Вирусқа қарсы вакцина алу үрдістері

Презентация қосу

Вирусқа қарсы вакцина алу үрдістері
Орындаған:Нуртилеу Айзада
Вакцина тірі,
бірақ әлсіретілген
немесе өлтірілген
вирустан алынған
биологиялық
препарат.
Вакцинаға қойылатын талаптар:

• Біріншіден, вакцина белгілі бір ауру қоздырушысының
түріне сәйкес болуы керек;
• Екіншіден, вакцина зиянсыз, індет туғызбайтындай
қасиеті болуы керек;
• Үшіншіден, вакцинаның жеткілікті иммуногендік қасиеті
болуы қажет, яғни вакцина еккеннен соң 2-3 апта өткен
соң, сол вирусқа қарсы организмде иммунитет пайда
болуы шарт
Әлсіретілген тірі вакциналар

• Әлсірету (аттенуация) – вирустың ауру тудырушылық қабілетін жою, яғни
қоздырушының зардаптылық және уыттылық қасиеттері жойылады,
алайда иммуногендік қасиеті сақталады.

• Вирустарды әлсіретудің тағы бір жолы бар. Ол вирустарға төменгі
температурамен әсер ету. Оларға ts-мутанттар, организм клеткаларында
белгілі бір температурада ғана өсіп-көбейетін, температураға сезімтал
штамдар жатады.
Вирустық ауруларға қарсы тірі вакцина алу
• 1.Авистелген (лат.тілінде avis – құс деген сөзінен шыққан) вакциналар. Көптеген
вирустар тауық эмбриондарында (ТЭ) өсіп-көбейеді. ТЭ вакцина алу үшін өте
қолайлы, себебі әрі арзан, әрі иммундық жүйелері жетілмегендіктен вирусқа сезімтал,
стерильды орта.

• 2. Клетка өсінділеріне вирусты сеуіп алынатың вакциналар – вирустарды әр түрлі
клетка өсінділерінде өсіріп-көбейтіледі. Ол үшін алғашқы-трипсинделген, диплоидты,
тұрақты клетка өсінділері қолданылады. . Адамды егуге арналған вакиналарға БДҰ-
ның /1966/ ұсынысы бойынша мынандай талаптар қойылады: вирус өсетін клеткалар
сау организм мүшелерінен, ұлпаларынан алынуы қажет, ал дұрыс нәтиже алу үшін
клетка өсінділерін эмбрионнан алған жөн.

• 3.Лапинделген вакциналар – вирустарды қоян организміне бейімдеу арқылы алынған.
Мысалы, шошқа обасына қарсы егетін АСВ вирусвакцинасын атауға болады
Тиімді ерекшелігі Тірі вакцина Кемшілігі

- Әлсіретілген вирустардың уыттылық
• мал организмінде ұзақ уақыт қасиеті өршіп
• - Әлсіретілген (өсіп) кетуі
вирустардың де мүмкін.
уыттылық қасиеті
• мал организмінде ұзақ уақыт сақталады,
сақталады,
тұрақты тұрақты
иммунитеттің пайдаиммунитеттің
болуына әсер
өршіп
- Тірі(өсіп) кетуі де мүмкін. таза болмауы да
вакциналардың
пайда
етеді. болуына
Себебі әсер етеді.
вакцинадағы Себебі
әлсіретілген вирус • мүмкін. Себебі вирустарды өсіретін
Тірі вакциналардың таза болмауы да мүмкін.
вакцинадағы
организмде әлсіретілген
өсіп-көбейеді. вирус
ұзақ уақыт вирус клетка өсінділерінде,
Себебі вирустарды тауық
өсіретін клетка өсінділерінде,
антигендері организмнің
организмде иммундық
өсіп-көбейеді. ұзақжүйесін
уақыт тауық эмбриондарында,
эмбриондарында, зертханалық
зертханалық
тітіркендіргіш қызметін атқарады.
вирус антигендері организмнің жануарлардың
жануарлардың ағзасында да жасырын
ағзасында да жасырын
вирустардың болуы мүмкін.
• иммундық жүйесін
вакциналар тек бір рет қана, аз мөлшерде вирустардың болуы мүмкін.
егіледі. • - Тірі- вакцинамен
Тірі вакцинамен
еккен кездееккен кезде
интерференция
• вакциналар тек бір рет қана, аз интерференция
құбылысы құбылысы
болуы мүмкін. Мысалы: болуы мүмкін.
энтеровирусты
• Вакциналарды тек тері астына егу арқылы індетке
Мысалы:қарсыэнтеровирусты
ішкізілетін тірі вакцинаны
індеткеқолданған
қарсы
мөлшерде егіледі.
ғана емес, тыныс жолдарына да жіберуге кезде ішектерде жасырын вирустар болса, онда
• Вакцина тек ішкізілетін тірі вакцинаны қолданған
және ішкізуге детері астына егу арқылы
болады. вакцина әсерінің жойылуы мүмкін.
ғана емес, тыныс жолдарына да кезде ішектерде жасырын вирустар
жіберуге және ішкізуге де болады. болса, онда вакцина әсерінің жойылуы
мүмкін.
Белсенді қасиеті жоқ, өлтірілген немесе инактивтелген
вакцина деп тазаланған вирусты химиялық немесе
физикалық жолмен өлтірілген вакцинаны айтады.
Өлтірілген вирустар организмде өсіп-көбейе алмайды

Гипотеза
Вирусты өлтірудің физикалық факторлары:

• 1.Вирустарға жоғары температурамен әсер ету. Жоғары температурамен
(800С, одан да жоғары) әсер етекенде вирус белоктары өзгереді, ал төменгі
температура (-600С) нуклеин қышқылы бұзылады.

