Қазақстанның биоресурстары жөнінде жалпы сипаттама

Презентация қосу

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБИКАСЫ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ СЕМЕЙ ҚАЛАСЫНЫҢ
ШӘКӘРІМ АТЫНДАҒЫ МЕМЛЕКЕТТІК УНИВЕРСИТЕТІ

БІЛІМ АЛУШЫНЫҢ ӨЗДІК ЖҰМЫСЫ

ТАҚЫРЫБЫ: Қазақстанның биоресурстары жөнінде жалпы
сипаттама.Өсімдіктер биоресурстары және оладың жер
бетінде таралуы және классификациясы.

Орындаған: Оралханова Е.Б. Айтмуханова Ж.
Тексерген: Мадыбекова А.С.
Қазақстан биоресурстары
• Қазақстан биоресурстары табиғи ресурстарға өте бай. Оның себебі
кең байтақ дала және түрлі географиялық аймақтарға бөлінгендігі.
Табиғи ресурстарын тиімді пайдалану мемлекеттің дамуына үлкен
ықпалын тигізеді. Табиғи байлықтардың ішіндегі ең бай ресурс
биоресурстар есептеледі.

Биоресурстар деп – биологиялық тірі жанды
заттар қорын түсінеміз.
Оларды екі топқа бөліп өтеміз

жануарлар өсімдіктер
ресурстары ресурстары

2 09/25/2020 Добавить нижний колонтитул
• Өсімдіктер биоресурстары ежелден адамзат игілігіне пайдаланып келеді.
Өсімдіктер ресурыстарының көпшілігін ормандар құрайды.

Судан және желден қорғаушы ормандар.
Ормандар Бұлар өзен, көл, авто, темір жол
бойларында егіледі. Бұл ормандардан біз
пайдалануына, өндірісте пайдаланбаймыз.
көлеміне қарай үш Көп тұрғындар жасайтын орталық
орындарда қорғаныс және денсаулықты
топқа бөлінеді: тіктеу үшін отырғызылады. Бұл ормандар
шектелген түрде пайдаланылады.
Бұл ормандар көп аудандарды иелейді.
Оларды өндірісте және ағаш
материалдарын даярлауда кең
пайдаланамыз.

7 09/25/2020 Добавить нижний колонтитул
• Өсімдіктер ресурстарынан жартылай бұта шөптесін
өсімдіктер қоры да үлкен маңызға ие. Олар медицинада
биологиялық белсенді заттар жасауда кең
пайдаланады.Өсімдіктер ресурстарының тағы бір
пайдалысы ауыл шаруашылығы өсімдіктер
есептелді.Ауыл шаруашылық өсімдіктерінен адамзат
өздеріне қажетті киім кешек, азық түлік жасауда кең
пайдаланады. Біздің Қазақстанда жоғары сатылы
өсімдіктердің 5770 түрі өседі. Төменгі сатыдағылардың
500 ге жуығы өседі.

09/25/2020
• Жануарлар дүниесі туралы түсінік. Жануарлар дүниесі тарихи өзгерістермен
пайда болған өз ареалына ие болған жануарлар түрлері жиынтығы есептеледі.
Жануарлар қоректену, жасау жағдайы, әрекеті, жасау ортасымен түрлі топтарға
бөлінеді. Жануарлар классификациясынан басқа бір түрге кіргенмен олардың
таралуына қарап та оларды бірнеше топтарға бөлінеді (батыс, шығыс, оңтүстік,
солтүстік).
• Қазақстанда жануарлар ресурстарын пайдалануына қарай бірнеше топқа
бөлінеді:
жабайы жануарлар,
үй жануарлары,
суда жасайтын жануарлар.

