Тас дәуірі

Презентация қосу

ҚАЗАҚСТАН ТАРИХЫ
11-СЫНЫП

Бөлім тақырыбы:
Өркениет: даму ерекшеліктері
Сабақтың тақырыбы:
Қазақстанда көшпелі мал шаруашылығы
және егіншіліктің дамуы
Оқу мақсаты:
11.1.1.1 Қазақстан халқының тіршілікті
қамтамасыз ету жүйесінің қалыптасуына
және дамуына табиғи-географиялық
факторлардың әсерін зерттеу;
Бағалау критерийлері:
Орта ғасырдағы Қазақстан тарихына
жалпы шолу жасай алады, тарихи
кезеңдерді анықтайды.
Қазақстан аумағындағы тіршілікті
қамтамасыз ету жүйесінің қалыптасуы
мен дамуы

1. Қазақстан аумағындағы
тас дәуірі
2. Мал шаруашылығы
3. Егін шаруашылығы
• Табиғи-географиялық жағдайларға бейімделу –
адамның аман қалуының кепілі. Адам
қауымдастығының табиғи ортаға бейімделуіне қарай,
тіршілікті қамтамасыз етудің әртүрлі жүйелері
қалыптасады. Адамның бастапқы эволюциясы
Африкада өтті. Отты қолдану, тас еңбек құралдарын
пайдалану, тері илеуге байланысты технологиялық
өзгерістер адамға субтропиктік, одан кейін қоңыржай
климат аймақтарын игеруге және бұл аймақтарда
қажетті тіршілікті қамтамасыз ету жүйелерін
қалыптастыруға мүмкіндік берді.
Тас дәуірі

Тас дәуірі – адамзат тарихындағы ең ұзақ мәдени-тарихи
кезең. 3 кезеңге (ежелгі, орта, жаңа) бөлінеді. Шамамен б.
з. б. 3 млн - б.з.б. 3 мыңжылдықтар аралығын қамтиды.
Тас дәуірі ескерткіштері Қазақстанның барлық
аймақтарынан кездеседі.Аймақтар тарихының ертедегі
кезеңін зерттеу, әдетте, сонау адамзат қоғамының
қалыптасу тарихынан, яғни алғашқы қауымдық құрылыс
дәуірінен басталады. Бұл кезде, яғни тас дәуірінде
ертедегі адамдардың материалдық және рухани
мәдениетінің қалыптасуы мен алғашқы дамуы орын алған.
1- тапсырма. Адам тіршілігін дәуірлермен сипаттап, кестені толтырыңыздар

Палеолит б.з.б 3млн-12мыңж. Мезолит б.з.б 12мыңж-5мыңж Неолит 5мыңж-3мыңж

Дискриптор:
- Тіршілікті қамтамасыз ету жүйесін сипаттайды;
-Палеолит дәуіріндегі тірішілік ету жүйесін анықтайды;
- Мезолит дәуіріндегі тірішілікт ету жүйесін анықтайды;
- Неолит дәуіріндегі тірішілік ету жүйесін анықтайды
ЖАУАБЫ

