Саяси элита және оның түсінігі

Презентация қосу

Жоғарғы медициналық интер колледжі

Саяси элита: әлеуметтік құрылымы және элита
теориясы. Әлеуметтік теңсіздік және
әлеуметтік мобильдік.

Дайындаған: Дауренбекова Ақниет
Тобы:АК111А
Тексерген: Мейрамгуль Байдуисенова

Қарағанды ,2020
Жоспар
Жоспар

1. Саяси элита және оның түсінігі
2. Саяси элитаны тудыратын факторлар
3. Элитаның типтері мен іріктелу жолдары
4. Саяси элитаның қалыптасуы мен жіктелуі
5. Қазақстандағы элита
Саяси •Саяси элита “Элита” термині сөзінен француздың
элита “еlite” деген сөзінен шыққан, сұрыпталған, тандалған,
іріктелген деген мағынаны білдіреді. XVIII ғасырдан
және бастап ол сөзбен жоғары сапалы товарларды атады. XX
ғ. бастап саясаттану мен әлеуметтануда білімі,
оның байлығы, беделі, билігі жоғары адамдардың азғантай
түсінігі әлеуметтік тобын білдіреді.
қоғамға арнайы білімі, тәжірибесі,
қабілеті бар кәсіби басқарушылар
керек;

адамдардың психологиялық (туа
біткен) және әлеуметтік (оқу, тәрбие
барысында қолы жеткен)
теңсіздіктері;
Сонда коғамда
саяси элитаны қоғамда басқарушы еңбек жоғары
тудыратын бағаланады және
факторларға ынталандырылады;
мыналар жатады:

бұқара халықтың саяси енжарлығы,
селқостығы (күнделікті өмірде әркім
саясаттан шалғай өз жұмысымен
айналысады).
Элитаның типтері мен
іріктелу жолдары.

Билікке қатынасу дәрежесіне, билікке деген өкілеттілігінің
ауқымына байланысты элита: а) жоғарғы; ә) ортаңғы; б)
маргиналдық; в) әкімшілік болып төртке бөлінеді.
Жоғарғы элитаға биліктің жоғарғы сатыларында орналасқан,
ең маңызды шешімдер қабылдауға тиісті тұлғалар жатады.
Бұған жататын адамдардың тізімі өте-мөте шектелген болады.
Аталған үш белгінің үшеуінің де бар болуы ортаңғы
элитаның өкілдеріне қоғамдағы саяси жағдай туралы, қандай
саяси бағыттың дұрыс не бұрыс екендігі туралы кәсіби тұрғыда
пайымдауға мұрсат береді деп саналады. Осы үш көрсеткіштің
бірі болмаса бірі жетіспейтіндер маргиналдық элитаны
құрайды. Маргиналдық элитаның құрамы өзгермелі болады,
өйткені жетіспейтін көрсеткіштердің орны толғандары ортаңғы
элитаға енеді. Әкімшілік элитаға мемлекеттік қызметкерлердің
ең жоғарғы қабатына жататындар (үкімет мүшелері,
министрлер, ведомстволар мен комитеттердің басшылары)
кіреді.
Саяси элита стратегиялық мақсатты айқындайды, мемлекеттің ішкі және сыртқы
саясатын белгілейді, өз жоспарларын жүзеге асырудың тетіктерін табады, қоғам
алдына қойылған мақсаттардың жүзеге асуына бақылау жасайды.

Сонымен, саяси элита деп қазына-байлықты, қаржы-қаражатты бөлуге байланысты
және т.б. саяси маңызды шешімдер қабылдауға қатысты жоғары мәртебесі мен
ықпалы бар ұйымдасқан топты айтады. Қазіргі саясаттану ғылымында білімнің
элитология деген арнайы саласы бар. Ол элиталардың қалыптасу жағдайын, оның
қоғамдағы рөлін, әлеуметтік-саяси процестерге ықпал ету әдіс-тәсілдерін және т.б.
зерттейді.
Саяси элиталардың
қалыптасуы мен
жіктелуі

