, кең таралған - 95-100% болса, афроамерикалықтарда - 70-75%, европалықтарда өте сирек 5-10% құрайды.

Зиянды тағамдық қоспалар:

Атауы

Қауіптілігі

Тағамдар

Е 102

қауіпті

Балмұздақ, йогурт, газдалған сусын, конфет

Е 125

тыйым салынған

Балық, шұжық, теңіз өнімдері, консервіленген жемістер

Е 127

тыйым салынған

Консервіленген жемістер

Е 131

рак тудырушы

Ет өнімдері

Е 142

рак тудырушы

Соус, конфет

Е 151

теріге зиянды

Балық және теңіз өнімдері, сүт өнімдері

Е 226

ішекті бұзады

Желе, мармелад, сусындар

Е 250

тамыр қысымын бұзады

Ет және балық өнімдері

Е 338

асқазан жолдарын бұзады

Сыр, шұжық, газдалған сусын

Е 510

аса қауіпті

Ун мен нанды жақсартуға

Қорытынды

Адамның тұқым қуалаушылығына тәуелді патологиялық реакцияларына сыртқы орта факторларының әсерін зерттеуге байланысты, уақытынан бұрын мүгедектіктен, аурушылықтан, өлімге ұшырауан сақтау және алдын алу маңызды болып табылады.