Палеолит б.з.б 3млн-12мыңж. Мезолит б.з.б 12мыңж-5мыңж Неолит 5мыңж-3мыңж

Ертедегі тас дәуірі - адамның және Бірінші кезекте бұл мұздықтардың Еңбек құралдарынан қыспа түзету
оның шаруашылығының еруімен байланысты. Бұл кезде техникасын жетілдірумен қатар тас
қалыптасуының бастапқы уақыты. қазіргісіне жақын гидрографиялық өңдеудің жалтырата тегістеу,
Палеолит дәуірінде адамдардың желі орнығып, өсімдіктер мен бұрғылау, аралау сияқты жаңа
қоғамдық ұйымдары өте күрделі жануарлар дүниесінің қазіргісіне технол. әдістері қалыптасты.
және ұзақ даму жолынан өтті. жақын құрамы қалыптасады. жылы Аңшылықтан мал өсіруге,
Бастапқы кезеңде жабайы үйір климат ұзақ мерзімді, жылы және терімшіліктен егіншілікке көшу
пайда болды. баска тұрғын жайлар салуды қажет орын ала бастады.
етпеді, сондықтан аңшылар өз Шаруашылықтың жаңа түрлерінің
тұрактарының орнын оңай әрі тез шығуы адам баласын осы салаларға
ауыстырып отырды. қатысты жаңа еңбек құралдарын
Садақ және жебелерді, сондай-ақ (дәнүккіш, келі, келсап, кетпен, т.б.)
қондырма тәсілін ойлап табу өндіргіш жасауға, оның сипатын сапа
күштер дамуындағы өзіндік бір жағынан жетілдіруге итермеледі.
төңкеріс. Ол ежелгі адам өмірін Бұрынғыдай тастан және сүйектен
маңызды өзгерістерге әкелді. жасалған құралдар кеңінен
пайдаланылды және қыш ыдыстар
кеңінен тарады. Қыш ыдыстардың
шығуы дәнді дақылдарды сақтауға,
пайдалануға көп мүмкіндік берді.
• 2-тапсырма. Кім жылдам?
• Тас дәуіріндегі археологиялық ескерткіздер
тізімін жасаңдар.
• Мал шаруашылығы туралы мәлімет
жазыңдар
• Егін шаруашылығы туралы мәлімет
жазыңдар
Қазақстанда 450-дей
Палеолиттік
ескерткіш орындары
анықталған.
Қазақстан
аумағында
мезолиттік
тұрақтардың саны
20-дан астам:

Қазіргі уақытта
Қазақстан
аумағында 600-ден
аса неолиттік және
энеолиттік
ескерткіш мәлім.
Мал шаруашылығы қалыптасуы
Қазақ даласындағы тіршілікті қамтамасыз
ету жүйесі бұрынғыша тұтынушы
шаруашылыққа негізделді. Бұл табиғи
қорлардың жетістігімен байланысты болды.
Кезбе аңшылар құлан, аю, бұғы, жабайы
шошқа, елік, жылқы, қасқыр, кекілік,
қырғауыл және басқа жануарларды аулады.
Жылқы мен басқа да жануарларды қолға үйрету Қазақстан халқы тіршілігін
қамтамасыз ету жүйесін дамытудың маңызды кезеңіне айналды. Б.з.б. 4-3
мыңжылдықтың соңындағы ылғалды климат жабайы жылқылар санының
жедел артуына қолайлы жағдай жасады. Ботай мәдениеті/б.з.б.3-2мж/
аңшылық,балық аулау мен жылқы өсіруді үйлестірген біршама күрделі
шаруашылығымен ерекшеленді. Ботай тұрағында 70-мың жылқы сүйегі
табылған.
Егіншілік
Б.з.б. 3-2 мыңжылдықтарда қуаншылықтың
жаңа толқыны басталды. Қазақстан халқы б.з.б. 2
мыңжылдықта малшы егінші өндіруші
экономикаға көшті. Егіншілік кәсібімен біздің ата-
бабаларымыз тым ертеден бастап шұғылданған.
Қазақ даласындағы көне үңгірлер мен ескі қоныс
орындарын зерттеу барысында темір соқаның
басы және басқа диқаншылық жабдықтарының
шығуы олардың өз кезінде мал шаруашылығымен
қоса егіншілікпен де шұғылданғандығын
аңғартады

