ЭМОЦИЯЛАР СЕЗІМДЕР

Презентация қосу

ЭМОЦИЯЛАР ЖӘНЕ
ЭМОЦИОНАЛДЫҚ
ИНТЕЛЛЕКТ

№ 3 дәріс
ЖОСПАР:
1. Эмоция;

2. Эмоцияның түрлері;
3. Эмоция мен сезім арасындағы айырмашылықтар;
4. Эмоционалдық интеллект
5. Когнитивті қабілет
Эмоция

Эмоция (фр. emotion, лат. enoveo — толғану) — адам мен
жануарлардың сыртқы және ішкі тітіркендіргіштер әсеріне
реакциясы; қоршаған ортамен қарым-қатынас негізінде
пайда болатын көңіл-күй.
Эмоция организмнің әр түрлі қажетсінулерге
қанағаттануына (ұнамды эмоция) немесе қанағаттанбауына
(ұнамсыз эмоция) байланысты. Адамның жоғары әлеуметтік
қажетсінулері негізінде пайда болатын тұрақты змоция.
Эмоция жоғары түрі адамның іс-әрекетінің өнімді болуына
мүмкіндік туғызады. Оларға қуаныш, сүйіспеншілік және т.б.
эмоциялар жатады. Жағымсыз эмоция адамның іс-әрекетіне
азды-көпті зиян келтіреді. Оларға қорқыныш, қайғы, абыржу,
үмітсіздену, үрейлену және т.с.с. эмоциялар жатады.
Аффект – эмоция мен көңіл-күй
сияқты сезімдердің кең ауқымы
Эмоция – біреуге не бірнарсеге
бағытталған қуатты сезім
Көңіл-күй – эмоцияға қарағанда
аса қуатты емес және контекстік
стимулы жоқ сезім
Аффект
Адамдар сезінетін сезімдердің кең ауқымы ретінде
анықталады
Аффект эмоция немесе көңіл-күй түрінде көрінеді
Эмоция
• Нақты бір оқиғаға Көңіл-күй
байланысты пайда • Себебі көп жағдайда
болады жалпылама және
• Ұзаққа созылмайды түсініксіз болады
(бірнеше секунд не • Эмоцияға қарағанда
минут) ұзаққа (бірнеше
• Әртүрлілігімен сағатқа немесе күнге
ерекшеленеді (ашу, созылады)
қорқыныш, көңілсіздік, • Жалпылама сипатта
бақыт, жек көру, болады (бірнеше
таңданыс сияқты ерекше эмоциядан
көптеген эмоция құралған жағымды
түрлері бар) аффект деген екі
• Әдетте адамның бет негізгі аспектісі бар)
әлпетінен айқын • Сырт көзге байқала
байқалады бермейді
• Іс-әрекетке • Танымдық сипаты

Эмоцияның түрлері өте көп: ашу,
жаратпау, көре алмау, қорқыныш,
жабығу, көңілі қалу, қысылу,
жиіркеніш, бақыт, жек көру, үміт,
қызғаныш, қуануыш, жақсы көру,
мақтаныш, таңданыс және
көңілсіздік.

Моральдық эмоция
Бір жағдайға моральдық нұсқаулар
тұрғысынан шапшаң баға беретін
немесе реакциясын білдіретін
эмоция

Эмоциялық еңбек – қызметкер жұмыс
орнында адамдармен мәмілеге келу
кезінде ұйымдық тұрғыда қажет
эмоция білдіретін жағдаят

Сезінетін эмоция – жеке адамның
шынайы эмоциясы

Көрсететін эмоция – жұмыс орны
қызметкерлерінен көрсетуін талап
ететін және жұмыс үшін орынды
саналатын эмоция

Үстірт әрекеттену – ішкі сезім мен
эмоциясын білдіру нормаларына
қарсы сыртқа шығармай, тұмшалап
ұстау

Терең әрекеттену – шынайы ішкі
сезімдерін білдіру нормаларына
сәйкес өзгертуге тырысу.

