Скипидар және канифоль

Презентация: Орындаған:Адильбекова М. Қабылдаған:Мамытова Г. Тобы:19-6K

Скипидар - негізінен терпен көмірсутектерінен тұратын күрделі қоспа (қоспа терпендер) .

Өткір иісті, түссіз сұйық, қайнау температурасы 153-1800 C. Оның тығыздығы 0, 855-0, 863 г/см3. Суда ерімейді-гидрофобты болып келеді. Органикалық еріткіштерде жақсы ериді. Шырша, қарағай, самырсын және тағы басқа ағаштардың шайырынан құрғақ айдау арқылы алынады. Сонымен қатар целлюлоза (жасунық), гидроз өндірісінен қосымша өнім ретінде шығады.

Көптеген ғасырлар бұрын ата-бабаларымыз қылқан жапырақтардың шайырлары мен тұнбалары күшті дезинфекциялық әсерге ие екенін байқады. Олар әр түрлі ауруларға сыртқы және іштей қолданылды: тістер, буындар, өкпе, қуық, тері. Ежелгі қытайлар оларды күйік, артрит және қан айналымы бұзылыстарымен емдеген. Египетте олар өлгендердің денелерін мумиялайтын шығармаларға қосылды. Шумерлер оларды терең жараларды емдеу кезінде және қан кету кезінде қолданған. Турпентин - қылқан жапырақты шайырлардың туындысы, сондықтан осы өсімдіктердің барлық емдік қасиеттері бар. Ежелгі уақытта сағыз скипидар барлық ауруларға арналған панацея болып саналды. Медицина туралы кейбір трактаттар, ол кез-келген ауруды емдейді, тек созылмалы емес (3 жылдан көп емес) деп айтады.

Турпентин ұлы географиялық ашылулар дәуірінде теңізшілердің негізгі медициналық құралы болды. 16 ғасырда француз дәрігері Амброиз Парет жараларды емдеу үшін скипидар мен перу бальзамдарын кеңінен қолданған. Ресейде бальзамдар жараларды және іріңді процестерді емдеуде қолданылды. Сонымен, халықтық медицинада Т. Кудрявцев (1868) шырша шайыры сәл тітіркендіргіш, ынталандырушы әсерге ие, ал қарағай шайыры жараларды, ревматикалық ауырсынуды, подагияны емдеу үшін қолданылады.

1877 жылы (орыс-түрік соғысы кезінде) Н. И. Ресейлік ұлы хирург Пирогов ампутациядан кейін пайда болған жараларды емдеуде шайырды белсенді қолданды. Айта кету керек, бұл көптеген орыс жауынгерлерінің өмірін сақтап қалды.

Скипидар әсерінің механизмін бірқатар зерттеушілер зерттеді. Скипидар әсерінен теріге биологиялық белсенді заттар, атап айтқанда, капиллярлардың ашылуы мен кеңеюіне себеп болатын гистамин және тыныс алу ортасын ынталандыратын көміртегі диоксиді шығарылады. Ұзақ уақыт бойы терапевтік мақсаттар үшін скипидар жақпа мен ысқылауда ғана қолданылған. Скипидар суда суда ерімейтіндігіне байланысты оны гидротерапияда қолдану тек сәтсіз әрекеттермен шектелді.

Ежелгі қытайлар оларды күйік, артрит және қан айналымы бұзылыстарымен емдеген. Египетте олар өлгендердің денелерін мумиялайтын шығармаларға қосылды. Шумерлер оларды терең жараларды емдеу кезінде және қан кету кезінде қолданған. Турпентин - қылқан жапырақты шайырлардың туындысы, сондықтан осы өсімдіктердің барлық емдік қасиеттері бар.

Қазіргі заманғы ғылым, дегенмен тазартылған скипидар көптеген адам ағзасының кең спектріне әсер ететін пайдалы қасиеттерге ие екендігін дәлелдеді. Ал терапиялық әсер терпендердің (альфа және бета пинендер) болуымен анықталады, олар онда мол. Зат метаболизмге белсенді әсер ете алады, қан қысымын, жүрек пен қан тамырларының жұмысын қалыпқа келтіреді. Айтпақшы, ақылды дозаларда скипидар ешқандай қарсы көрсетілімдері жоқ екендігі байқалды.

Сағыз скипидар мен техникалық скипидар арасындағы айырмашылық неде? Техникалық скипидар - бұл лак-бояу өндірісінде қолданылатын еріткіш. Эмульсия өнеркәсіптік әдіспен дайындалып, қылқан жапырақты ағаштардың бөліктерін бензинмен құйып, алынған өнімді қоспалардан тазартады. Сағыз скипидар қылқан жапырақты ағаштардың шайырларын термиялық өңдеу арқылы алынады (зат қабықтың шайыры деп аталады), олар қабықтағы қолдардан жиналады. Скипидармен ваннаға арналған ерітінді ретінде тек қана эмульсияны қолдануға болады. Техникалық нұсқаны қолданудың қауіптілігі мынада, егер ол теріге тиген болса, ол көбінесе химиялық күйікке әкеліп, экзема немесе дерматитке әкеледі. Техникалық скипидар буын орталық жүйке жүйесі, тыныс алу мүшелері үшін қауіпті.

Канифоль (гр. πίσσα Κολοφωνία, лат. colophonia resina) - шыны тәрізді, ашық-сары түсті қатты зат. Ол қылқан жапырақты ағаштардан скипидарды айдағаннан кейін қалған заттардың құрамында болады. Тығыздығы 1, 07 - 1, 085 грамм/см^3, жұмсару температурасы 52-70С, суда ерімейді, эфир, ацетон, спирт, скиипидар, бензолда оңай ериді. Канифоль шайыр қышқылынан (80-95%) және құрамында метилхабикол, стилбен туындылары, альдегидтер т. б. болатын заттардан тұрады. Канифоль минералдық және органикалық негіздермен канифольды сабын деп аталатын тұздар, ал гидроксил тобы бар әр түрлі қосылыстармен канифоль эфирлерін т. б. бағалы өнімдер түзеді. Оның формуласы C19H29COOH (басты компоненті- абиетин қышқылы) .