Зерттеу жұмыстары қазақ жерінде, соның ішінде Еділ бойы, Орал өңірі,
Алтайдың далалық өңірін мекендеген ежелгі тайпалар сонау қола дәуірінің
өзінде малшылықпен бірге егіншілікпен шұғылданғанын көрсетіп отыр.
Ірі өзен аңғарларындағы ауқымды суармалы егіншіліктің дамуы тұрақты
отырықшы елді мекендер мен қалалардың пайда болуына әкелді.
3-тапсырма. Тест
1. Орта тас кезеңін белгілеңіз?
А. Энеолит Ә. Неолит Б. Мезолит В. Палеолит
2.Садақ пен жебе пайда болды?
А. Энеолит Ә. Неолит Б. Мезолит В. Палеолит
3. Қазақстан халқы қашан малшы-егінші өндіруші экономикаға
көшті.
А. б.з.б. 2 мыңж. Ә. б.з.б. 3 мыңж. Б. б.з.б. 4-3 мыңж.
В. б.з.б. 3-2 мыңж.
4. 70мың жылқы сүйегі табылған тұрақ?
А. Батпақ Ә. Пеньки Б. Тельман В. Ботай
5.Кейінгі палеолит дәуір тұрағын көрсетіңіз
А. Қанай Ә. Шақпақата Б. Тельман В. Балка
Жауабы:
• 1-тапсырма. Тест
1. Орта тас кезеңін белгілеңіз?
• А. Энеолит Ә. Неолит Б. Мезолит В. Палеолит
• 2.Садақ пен жебе пайда болды?
• А. Энеолит Ә. Неолит Б. Мезолит В. Палеолит
• 3. Қазақстан халқы қашан малшы-егінші өндіруші экономикаға көшті.
• А. б.з.б. 2 мыңж. Ә. б.з.б. 3 мыңж. Б. б.з.б. 4-3 мыңж.
• В. б.з.б. 3-2 мыңж.
4. 70мың жылқы сүйегі табылған тұрақ?
• А. Батпақ Ә. Пеньки Б. Тельман В. Ботай
• 5.Кейінгі палеолит дәуір тұрағын көрсетіңіз
• А. Қанай Ә. Шақпақата Б. Тельман В. Балка
Қорытынды
Археологиялық зерттеулердің нәтижесінде бұл аймақты ежелден алғашқы
адамдардың мекендегені анықталған. Бұл уакыт тарихи дәуірлеу бойынша
б.з.б. V-ІІІ ғ-лар аралығы. Олар негізінен терімшілікпен, аңшылықпен,
сонымен қатар балықшылықпен де косымша айналысқан. 15-25 адамнан
тұратын алғашқы адамдар қауымдық тобырларды
құрады, Қазақстан аумағында өмір сүрген алғашқы адамдар
патекантроптың замандастары еді. Олар отты
пайдалануды, мамонт сүйегінен, мал терісінен карапайым үй салуды
үйренді. Халқымыздың егіншілік дәстүрін жоғары деңгейде меңгере
білгенін ауыз әдебиеті жырлары мен нақыл сөздерінен-ақ байқауға болады.
Халық арасына тараған «Диқан баба», «Жер-ана» жөніндегі мифтік
аңыздар мен «Егін жайын еккен білер, арбаның жайын жеккен білер»,
«Атақ тергенше, масақ тер», «Күріштің арқасында күрмек су ішіпті»
секілді мәтелдер осының дәлелі. іздің заманымыздың алғашқы
ғасырларына тура келетін тарихта болған, Біздің атабабаларымыздан
қалған егіншілік кәсібінің іздері. Мұның өзі біздің заманымыздан бұрынғы
ХХ ғасырлар мен XII-VIII ғасырлардың аралығына тура келеді
Үйге тапсырма:

• Отырықшы-егіншілік қоғамдарда тіршілікті
қамтамасыз ету жүйесін ұстап тұру үшін
неліктен жауынгерлердің ерекше тобы болуы
қажет, ал көшпелі қоғамдарда қажет еместігі
туралы ойланып, қосымша материалдарды
пайдаланып эссе жазыңыздар.

Ұқсас жұмыстар

Тас дәуірінің кезеңдерін ата

Алғашқы қауымның тарихи - мәдени маңызы

Қазақстан территориясындағы палеолит ескерткіштері

Қазақстан тарихын оқытудың мақсаты мен міндеттері және оның басты кезеңдері мен тарихнамасы

Соңғы палеолит құралдары

Ерте палеолит тұрақтары

Қазақстан тарихының кезеңдері

Қола дәуірінің ерекшелігі

Ежелгі ПАЛЕОЛИТ

Алғашқы адамдардың тас құралдары

Пәндер