Эмоциялық диссонанс – адамның
сезінетін эмоциясы мен көрсететін
эмоциясы арасындағы алшақтық..
ЭМОЦИЯ

ІС-ӘРЕКЕТКЕ ЫҚПАЛ ЖАСАУ ТҰРҒЫСЫНАН

СТЕНИКАЛЫ АСТЕНИКАЛЫ
Қ Қ

Жауапкершілі Уайым
к Енжарлық
Жолдастық Көңілсіздік
Достық
Айбаттылық
Эмоция тудыратын стрестің пайда болу
ағымында биологиялық танымдықтың 3 буыны
болатыны белгілі болды:

Күйзеліс тудыратын бағалар; күйзелістің анық
қаталдығы, онша үлкен мөлшерде болмағанымен
проблема оны өз еліне, біліміне және түсінігіне қарай
бағалануында;

Оқиғаның өзіне немесе оның бағасына деген
физиологиялық-биохимиялық және биологиялық
жауабы. Адренологиялық-биохимиялық әсер етеді;

Алдағы уақытта күйзелісті болдырмайтын, оның
неше түрлі себептерін жоюға арналған іс-әрекет
(мінез-құлық)
ЭМОЦИЯ МЕН СЕЗІМ АРАСЫНДАҒЫ
АЙЫРМАШЫЛЫҚТАР
ЭМОЦИЯЛАР СЕЗІМДЕР
1. Эмоция адамның түрлі 1. Сезімдер – адамдардың бір-
органикалық қажеттеріне туып бірімен қарым-қатынас жасау
отыратын қысқа ситуациялы көңіл қажетінен туатын және біртіндеп
күйі адам қуанғаннан, дамып отыратын бір сыдырғы
қамыққаннан көзіне жас алса не тұрақты процесс.
болмаса бір нәрсеге мәз болса,
мұндай жағдайдың ұзаққа
созылмайтыны белгілі.
2. Эмоция мәнерлі 2. Сезімдерде мәнерлі
қозғалыстардан көбірек қозғалыстар жөнді байқалмайды.
байқалады. Мұнда адам өзін тек Тұрақты, терең әсерлі сезім жеке
организм тұрғысынан көре алады. адам психологиясының басты
белгілерінің бірі.
3. Эмоциялардың қызметін лимби 3. Сезім ми қабығының
жүйесі мен гипоталамус бөлігі жұмысынан, атап айтқанда
басқарып отырады. динамикалық стереотиптердің
әркез жасалып өзгеріп отыруынан
жақсы көрінеді.
4. Эмоциялар жануарларда да 4. Адамдардың эмоциялары мен
кездеседі. Жануарлар эмоциясы сезімдері қоғамдық-тарихи
Эмоционалдық интеллект
Эмоциялық интеллект аңықтамасы:
Эмоциялық интеллект – адамның
өзінің және өзгелердің эмоциясын
түсіну және олардың эмоциялық
күйіне
Эмоциялық бейімделу икемділігі.
интеллект – өз эмоциялары
мен өзін қоршаған адамдардың
эмоцияларын ұғыну және түсіну
қабілеттілігі.
Эмоциялық интеллекттің негіздері:
Өз эмоцияларын танып білуі;
Өз эмоцияларын бақылауға алу;
Басқа адамдардың эмоцияларын түсіну;
Басқа адамдардың эмциясына әсер ету
қабілеті.
ИНТЕЛЛЕКТ
ДЕҢГЕЙІ

Интеллект коэффициенті (ағылшынша
IQ-intelligence quotient) – адамның
интеллект деңгейінің сандық
бағасы.Арнайы тесттердің көмегімен
анықталады. IQ тесттері білім деңгейін
емес, ойлау деңгейін бағалауға
негізделген.
IQ деңгейінің стандартты деңгейлері:
IQ 65-85 төменгі деңгей;
IQ 85-100 орташа деңгей;
IQ 100-130 жоғары деңгей;

