Атмосфералық қысымды өлшеу

Презентация қосу

Медициналық
АҚ«Оңтүстік
биофизика және
Қазақстан
ақпараттық
медицина
технологиялар
академиясы»
кафедрасы

Тақырыбы:Газ қысымы.Парциальды
қысым.Монометрлер.Атмосфералық қ

О

Қаб

Тобы:ФӨ

Шымкент 2020ж
Жоспар
• Кіріспе
• Негізгі бөлім
• Аралас газдардың қысымын
анықтау
• Атмосфералық қысымды өлшеу
• Парциальды қысым
• Қорытынды
• Пайдаланылған әдебиеттер
Кіріспе

• Газ- заттың атом дары мен молекула лары бір-
бірімен әлсіз байланысқандықтан, кез келген
бағытта еркін қозғалатынь және өзіне берілген
көлемге толық жайылып орналасатын агрегаттық
күйі. Газдардың күйін сипаттайтын шамалар:
қысым, көлем, температура. Газдарды
сипаттағанда көбінасе қысым мен температурный
тұрақты етіп алып, көлемнің өзгерістерін
қарастырамыз, көлемнің өзгерісі гайдар үшін
деңгейлес болады, себебі олардың
молекулааралық қашықтықтары шамамен бірдей.
Газ қысымы
• Газ қысымы-газдардың қатты денелер мен
сұйықтардан айырмашылығы,олар өздері
тұрған ыдыстың көлемін түгел алып
тұрады.Газ өзі орналасқан кез келген ыдыстың
қабырғасына қысым түсіреді.Газ молекулалары
үлкен жылдамдықпен ретсіз қлзғалып
жүреді.Газдың молекулалары өте көп,
сондықтан олардың соқтығысу саны да көп
Парциалды қысым
1801 ж ДАЛЬТОН заңы қоспасының қысымын
және жеке компоненттердің жалпы қысымға
беретін нақты үлесін анықтады.Өмірде таза
газды емес,газ қоспасын кездестіреміз.Мысалы
ауа азоттан,оттектен,көмірқышқыл газынан
және басқада көптеген газ қоспасынан
тұрады.Дальтон осындай газ қоспасының
қысымын анықтауды мақсат етті.Бұл үшін
парциал (үлестік) қысым деген жаңа ұғымды
енгізді.
1766-1844 жж ағылшын физигі және химигі .Джон Д.А.
Парциалды қысымды және Дальтон заңының негізін құраушы
Парциал қысым деп газ қоспасының әрбір
газы осы көлемді жалғыз өзі алатын кездегі
қысымды айтады.