3 09/25/2020 Добавить нижний колонтитул
• Жабайы жануарлардың біздің елімізде аңдардың 150, құстардың 480, бауырымен
жорғалаушылардың 150, қос мекнділердің 12, балықтардың 8 түрі бар. Биоресурстарын
пайдаланудың ежелден келе жатқан түрі аңшылық есептеледі. Аңшылық жануарлардың
терісі, еті үшін ауланады. Қазақстанда кеңес өкіметі кезеңінде ауланған аңдардың 34%-і,
суырдың 40%-і ауланады.Орта Азия мемлекеттерінде ауланған аң түрлері дүние жүзі
бойынша алғашқы орында тұрады. Қазіргі күндері « жұмсақ алтын » деген ат алып отыр.
Ауыл шаруашылығында әсіресе, ет өнімлерін жетістіруде тұяқты аңдардан кең
пайдаланады. Кеңес үкіметі кезеңінде олардың саны 6,5-7,5 млн болса, қазіргі уақытқа
келіп 500 -600 мың шамасында қалып отыр.
• 1970 жылы тұяқты аңдар есебінен жылына 6,5мың тонна ет дайындаған. Қазақстанда
балықшылықта өркендеген кәсіптің бірі есептеледі. Балық кәсібі Балқаш, Каспий
өндіреді. Одан басқа да 11мыңға жуық кішігірім өзендер,7000 көл бар. Қазақстанда
жылына 490 мың центнер балық өндіріледі.

4 09/25/2020
Қазақстан жерінде алуан түрлі жануарлар мен өсімдіктер әлемі кездеседі.
Республикамыздың флорасы бай және сан алуан.
Өсімдіктер 400 — ден аса омыртқалы жануарлар 835 түрі
дәрілік өсімдіктер 250-ден аса сүтқоректілердің 178 түрі:
құстың 500-ге жуық
бауырымен жорғалаушылардың 49
қосмекенділердің 12
балықтың 104
дөңгелек ауыздылар немесе 3 түрі
балық тәрізділердің тіршілік етеді.
Қазіргі уақытта сүт қоректілердің 130 түрі мен құстардың 450 түрінен ( оның 350 түрі
ұялайды ) тұрады.
Қазақстан палеарктикалық –зоогеографиялық облысқа кіреді. Қазақстанның жануарлар дүниесі
барлық палеарктикалық аймақ сияқты пайда болуы мен қалыптасуы жағынан жас. Оның
қалыптасуына жануарлардың дамуының жаңа тарихы мен орналасуы, сондай – ақ физикалық –
географиялық жағдайлар үлкен рөл атқарған. Жануарлар дүниесінің үштік және төоттік дәірдегі
даму тарихы өсімдік жамылғысының даму тарихымен ұқсас.

09/25/2020
Ресурстану ботаникалық ғылымының жас
бөлімі.Қазақстанның флорасы мен өсімдіктері
бірлестіктері бойынша Қазақстан территориясында
өсімдіктер ресурсы анықталған. Қазақстанда
өсімдіктер ресурсы бойынша зерттеулер бастамасын
П.С. Массагетов бастаған1921 жылы Қазақстандық
өсәмдәктердің дәрілік және улылық қасиеттеріне
байланысты Жетісу арқылы Алтайдан Өзбекстанға
саяхат жасаған.
Биосферадағы ресурстар 3 топқа бөлінеді.

I • қайталанбайтын
• қайталанатын
• таусылмайтын ресурстар

III II

5 09/25/2020
• Қайталанатын ресурстарға топырақ, өсімдік, жануарлар және де су қоймалары
жатады.Осылардың ішіндегі өсімдіктер дүниесімен жануаралар дүниесі
биосфераның тірі ресурстары деп атайды.Өсімдіктер дүниесі. Дүние жүзінде 300
мыңнан астам жоғары сатыдағы өсімдік түрлері кездеседі.Олардың адамдар мен
биосфера үшін маңызы зор.Өсімдіктер топырақтың құнарлығын арттыруға, қара
шірікті көбейтуге қатысады.Ауадағы көмір қышқыл газдан фотосинтез арқылы
көміртекті алып, ауаға оттек бөлінеді.Теңіз суларындағы газдың құрамы да
өсімдіктермен байланысты болады.өзгеруіне де байланысты болады. Соынмен
Біздің елімізде табиғат ресурстарын тиімді пайдалану мен қоршаған ортаны
қорғауға ерекше көніл аударылып отыр.Шөлдің сұр қоңыр және құмды
топырақтарына эфемерлік сораңды өсімдіктер жабыны тән. Шөлдің барлық
өсімдіктері суды топырақтың ең терең қабаттарынан сіңіруге және аз буландыруға
бейімделген. Тамырлары өте ұзын, жапырақтары өте ұсақ , тікен тәрізді. Ағаштары
өте сирек, тек аздап сексеуіл кездеседі. Қысқа көктем маусымында эфемерлер мен
эфемероидтар өзінің дамуын толық аяқтайды. Жартылай бұталардан жусан, сораң
таралған. Тау етегінің өсімдік жабыны жусандардың эфемерлер мен
эфемероидтары таралған.