• 2.Ультракүлгін саулемен әсер ету. УК сауленің өлтіру қасиеті оның
толқынының ұзындығына байланысты болады. Вирустар толқынның 537 А0
ұзындығында өз белсенділігін жоғалтады. Ең алдымен нуклеин қышықлының
құрлысы, содан соң белок қабығы бұзылады.

• 3.Гамма-саулесінен вирустардың әрі нуклеин қышқылы, әрі белок қабаты
бұзылады. Қауіпті сәуле қолданып, шешек, аусыл аурулардан
сақтандыратын вакциналар алынады. Олар соңғы кезде кен қолданыла
бастады, себебі гамма-сәулемен әрі вирусты өлтіруге, әрі қоректік ортамен
ерітінділерді тазартуға (стерильдеуге) қолданылады.
Вирусты өлтіру үшін әр түрлі химиялық заттар
қолднылады;

• 1. Формалин – вирус өлтіру үшін өте кеңінен қолданылады. Ол
вирустың нуклеин қышқылының құрлысын зақымдайды. Себебі
формалин нуклеин қышқылының пуринді және пиримидиндік
негіздерінің амин топтарымен байланысып, сутегі байланыстарын
үзеді.
• 2. β- пропилактон –вирустың белок қабатынан өтіп нуклеин
қышқылыныа әсер етеді е, ауру туғызатын қасиетін жоғалтады, ал
антигендік қасиетін сақтайды.
• 3. Гидроксиламин мен этиленаминнің маңызы да зор. Бұлар, тіпті
бірнеше күн бойы әсер етсе де белок қабатын өзгертпейді.
Суббөлікті вакциналар. Тірі және өлтірілген вакциналар бүтін, толық
вириондардан тұрады. Күрделі вирустардың құрамында әр түрлі белоктар,
көмірсулар, липидтерден тұрады. Ал вирус белоктарының тек 10% ғана вирусқа
қарсы тұру қабілетін туғызады. Ол қарсы тұру қабілеті вирустың сыртында
орналасқан антигендерге сай болады, ал қалған белоктар мен липидтер
иммундық жүйеге артық «жүк» болып есептеледі. Сондықтан да вирустың тек
ауруға қарсы тұру қабілетін туғызатын құрамынан алынған вакцина –
тазартылған вакцина болып саналады. Кәзіргі кезде тұмауға қарсы
суббөліктерден тұратын вакцина қолданылады.
Жасанды немесе синтетикалық вакциналар алу инфекциялық аурулардан
сақтандырудың яғни алдын алудың жаңа түрлеріне жатады. Жасанды
вакциналардың негізгі ретінде вакциналық жиынтық құру блып есептеледі. вирус
белоктарының пиптидтеріне синтетикалық полиэлектролиттерді қосып, олардың
иммуногендік қасиетін күшейтеді.
• Гендік-инженерлік вакциналар. Көптеген ферменттердің
көмегімен (рестриктазалар) ДНҚ молекуласы белгілі бір жерінде
кесіліп, одан оларды керсінше лигазалардың көмегімен ДНҚ
фрагменттердің құрайды. Осы ферменттердің көмегімен белгілі
бір қажетті ген бөлініп алындажы, ал ол ген антигендік қасиеті бар
белок құрайды. Гендік инженерлік вакциналарды тұмауға, аусылға,
вирус гепатитіне қарсы алу үшін ғылыми жұмыстар жүргізіледі.
• Құрама вакцина бірнеше антигендерден тұрады. Олар әр түрлі
вирустардан – поливалентті, немесе әр түрлі штамдардан-
полиштамдардан, яғни мұндай биопрепаратта антигендер
ассоцияцияда немесе құралған күйде болады. Құрама вакцина
алу үшін өзара бірігетін антигендер қасиеттерін ескерген жөн.
• Аралас вакциналар – вирус, бактерия, риккетсий антигендерінен
тұрады. аралас вакциналарды қолданудың әрі тиімді, әрі тимсіз
жақтарыда бар.
Құттымұратов Мұқағали Әмреқұл Аяулым

Ұқсас жұмыстар

Антивирустар және антивирустық программалар

Вирусқа қарсы қолданылатын препараттар

Вирустық және антивирустық программалар

Вакцина. Вакцина алу биотехнологиясы

Вирустық аурулардың спецификалық алдын алу.Вакцина дайындау принциптері

Аусыл ауруының диагностикасы

РНҚ вакцинасы репликацияланбайды репликацияланбайтын мРНҚ вакцинасы

Компьютерлік және биологиялық вирустар

ШҚО денсаулық сақтау басқармасының Семей қаласының Дүйсенбі Қалматаев Атындағы Мемлекеттік жоғарғы медицина колледжі ШЖҚ КМК

Компьютерлік вирустар. Вирус

Пәндер