•Саяси элиталарды қалыптастырудың,
жоғары лауазымды қызметке іріктеп алудың
2 түрі бар: антрепренерлық және гильдия
жүйесі.
•Антрепренерлық түрде басқарушы
қызметке үміткердің ерекше қасиеттері,
көпшілік жұртка ұнай білу қабілеті басты
орын алады. Мұнда кандидаттың байлығына,
кәсібіне, біліміне, мамандығына, т.с.с. онша
мән берілмейді. Ол ең алдымен өзінің
тапқырлығын, жасампаздығын, белсенділігін
көрсете білуі қажет. Мысалы, АҚШ-та актер
болған Рональд Рейган да президенттікке
сайланды. Элитаны қалыптастырудың бұл
түрі өзінің ашықтығымен,
демократиялығымен, үміткерге койылатын
шектеулердің аздығымен сипатталады.
Сондықтан тұрақты демократиялық елдерде
бұл тұр кеңтараған.
Гильдия жүйесінде үміткер билік сатысы бойынша баяу болса да анық
көтеріліп отырады. Мұнда жоғары лауазымды қызметке үміткерге көптеген
талаптар койылады. Оған кандидаттық білімі, адамдар арасындағы жұмыс
тәжірибесі, партиялық стажы және т.с.с. жатуы мүмкін. Талапкерлер белгілі бір
таптың, топтың, тектің, партияның мүшелерінің арасынан шығуы керек.
Сондықтан билік басына тандаудың бұл түрі жабық болып саналады.
Біздің Қазақстандағы элитаға
келсек, еліміз егемендігін
алғанымен билеуші топ онша өзгере
койған жоқ. Олардың көбі Кеңес
Одағы кезінде номенклатуралық
қызметтер атқарып, коммунистік
партия ыдырағаннан кейін
мемлекетгік институттарға
(Президент, Үкімет әкімшілігіне)
қызметке көшті. 1993 жылғы
Конституция бойынша биліктің 3
тармағы тең делінді. Алайда шын
мәнінде билік атқарушы органның
қолына тиді. 1995 жылғы Қазақстан
Республикасының Конституциясы
Президенттік билікті бекітіп,
атқарушы биліктің мәртебесін
арттыра түсті. Жекешелендіру
кезінде халықтың еңбегімен
жасалған мүлікке ие болды.
Қазақстан қазіргі элитасына кімдер жатады десек, оған Президент
аппаратының құрамы (Президент, оның әкімшілігінің бастығы,
орынбасарлары, бөлім басшылары, көмекшілері, кеңесшілері), Парламент,
министрліктер басшылары мен орынбасарлары, дипломатиялык элита кіреді.
Олардың арасында тиімді несиелер алып, бизнеспен айналысып, байығандар
баршылык. Олар қаржы-каражат, экономикалық қорлар, қажетті
мағлұматтарға иелік етеді.
Аймақтық элитаға облыс әкімдері
жатады. Билеуші элитаға тарту, оларды
жаңғырту мәселесіне келсек, жоғары
басшыларға берілген немесе солардың
балаларымен толығуда. Олар
орындарынан босатылса, келесі
лауазымды орынға отырады. Соның
салдарында ол “сырттан келетін”
адамдарға жабық элитаға айналды.
Шынайы көп партиялық болмаған соң,
саяси билікке олардың ықпалы шамалы.
Сыбайлас жемқорлықтың саны көбеюде.
Билік басындағылардың көбі өз күнін
күйттеп, жалпы халықтың жағдайы
төмендеп, жұмыссыздық белең алуда.

Мұндай жағдайды болдырмай,
тығырықтан шығу, саяси элитаның саны
мен сапасын көтеру үшін оларды ашық,
жариялылық жағдайында, зерделі,
білімді, білікті, еліне, халқына шынайы
жаны ашып, қызмет ететін азаматгардан
тандаған жөн.
Назарларыңызға рахмет

Ұқсас жұмыстар

Саяси элитаның қалыптасуы мен дамуы

Саяси элита және саяси көшбасшылық

Саяси көшбасшылар мен саяси элита

Билік

Саяси элита

Саяси партиялардың қызметтері

Саяси биліктің деңгейлері

Этносаяси дау - жанжалдар

Саясат субьектілері

Саясат және оның қызметтері}

Пәндер