8 09/25/2020 Добавить нижний колонтитул
Қазақстанның жануарлар әлемінің ресурстары соңғы
жылдардағы жағдайы
• Сүтқоректілердің ең көп тарағаны қолқанаттылар отряды. Оларға
жарғанаттылар жатады.
• Оңтүстік Қазақстан обылысының территориясында кемірушілер отряды кең
тараған. Бұл суырлар, саршұнақтар, сұр тышқандар.
• Су ресурстары оңтүстік Қазақстан территориясында біркелкі
таралмаған.Өзендер жүйесі таулы аудандарда таралған.
• Оңтүстік Қазақстан обылысында жер асты суларының кен орны бар. Өзен
аңғарларындағы жер асты сулары бар.Топырақ ресурстары сұр топырақпен
жабылған. Жер биіктеген сайын топырақтың түрі өзгереді.

Елімізде табиғатты қорғау ісіне жасалып отырған қамқорлық бұрынғы КСРО
Конституциясынан да айқын көрініс тапқан. Негізгі Заңның 67-статьясында: «СССР
азаматтары табиғатты аялауға, оның байлықтарын қорғауға міндетті» — делінген.

9 09/25/2020 Добавить нижний колонтитул
Қызыл кітапқа енген түрлер

• Табиғатты қорғау барысындағы игі шаралар Кеңес өкіметінің
алғашқы жылдарында-ақ қолға алынып, В.И. Лениннің қолы
қойылған бірқатар Декреттер қабылданғаны белгілі. Коммунистік
партия мен Кеңес өкіметі казіргі жағдайда табиғатты қорғауға және
оны тиімді пайдалануға үлкен мән берген-ді. Оның айқын айғағы
ретінде кейінгі жылдары жарық көрген жер, су, орман туралы
заңдардың негіздері және табиғатты қорғау, табиғи ресурстарды
тиімді пайдалану жөнінде нақтылы жасалынған істерді айтуға
болады. Ал 1980 жылы КСРО Жоғарғы Советінің үшінші
сессиясында «Атмосфералық ауаны корғау туралы» және «Жануарлар
дүниесін қорғау мен пайдалану туралы» Заңдардың қабылдануы —
кеңестік нұсқаулардың тікелей жалғасы, оның нақты жүзеге
асырылуының белгісі.

9 09/25/2020 Добавить нижний колонтитул
№ Өсімдіктердің Атаулары
1 Қалқан асаймұса Abelia corymbosa Ұшқаттар тұқымдасы
2 Кәдімгі өрік Armeniaca vulgaris Раушангүлдер тұқымдасы
3 Шолпаншаш сүмбілі Adiantum capillus-veneris Сүмбілдер тұқымдасы
4 Көктем жанаргүлі Adonis vernalis Сарғалдақтар тұқымдасы
5 Линчевский кемпіршөбі Acantholimon linczevskii Кермек тұқымдасы
6 Ірі жапырақты алкор Mediasia macrophylla Күрделігүлділер тұқымдасы
7 Аққаңбақтүсті аллохруза Allochrusa gypsophiloides Қалампырлар тұқымдасы
8 Жұмыр бозтүк Anaphalis racemifera Күрделігүлділер тұқымдасы
9 Корольков шаяноты Arum korolkowii Шаяноттар тұқымдасы
10 Мияжапырақ таспа Astragalus glycyphyllos Бұршақ тұқымдасы
11 Шегіршінжапырақ тасжаңғақ Aflatunia ulmifolia Раушангүлдер тұқымдасы
12 Іле бөріқарақаты Berberis iliensis Бөріқарақат тұқымдасы
13 Ірі гүлді шолпанкебіс Cypripedium macranthon Сүйсіндер тұқымдасы
14 Секпіл шолпанкебіс Cypripedium gauttatum Сүйсіндер тұқымдасы
15 Сары лапыз Colchicum luteum Мелантия тұқымдасы
16 Кессельринг лапызы Colchicum kesselringii Мелантия тұқымдасы
17 Коопман өгейбұтасы Euonymus koopmannii Өгейбұталар тұқымдасы
18 Қызыл қайың Betula kirghisorum Қайыңдар тұқымдасы
19 Талас қайыңы Betula talassica Қайыңдар тұқымдасы
20 Ярмоленко қайыңы Betula jarmolenkoana Қайыңдар тұқымдасы
21 Талас бәрпісі Aconitum talassicum Сарғалдақтар тұқымдасы
22 Қаршыл шүйгіншөп Valeriana chionophila Шүйгіншөптер тұқымдасы
23 Түркістан гүлкекіресі Centaurea turkestanica Күрделігүлділер тұқымдасы
09/25/2020
Қызыл кітапқа енген жануарлар

