АҚПАРАТТЫ ҚОРҒАУДЫҢ МАТЕМАТИКАЛЫҚ ӘДІСТЕРІ

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ

Д. Серікбаев атындағы Шығыс Қазақстан мемлекеттік техникалық университеті

Ақпараттық технологиялар және зияткерлік жүйелер мектебі

6М070500 Математикалық және компьютерлік модельдеу

магистрі академиялық дәрежесін алу үшін

магистрлік диссертация

«АҚПАРАТТЫ ҚОРҒАУДЫҢ МАТЕМАТИКАЛЫҚ ӘДІСТЕРІ»

Магистрант: Ержанқызы Әйгерім

Ғылыми жетекшісі:

Профессор Бакланова О. Е.

Ғылыми жариялымдар. Оқу жылдары магистерлік зерттеу тақырыбы бойынша келесідей 2 ғылыми мақала жазылды:

1) Ержанқызы Ә, Бакланова О. Е, мақала атауы: Ақпаратты қорғаудың математикалық моделі «ИНТЕРНАУКА» атты Ғылыми журнал «Студенческий вестник» № 19(117) басылым.

2) Ержанқызы Ә, Бакланова О. Е. Криптографические методы защиты информации «Жастар шығармашылығы - Қазақстанның инновациялық дамуына» студенттердің, магистранттардың және жас ғалымдардың III Халықар. ғыл. -тҽх. конф. материалдары. -Өскемен, Қазақстан, 2019. VII бөлім (басылымда) .

Тәжірибелік маңыздылығы: Криптографиялық қорғау құралдарын практикалық іске асыру бағдарламалық болуы мүмкін, яғни ақпаратты шифрлеу және дешифрлеу арнайы бағдарламамен және шифрлеу алгоритмін іске асыра алатын белгілі бір техникалық құралдардың көмегімен жүзеге асырылады. Бұл бағдарламалық модуль ақпаратты құпиялылығын сақтау маңызды стратегиялық мәні бар кез келген ұйымдармен қолданылуы мүмкін. Сонымен қатар, оны басқа бағдарламалық кешендердің құрамында пайдалануға болады, мысалы, ресурстарға қолжетімділікті шектеу мақсатында парольдерді шифрлау үшін.

Диссертациялық жұмыстың өзектілігі:

Біріншіден, компьютерлік желілерді қолдану кеңейе түсті, атап айтқанда ғаламдық ғаламтор, ол арқылы бөтен адамдарға қол жеткізуге мүмкіндік бермейді мемлекеттік, әскери, коммерциялық және жеке сипаттағы үлкен көлемдегі ақпарат жіберіледі.

Екіншіден, жаңа қуатты компьютерлердің, желілік және нейрондық есептеулер технологияларының пайда болуы жақында іс жүзінде ашылмаған болып саналған математикалық жүйелердің беделін түсіруге мүмкіндік берді.

Жұмыстың мақсаты: Ақпараттық қауіпсіздіктің негізгі ұғымдарын сипаттау. Ақпаратты қорғау жүйелері мен процестерінің математикалық модельдерін көрсету, RSA криптографиялық алгоритмін іске асыру және осы алгоритмнің көмегімен шифрлейтін мәліметтерді әзірлеу.

Мақсаттарды жүзеге асыру үшін келесі міндеттер қарастырылды:

1. Ақпараттық қауіпсіздіктің негізгі ұғымдарын сипаттау.

2. Криптографияның теориялық әдістерін талдау.

3. Ақпаратты қорғау жүйесінің үлгілерін көрсету.

4. RSA криптографиялық алгоритмін сипаттау және талдау.

5. RSA алгоритмінің бағдарламалық іске асырылуын жүзеге асыру.

6. Әр түрлі бағдарламалық жүйелерді жүзеге асыру талдау және оларды салыстыру.

Ақпаратты қорғау-?

Ақпаратты қорғаудың криптографиялық әдісі -?

Криптографиялық қорғау-?

Ақпаратты қорғау маңыздылығы-?

АҚПАРАТТЫ ҚОРҒАУДЫҢ МАТЕМАТИКАЛЫҚ ӘДІСТЕРІ

Ақпаратты қорғау әдістері

Ақпараттық қауіпсіздік қызметтері

Ақпараттық қауіпсіздіктегі қауіптер

Ақпаратты қорғаудың криптографиялық әдістері техникалық қорғау әдістер жүйесіне кіреді. Бұл әдістер келесі топтарға бөлінеді:

Заманауи математикалық қорғау әдістері қамтиды:

* симметриялы криптожүйелер (құпия кілтпен криптожүйелер),

* асимметриялық (ашық кілтті криптожүйелер)

* электрондық қолтаңба жүйелері,

* кілттерді басқару.

Математикалық әдістерді қолданудың негізгі бағыттары:

құпия ақпаратты байланыс арналары арқылы беру (мысалы, электрондық пошта)

2) берілетін хабарламалардың түпнұсқалығын анықтау, ақпаратты (құжаттарды, деректер базасын) тасығыштарда шифрланған түрде сақтау.

Математикалық қорғау әдістерінің толық сипаттамасын береміз.

Ашық кілтті жүйелер

Электрондық қолы

Кілттерді басқару

Симметриялық модельдер

Алфавит

Мәтін (хабар)

Шифрлау

Дешифрлау

Кілт

Шифрлауға және дешифрлеуге жататын ақпарат ретінде кейбір әліпбиде жасалған мәтіндерді қарастыратын болады. Астында осы терминдер туралы түсінк көрсетілген: