Дебиторлық берешек есебі

Презентация қосу

Тақырыбы:
Дебиторлық берешек
есебі
Кәсіпорындар мен ұйымдардың басқа заңды
немесе жеке тұлғалардан оларға сатқан
тауарлары, көрсеткен қызметтері, сондай-ақ
аванс ретінде алдын-ала төленген төлемдері
үшін алашақ борыштары- дебиторлық
борыштар, яғни алынуға тиісті шоттар деп
аталады.

Осы кәсіпорындар мен ұйымдарға берешек
борышы бар заңды және жеке тұлғалар
дебитор болып табылады.Өтелетін
уақытына қарай алынуға тиісті дебиторлық
борыштар және ұзақ мерзімді алынуға тиісті
борыштар болып екіге бөлінеді.Есеп беретін
уақытынан кейінгі бір жыл ішінде алынатын
дебиторлық берешектер ағымдағы активтер
қатарында есептелінеді.
Ұйымның қаржы жағдайын сипаттайтын
көрсеткіштердің қатарына дебиторлық
борыштардың айналымы жатады. Яғни
дебиторлық борыштардың есептелген уақыты мен
өтелу уақытының арасындағы мерзім күндерінің
саны.Ұйымның дебиторлық борышы оған
байланысты кіріс танылған жағдайда ғана
анықталады.
Дебиторлармен есеп айырсу есебі шот
жоспардың «Дебитордың берешек және басқа
да активтер» деп аталатын активтік шотта
жүргізіледі.Осы активтік шот төмендегідей
бөлімшелерден тұрады:
1210 -«Сатып алушылар мен тапсырыс берушілердің
дебиторлық берешегі»
1290- «Күмәнді талаптар бойынша резерв»
1220-«Еншілес ұйымдардың қысқа мерзімді берешегі»
1280-«Өзге қысқа мерзімді дебиторлық берешек»
1620-«Алдағы кезең шығыстары»
1610-«Берілген қысқа мерзімді аванстар»

Дебиторлық борыштар шоттарында есептелетін
сомалардың дұрыстығы мен толықтылығын есептеу
үшін түгендей жүргізілуі қажет , ол құжаттар бойынша
шоттарды корреспонденцияланатын шоттармен
салыстыру арқылы жүргізіледі.
ДЕБИТОРЛЫҚ БОРЫШТАР ЕСЕБІНІҢ ТҮСІНІГІ

• КӘСIПОРЫННЫҢ ДЕБИТОРЛЫҚ БОРЫШЫНЫҢ БОЛУЫ КӘСIПОРЫН ҚАРАЖАТЫНЫҢ Т IКЕЛЕЙ
КӨЗДЕЛГЕН МАҚСАТТАН БАСҚА МАҚСАТҚА ЖҰМСАЛҒАНДЫҒЫ РЕТIНДЕ , ДЕМЕК , КӘС IПОРЫН
ЖҰМЫСЫНДАҒЫ ЕЛЕУЛI КЕМШIЛIК РЕТIНДЕ ҚАРАЛАДЫ.

• БУХГАЛТЕРЛIК ЕСЕП БОЙЫНША ҰЛТТЫҚ КОМИССИЯНЫҢ 13.11.96 Ж . № 2 “КОНЦЕПТУАЛДЫ НЕГIЗДЕ
ҚАРЖЫЛЫҚ ЕСЕПТЕРДI ДАЙЫНДАУ ЖӘНЕ ТАПСЫРУ ТУРАЛЫ” ЖАРҒЫСЫНДА “ДЕБИТОРЛЫҚ БОРЫШ
ЗАҢДЫҚ ҚҰҚЫҚТАРЫМЕН ҚОСА, ИЕЛIК ЕТУ ҚҰҚЫҒЫМЕН БАЙЛАНЫСТЫ АКТИВ БОЛЫП ТАБЫЛАДЫ ”
ДЕЛIНГЕН.

• ЖАЛПЫ АКТИВ ҰҒЫМЫМЕН МҮЛIК, МҮЛIКТIК НЕМЕСЕ МҮЛIКТIК ЕМЕС ИГЛIКТЕР ЖӘНЕ ҚҰНДЫҚ
БАҒАҒА ИЕ ТҰЛҒАНЫҢ ҚҰҚЫҚТАРЫ ТҮСIНДIЛЕРIЛЕДI. АКТИВ ТҮРIНДЕГ I БОЛАШАҚ ЭКОНОМИКАЛЫҚ
ПАЙДА – БҰЛ ТҰЛҒАНЫҢ АҚШАЛАЙ ҚҰРАЛ-ЖАБДЫҚТАРЫНЫҢ АЙНАЛЫМЫНА САЛЫНҒАН
ПОТЕНЦИАЛДЫ ТIКЕЛЕЙ НЕМЕСЕ ЖАНАМА САЛЫМ.

• ОСЫДАН ШЫҒАТЫНЫ, ДЕБИТОРЛЫҚ БОРЫШ – БҰЛ ЗАҢДЫҚ ҚҰҚЫҚТАРЫМЕН ҚОСА , ИЕЛ IК ЕТУ
ҚҰҚЫҒЫМЕН БАЙЛАНЫСТЫ АКТИВ ТҮРIНДЕГI БОЛАШАҚ ЭКОНОМИКАЛЫҚ ПАЙДА .

• 1997 Ж. ҚАБЫЛДАНҒАН БУХГАЛТЕРЛIК ЕСЕП ШОТТАРЫНЫҢ БАС ЖОСПАРЫНЫҢ 3-БӨЛIМ I
ҚАРЖЫЛЫҚ-ШАРУАШЫЛЫҚ ЖҮРГIЗУШI СУБЪЕКТIЛЕРДIҢ ДЕБИТОРЛЫҚ БОРЫШТАРЫНА
Дебиторлық қарыздар және оның
түрлері

Ақша қаражаттары және ақша қаражаттарының баламаларымен
қатар өтімділігі жоғары болып саналатын активтің тағы бір түрі
ол дебиторлық борыштар және алынуға тиісті вексельдер болып
табылады.Алынуға тиісті шоттар өз құрамына тауарлар,ақша
қаражаттары,қызмет көрсетулерді қосады.Дебиторлық борыштар
төлену мерзіміне байланысты қысқа және ұзақ мерзімді
болады.Дебиторлық борыштар шот фактурамен
расталады.Алынуға тиісті вексельдер ресми ұзақ
міндеттемелермен расталады.
Сатуға арналған дебиторлық борыштар – бұл
кәсіпорын қызметінің нәтижесінде тауар және
қызмет көрсету үшін сатып алушылардың
төлейтін міндеттемесі.Саудаға арналмаған
дебиторлық борыштар қатарына:

«Шығындарды жабуға арналған депозиттер»

«Жұмысшылардың дебиторлық борыштары»

«Алынуға тиісті дивидеттер және пайыздар»
САТЫП АЛУШЫЛАР МЕН ТАПСЫРУШЫЛАРДЫҢ
БОРЫШЫНЫҢ ЕСЕБІ

• ӨТЕЛГЕН УАҚЫТЫНА ҚАРАЙ АЛЫНУҒА ТИІСТІ ДЕБИТОРЛЫҚ БОРЫШАР ЖӘНЕ ҰЗАҚ МЕРЗІМГЕ АЛЫНУҒА
ТИІСТІ БОРЫШТАР ДЕП 2-ГЕ БӨЛІНЕДІ..
• ЕСЕП БЕРЕТІН УАҚЫТТАН КЕЙІНГІ БІР ЖЫЛДЫҢ ІШІНДЕ АЛЫНАТЫН ДЕБИТОРЛЫҚ БОРЫШТАР АҒЫМДАҒЫ
АКТИВТЕР ҚОРЫНДА ЕСЕПТЕЛІНЕДІ.ОЛАРДЫҢ ҚАТАРЫНА ЖАТАДЫ :
• 1)АҒЫМДАҒЫ АКТИВТЕРДІ САТЫП АЛУҒА ТӨЛЕНГЕН АВАНСТЫҚ ТӨЛМДЕР
• 2)ТАПСЫРЫЛҒАН ШОТТАР БОЙЫНША АЛЫНУҒА ТИІСТІ БОРЫШТАР.
• 3)НЕГІЗГІ ҰЙЫМДАР МЕН ОЛАРДЫҢ ЕНШІЛЕС СЕРІКТЕСТІГІ
• 4)ВЕКСЕЛЬДЕР БОЙЫНША АЛЫНУҒА ТИІСТІ БОРЫШТАР
• 5)ҰЙЫМДАРДЫҢ ЛАУАЗЫМДЫ АДАМДАРЫНЫҢ ДЕБИТОРЛЫҚ БОРЫШЫ
• 6)БАСҚА ДА ДЕБИТОРЛЫҚ БОРЫШТАР
• ДЕБИТОРЛЫҚ БОРЫШТАР САТЫЛҒАН ӨНІМДЕР МЕН ТАУАРЛАРДЫҢ ҚҰНЫНА БАҒА ЖӘНЕ АҚША
ЖЕҢІЛДІКТЕРІН ЖӘНЕ ҚАЙТАРЫЛҒАН ТАУАРЛАРДЫҢ ҚҰНЫН АЛЫП ТАСТАҒАНДАҒЫ ҚАЛДЫҚ СОМА
БОЙЫНША ЕСЕПТЕЛІНЕДІ,БУХГАЛТЕРЛІК БАЛАНСҚА ЕСЕПКЕ АЛЫНАДЫ .
• ДЕБИТОРЛЫҚ БОРЫШТА 1210-АҒЫМДАҒЫ,2110-ҰЗАҚ МЕРЗІМДІ АКТИВТІ ШОТТАРЫНДА ЕСЕПКЕ
АЛЫНАДЫ,ДЕБЕТІНДЕ –САТЫП АЛУШЫЛАРДЫҢ ЖӘНЕ ТАПСЫРЫС БЕРУШІЛЕРДІ ҚАРЫЗ
СОМАСЫ,КРЕДИТІНДЕ – ӨТЕЛГЕН ДЕБИТОРЛЫҚ БОРЫШТЫҚ СОМАСЫ .
• 6030 АКТИВТІ ШОТЫНДА САТУШЫ КӘСІПОРЫННЫҢ САТЫП АЛУШЫЛАРҒА БЕРГЕН АҚША ЖӘНЕ БАҒА
ЖЕҢІЛДІКТЕРІ ЕСЕПКЕ АЛЫНАДЫ.ДЕБЕТІНДЕ БЕРІЛГЕН ЖЕҢІЛДІКТЕР СОМАСЫ ,КРЕДИТІНДЕ БЕРІЛГЕН
ЖЕҢІЛДІКЕРДІ КӘСІПОРЫННЫҢ ЗИЯНЫНА ЖАТҚЫЗҒАН СОМАЛАРЫ .
ЕСЕП БЕРУГЕ ТИІСТІ ТҰЛҒАЛАРДЫҢ
ДЕБИТОРЛЫҚ БОРЫШЫНЫҢ ЕСЕБІ

• 1250 ШОТЫНДА ЕСЕП БЕРУГЕ ТИІТІ ТҰЛҒАЛАРДЫҢДЕБИТОРЛЫҚ БОРЫШЫ
ЕСЕПКЕ АЛЫНАДЫ.ДЕБЕТІНДЕ ЕСЕП БЕРУГЕ ТИІСТІ ТҰЛҒАЛАРҒА БЕРІЛГЕН
СОМАЛАР,КРЕДИТІНДЕ ӨТЕЛГЕН СОМАЛАР.БҰЛ ШОТТА ЖҰМЫСШЫЛАР БАСҚА
ДА ТҰЛҒАЛАРҒА АВАНС РЕТІНДЕ ҚЫЗМЕТТЕГІ ІС-САПАРЛАРЫ ҮШІН ЖӘНЕ
БАСҚА ДА ШЫҒЫНДАРЫ ҮШІН. БЕРІЛГЕН СОМАЛАР,СОНЫМЕН ҚАТАР
ЖҰМЫСШЫЛАР МЕН ҚЫЗМЕТКЕРЛЕРДЕН ОЛАРДЫҢ КӘСІПОРЫНҒА ТИГІЗГЕН
ЗИЯНДАРЫ ҮШІН ҰСТАЛАТЫН СОМАЛАР ЕСЕПТЕЛЕДІ

• ЕСЕП БЕРУГЕ ТИІСТІ ТҰЛҒАЛАРҒА ІС-САПАРҒА БАРУЫ ҮШІН
БЕРІЛГЕН СОМАЛАР КЕЛЕСІ МӨЛШЕРДЕ ЕСЕПТЕН ШЫҒАРЫЛАДЫ:
• 1.ЖОЛ АҚЫСЫ- ЖОЛ ЖҮРУ БИЛЕТТЕРІ БОЛҒАН ЖАҒДАЙДА ЕКІ ЖАҚҚА ДА
• 2.ПРОЖИВАНИЕ-РАСТАЙТЫН ҚҰЖАТТАР БОЛҒАНДА
• 3.СУТОЧНОЕ – КҮНДЕЛІКТІ ШЫҒЫНДАР – АЛТЫ АЙЛЫҚ ЕСЕПТІК
КӨӨРСЕТКІШКЕ ДЕЙІН
Есеп беруге тиісті тұлғалар іс-сапарға барып
келген соң кәсіпорын бухгалтериясына іс-
сапарға барған куәлігін аванстық есеп беруін
тапсыруы қажет.1250 шоты бойынша
синтетикалық есебі журнал-ордер №7
жүргізіледі, ол келесіден тұрады
а)журнал – ордер онда кредиттік айналымдар
жазылады
б)Ведомость- онда дебеттік айналымдар
Кредиторлық берешек аудитінің мазмұны және жіктелуі.
Кредиторлық берешек аудитінің мазмұны.
Кредиторлық берешек – кәсіпорынның басқа заңды
немесе жеке тұлғаларға міндеттемелері.
Пайда болу сипатына қарай кредиторлық
берешек қалыпты және ақталмаған болып бөлінеді.
ДЕБИТОРЛАРМЕН ЖҮРГIЗIЛЕТIН ОПЕРАЦИЯЛАРДЫҢ
ЖАЛПЫ СИПАТТАМАСЫ

• ДЕБИТШАРУАШЫЛЫҚ ОПЕРАЦИЯЛАР МЕН ЖАЛАҚЫ ТӨЛЕУ БОЙЫНША ОРЛАРМЕН
ЖҮРГIЗIЛЕТIН ОПЕРАЦИЯЛАР ЕСЕБI КЕЛЕСIДЕЙ ҚЫЗМЕТТЕРМЕН ЖҮЗЕГЕ
АСЫРЫЛАДЫ:

франт-офисiмен;

бэк-офисiмен;

ұлттық банктiң бухгалтерлiк есеп
департаментiнiң бас
бухгалтериясымен .
Франт-офис –
әкiмшiлiк-
шаруашылық Бас бухгалтерия –
операциясын Ұлттық банктiң Бас
жүргiзетiн Ұлттық бухгалтерлiк
банктiң орталық кiтабы деңгейiнде
аппаратының дебиторлармен
Ұлттық банктiң бэк-
немесе және
офисi – көмекшi
филиалының кредиторлармен
бухгалтерлiк есеп
бөлiмшесi, және жүргiзiлген
жүргiзетiн
Ұлттық банк операциялардың
операциялық
жұмысшыларымен дұрыс көрсетiлуiн
басқармасы.
жалақы бойынша бақылайтын
қаржылық есеп Ұлттық банктiң
айырысуды бухгалтерлiк есеп
жүргiзетiн Ұлттық департаментiнiң
банктiң орталық бөлiмшесi.
аппаратының
бөлiмшесi.
КРЕДИТОРЛЫҚ БЕРЕШЕК АУДИТІНІҢ
ЖІКТЕЛУІ

• КРЕДИТОРЛЫҚ • МЕРЗІМІ ШЕГЕРІЛГЕН
БЕРЕШЕКТЕР - ӨТКЕН КОРПОРАТИВТІК ТАБЫС
МӘМІЛЕЛЕРДІҢ НЕМЕСЕ САЛЫҒЫ.
ӨТКЕН ОҚИҒАЛАРДЫҢ
НӘТИЖЕСІ. ОЛАР ҰЗАҚ
• ҚАЛДЫҚТАРДЫҢ ЖЫЛ БАСЫ
МЕН СОҢЫНДАҒЫ
МЕРЗІМДІ ЖӘНЕ
«БАСҚАДАЙ КРЕДИТОРЛЫҚ
АҒЫМДАҒЫ БОЛЫП
БЕРЕШЕК» БАЛАНСТЫҚ
ЖІКТЕЛЕДІ.
БАБЫ БОЙЫНША АНЫҚ
ҰЗАҚ МЕРЗІМДІ
СЕНІМДІЛІГІН АНЫҚТАУҒА
МІНДЕТТЕМЕЛЕРГЕ
БАСА НАЗАР АУДАРҒАН ЖӨН.
МЫНАЛАР ЖАТАДЫ:
СОНЫМЕН БІРГЕ ОЛАРДЫ
БАНКТЕРДІҢ ҰЗАҚ МЕРЗІМДІ
БАС КІТАПТА КӨРСЕТІЛГЕН
ҚАРЫЗДАРЫ;
3350 «ЕҢБЕКАҚЫ ТӨЙЛЕУ
• БАНКТЕН ТЫС ҰЗАҚ БОЙЫНША ҚЫСҚА МЕРЗІМДІ
МЕРЗІМДІ ҚАРЫЗДАР; КРЕДИТОРЛЫҚ БЕРЕШЕК»,
3360 «ЖАЛДАУ БОЙЫНША
Назарларыңызға
рахмет !!!

Ұқсас жұмыстар

Дебиторлық берешек аудиті

Кәсіпорынның дебиторлық қарызының түрлері

Міндеттеме - өткен кезең оқиғасынан пайда болған субъектінің берешегі

Жал бойынша қысқа мерзімді кредиторлық берешек

КІРІСТЕР МЕН ШЫҒЫСТАРДЫ ТАНУ

Ақша қаражаттарының қозғалысы туралы есептілік

БУХГАЛТЕРЛІК БАЛАНС ЖАЙЛЫ

Капитал есебі

Бухгалтерлік есеп концепциялары мен қағидалары

Кәсіпорынның ұзақ мерзімді активтері

Пәндер