Қазақстанның аумағы кең және табиғи жағдайлар мен жануарлар дүниесінің
ауқымы өте үлкен. Бірақ, өкінішке орай, браконьерлік және адамдардың
тіршілік ету ортасындағы тым белсенділігінен көптеген жануар түрлері
толықтай жойылу қаупіне ұшырады. Бүгінде Қазақстанның Қызыл кітабына
40 жануар кірген. Жоғалу, саны азаюына байланысты оларды бірнеше
санатқа бөлген.
І санат – жоғалып бара жатқан немесе мүмкін жоғалып кеткен;
ІІ санат – апатты түрде саны қысқарып бара жатқан;
III санат – сирек кездесетін, саны аз табылған;
IV санат – белгісіз (толық зерттелмеген);
V санаты – тұрақты бақылауды қажет ететін жерсіндірілген жануарлар.

09/25/2020
Қызыл кітапқа енген жануарлар
• Қазақстанның аумағы кең және табиғи жағдайлар мен
жануарлар дүниесінің ауқымы өте үлкен. Бірақ, өкінішке
орай, браконьерлік және адамдардың тіршілік ету
ортасындағы тым белсенділігінен көптеген жануар түрлері
толықтай жойылу қаупіне ұшырады. Бүгінде Қазақстанның
Қызыл кітабына 40 жануар кірген.
• Қарақұйрық, Алтай арқары, Қазақстан арқары, Қаратау
арқары, Тянь-Шань арқары, Қызылқұм арқары, Үстірт
арқары, Тоғай бұғысы, Қызыл қасқыр, Қабылан, Сабаншы,
Шағыл мысығы, Қарақал, Түркістан сілеусіні, Қар барысы,
Орта азия өзен құндызы, Орта азия тас суыры, Итаю,

09/25/2020
Пайдаланған әдебиеттер:
• Абдулина С.А. Список сосудистых растений Казахстана Алматы
1999, 188с
• Кукенов М.К. Ботаническое ресурсоведение Казахстана учебник
Алматы, Ғылым, 1999, 160с
• Интернет желісі

09/25/2020
НАЗАРЛАРЫҢЫЗҒА РАХМЕТ!

09/25/2020

Ұқсас жұмыстар

Қазақстандағы дәрілік өсімдіктер, соның ішінде өзіміздің Жамбыл облыстарында кездесетін дәрілік өсімдіктер

Өскемен қаласының экономикалық мәдени дамуы

Алматы қаласындағы Бас ботаникалық бақ

ЭКОЛОГИЯЛЫҚ ҚАУІПСІЗДІК МӘСЕЛЕСІ - БҮГІНГІ ТАҢДАҒЫ АДАМЗАТ ӨРКЕНИЕТІНІҢ АСА АУҚЫМДЫ

Қазақстанның XVIII ғасырдағы ғылымы, білімі мен мәдениеті

Қазақстанның экономикалық картасы, Оңтүстік Қазақстан экономикалық көрсеткіштері көрсетілген таблица

Оңтүстік Қазақстан аймағының шаруашылығы

Қазақстанды зертт еген ғалымдардың еңбектерін талдау

Астық өнімін жаңа жерлерді жырту, тың жерлерді игеу арқылы арттыру жолы

БИБЛИОГРАФИЯНЫҢ ТАРИХИ ДАМУ

Пәндер