Эмоцияны басқару – сезінетін
эмоцияны анықтап, өзгерту процесі.
Когнитивті қабілет
Эмоциялық интеллектінің мәнін ашу үрдісінде оның құрылымын
сипаттайтын әртүрлі модельдер анықталды. Оларды аралас
модельдер және қабілеттер модельдері деп бөледі.
• Аралас модель бағытының өкілдері эмоциялық күйді басқару
– когнитивті қабілеттер мен тұлғалық нышандардың белгілі
бір кешені негізінде жүретінін алға тартады. Қабілеттер
моделі бағытының өкілдері эмоциялық интеллектіге
эмоционалды ақпараттарды өңдеумен байланысты
когнитивті қабілеттерді жатқызады.
Эмоциялық интеллект модельдерінің үш түрі бар: екі аралас
модельдер (Д.Гоулман және Р. Бар-Он) және қабілеттер моделі
(П. Саловей, Дж. Мэйер, Д. Карузо).
• Эмоциялық интеллектінің аралас модельдері когнитивті,
тұлғалық және мотивациялық нышандардан тұралы, олар
өмірге бейімделу және қарым-қатынас үрдістерімен тығыз
байланысады. Бұл модельдер эмоциялық интеллектіні өзіне-
өзі есеп беру, дәстүрлі тұлғалық сұрақтамалар көмегімен
өлшеуді ұйғарады.
Қорытынды

Сезімдерде мәнерлі қозғалыстар жөнді байқалмайды, тұрақты терең әсерлі
сезім адам психологиясындағы басты белгілердің бірі, ал эмоция болса мәнерлі
қозғалыстарға бай келеді, мұyда адам өзін тек организм тұрғысынан көрсете
алады. Жоғары сезімдердің қалыптасуына, адамның өскен ортасы, отбасы,
ұжымы елеулі әсер етеді, өсіресе халқымыз айтқандай "Сөз сүйектен өтеді ..." т.б.
мәтелдері сезімді тәрбиелеу қажет екеніне дәлел болады. Осы тұрғыдан
алғанда, сезім ми қабығының жұмысынан, ондағы динамикалық стереотип
жасалып отыратындығынан тәуелді. Ал, эмоцияға келсек, мұның физиологиялық
негізі ретикулярлық формацияның лимби жүйесінің, соңдай-ақ, ондағы
гипоталамус бөлігінің (дененің зат алмасуы, температурасын реттестіретін
жүйке) орталығымен ұштастырамыз. Мәселен, осы жүйке қызметінің
орталықтарына зақым келсе, адам тойғанын білмейтін, немесе шөлі қанбайтын
жағдайға ұшырайды. Бұл жерде де сезімдер мен эмоцияның бір-бірінен
айырмашылығы байқалады. Адамның сезімдері ылғи да қоғамдық-тарихи сипатта
болады. Мәселен, адамның адамгершілік сезімдері қоғамдағы өзгелерге
байланысты өзгеріп отыратыны белгілі. Сезім — адамның өзіне, өзге адамдарға,
айналасындағы заттар мен құбылыстарға көңіл-күйінің қатынасын білдіретін
және оларды бейнелейтін психикалық үрдіс. Сезімінің психикалық үрдіс екендігін
білдіретін тағы бір ерекшелігі — оның адам көңіл-күйіне байланысты әрбір
үрдіске белгілі бір түрде рең беріп тұратындығы.. Сезім мен эмоцияның адам іс-
әрекеті мен көңіл-күйіне ұнамды әсер етуі стеникалық — күшті сезім тудырса, ал
Пайдаланған
әдебиеттер

1. Сəбет Балтаұлы Бап-Баба (Бабаев) ««Жалпы
психология»;
2. Жарықбаев Қ. « Психология негіздері»293-297-беттер;
3. http://kk.wikipedia.org/wiki/
%D0%A1%D0%B5%D0%B7%D1%96%D0%BC

Назарларыңызғ
а рахмет!!!

Ұқсас жұмыстар

Эмоциялар мен сезімдер

Сезім түрлері

Эмоция мәнерлі

ТАНЫМ ПРОЦЕСТЕРІНІҢ ПСИХОЛОГИЯСЫ

ЭМОЦИЯ ЖӘНЕ СЕЗІМ

Эмоция туралы

Сезімнің түрлері

Теріс эмоциялар және денсаулық

Психологиялық тренинг

Эмоциялар және эмоционалдық интеллект

Пәндер