Дальтон заңында газ қоспасының қысымы
осы газ қоспасына кіретін барлық
газдардың парциал қысымдарының
қосындысына тең болатынын
тағайындайды.Яғни
P=P1+P2+……+P2
P=PN2+PO2+Par
P=0,78атм+0,01атм=1атм
• Газ тәрізді заттар қатынасында жүретін қайтымды
реакцияларда концентрация мен қысым арасында
байланыс болады.Газ қоспасының жалпы қысымы
әрбір жеке газдың парциал қысымының жиынтық
қосындысы болып табылады
• Парциал қысым ұғымы арқылы газ қоспасының
құрамына еніп отыратын газдың қысымы ,оның осы
берілген температурада алатын көлемі газ
қоспасының алатын көлеміне тең екендігі
анықталады.
Газ қоспасында әрбір газдың парциал
қысымы берілген қоспа құрамындаңы
молекула санына пропорционал
болады.Осыған байланысты газ
қоспасының парциал қысымы олардың
концентрациясының өлшемі болып
табылады.
МОНОМЕТРЛЕР
Манометр— сирек, тығыз емес — сұйықтық пен газ қысымын өлшеуге
арналған прибор. Манометрлердің көптеген түрлері
бар,мысалы,дифманометр,сфигманометр,бурдон
манометрі,қарапайым ашық сұйық манометр,т.б. . Атмосфералық
қысым барометрмен, нөлге жуық қысым вакуумметрмен өлшенеді.
Манометр шкалалары әр түрлі бірліктерде (кгк/м² немесе кгк/см², бар,
мм сынап бағаны, мм су бағаны, т.б.) градуирленген. Бірліктердің
халықаралық жүйесінде (СИ) қысым бірлігіне паскаль (Па) алынған.
Жұмыс істеу принципі мен сезімтал элементінің (алғашқы
түрлендіргіштің) құралымына байланысты манометрлер сұйықтық,
піспектік (поршенді), деформация немесе серіппелі (түтікті,
мембраналық, сильфондық) болады. Сондай-ақ, көрсетуі тікелей
саналатын немесе тіркелетін, жұмысы әр түрлі заттардың физикалық
қасиеттерінің қысым әсерінен өзгеруін өлшеуге негізделген
манометрлер де қолданылады. Әр түрлі технологиялық процестерді
бақылау, автоматты реттеу және басқару жүйелерінде пневматикалық
немесе электрлік шығу сигналдары үйлестірілген шкаласыз
манометрлер пайдаланылады. Қарапайым ашық сұйық манометр.
Сығылған ауаның артық қысымы манометрдің екінші тармағындағы
сұйықтың артық бағанының түсіретін қысымымен теңелген кезде,
сұйық тепе-теңдік қалыпқа келеді.
СФИГМОМАНОМЕТР(танометр )--
Адамның қан қысымын өлшейтін
құрал
Атмосфералық қысым
атмосфераның жер бетіне және ондағы заттарға түсіретін қысымы. Ол
барометрмен, яғни сынап бағанасының биіктігімен (мм сын. бағ.), СИ
жүйесінде паскальмен (Па), ал метеорол. ғылымында гектопаскальмен
(гПа) немесе миллибармен (мб) өлшенеді. Жоғарылаған сайын ауа
тығыздығы кеміп, атмосфералық қысым азаяды. Жер бетіндегі қысыммен
салыстырғанда 5 км биіктікте атмосфералық қысым 2 есе, 10 км биіктікте
4 есе, 15 км биіктікте 8 есе кемиді. Жер шарын коршап тұрған атмосфера
өзінің салмақ күші арқылы жер бетіне қысым түсіреді, оны атмосфералық
қысым деп атайды. Қазіргі кезде атмосфералық қысымды
гектопаскальмен (гПа) көрсетеді. Қалыптағы атмосфералық қысым
ретінде оның теңіз деңгейіндегі орташа көрсеткіші (1013 гПа)
алынады.Жоғарыланған сайын ауа тығыздығы кеміп,атмосфералық қысым
азаяды. Атмосфералық қысым Жер шарының кез келген бөліктерінде
үздіксіз өзгеріп отырады. Тропиктік белдеуде қысымның тәуліктік
өзгерістері айқынырақ байқалады. Кейде тәулік ішінде қысым
айырмашылығы 20—30 гПа-ға жетуі мүмкін. Атмосфералық қысымның
жылдық өзгерістері материктердің орталық бөлігінде күштірек байқалады.
Мәселен, Гоби шөлінде бұл көрсеткіш тіпті 40 гПа-ға жетеді, мұнда қысым
максимумы қаңтарда, минимумы шілдеде байқалады. Материктер
шетіндегі муссонды облыстарда және мұхиттардың жоғары ендіктерде
жатқан бөліктерінде атмосфералық қысымның жылдық ауытқулары едәуір
болады. Владивостокта бұл көрсеткіш 14 гПа, ал Мумбайда (Бомбей) 10
гПа шамасында
Барометр
Барометр (гр. baros — ауырлық және
metreo — өлшеймін) — атмосфералық
қысымды өлшеуге арналған құрал.
Ең көп таралғаны — сынапты
барометрлер. Олар ыдыстарының
пішініне қарай табақшалы , сифонды
және сифонды-табақшалы болып
ажыратылады. Сынапты барометрдің
жұмыс әрекеті атмосфералық
қысымның барометрлік түтіктегі
сынап бағанасы қысымымен
теңгерілуіне негізделген.
Барометрдің сезгіштігі — 1 Па.
Атмосфералық қысымның өзгерісін
жазу үшін барограф қолданылады
Қорытынды
• Қорытындылай келгенде тірі таби,атта газ алмасудың рөлі
үлкен. Газ алмасу, биологияда – ағза мен оны қоршаған орта
арасындағы газ алмасу процесі. Адам мен жануарлар ағзасы тыныс
алу кезінде сыртқы ортадан оттекті сіңіріп, өзінен көмі қышқыл
газын және зат алмасу нәтижесінде пайда болатын әр түрлі газ
қоспаларын сыртқа шығарады. Газ алмасусыз тірі ағзада зат және
энергия алмасуы дұрыс жүрмейді. Организм пайдаланатын оттек пен
одан бөлініп шығатын көмір қышқыл газдың мөлшері адамның
жасына, тіршілік әрекетіне, атқаратын қызметіне, сыртқы ортаның
температурасына және тағамның құрамына байланысты өзгеріп
тұрады. Адам жұмыс істегенде, ауа райы салқындағанда, калориялы
тамақ ішкенде ағзадағы газ алмасу күшейе түседі. Демалыс кезінде,
ұйықтағанда газ алмасу төмендейді. Газ алмасу арқылы ағзадағы
энергия мөлшерін анықтауға болады. Газ алмасу процесі кезінде ағза
оттекті көп мөлшерде пайдаланса, барлық дене мүшелерінің қызметі
артып, тыныс алу және қан айналысы жақсарады, осыған
байланысты қанның физикалық-химиялық құрамы да өзгереді. Газ
алмасу бір клеткалы қарапайымдыларда, олардың бүтіндей денесі
арқылы, көп клеткалы жануарларда арнаулы тыныс мүшелері
(кеңірдек, желбезек, өкпе) арқылы жүреді.
Пайдаланған әдебиеттер
• Крейн К.С. Заманауи физика. 1-бөлім:
оқулық, Алматы 2013 ж
• Бижігітов Т. Жалпы физика курсы: оқулық
– Алматы 2013 ж
• Құдабаев Қ.Ж. Медициналық биофизика:
Алматы 2014 ж
• Бижігітов Т. Статистикалық физика.
Физикалық кинетика негіздері: Алматы.

Ұқсас жұмыстар

Сабақ Атмосфералық қысым

Микроманометры - дифманометры анықтау үшін шағын разностей қысым

БАРОМЕТР

Деформациялық барометрлер

МАНОМЕТР

Атмосфералық қысым. Атмосфералық қысымның бар екендігін дәлелдейтін тәжірибелер

Ауа ылғалдылығын бақылау

Деңгейді өлшеу жəне бақылау

Менің ойымша - реостат

Қажетті құралдар

Пәндер