Нәрестенің бас қаңка сүйектері

Презентация қосу

Тірек- қимыл жүйесінің дамуы

Дәріс 3
Жоспар

1.Тірек- қимыл жүйесі, оның құрылысы және
маңызы
2.Сүйектің өсуі мен қаңқаның қалыптасуы, иілістері
3.Бұлшық еттер, олардың құрылысы мен қызмет
ерекшеліктері
4.Дене бітімі. Дене бітімінің дұрыс қалыптасуы
5.Дене еңбегі.Гиподинамия
Тірек- қимыл жүйесі, оның
құрылысы және маңызы
Дененің тік қалыпта болуы‚ қозғалып
жүруі‚ теңдікті сақтауы адамның сүйек – ет
жүйесінің қасиеттері мен қызметіне байланысты.
Сүйек – ет жүйесіне адамның қаңқасы мен бұлшық
еттері жатады.
Бұлшық еттердің ұштары сүйекке бекітілген. Олар
сүйектерді қозғау қызыметін атқарып адамның
еңбек етуін‚ күрделі жұмыстарды орындауын
қамтамасыз етеді.
Сүйектің өсуі мен қаңқаның
қалыптасуы.
Сүйек қан тамырлары мен нервтер өтетін сүйек
каналдарының айналасында орналасқан остеон деп аталатын
жұқа пластикалардан тұрады
Сүйектің 1/ 3 бөлігі органикалық және 2/ 3 бөлігі
бейорганикалық заттардан тұрады. Қаңқаның құрылысы –
бас‚ тұлға‚ аяқ- қол сүйектерден тұрады.
Адамның денесінде 600- ден астам бұлшық еттер бар.
Жаңа туған баланың бұлшық еттері толық
қалыптаспағанымен дене салмағының 20-22/ қамтиды‚ ересек
адамда 40-45/ олардың негізгі қызметі жиырылуға
байланысты орындалады.
Ер кісінің сүйектері 20 – 24 жаста‚ әйелдердікі 2 – 3 жыл
алдын тоқталады.
Баланың сүйектерінің
ерекшеліктері.
Нәрестенің қаңқа сүйектері 270-ке
жетеді.Бассүйегінің өсіп-дамуын
үш кезеңге бөледі. Бірінші кезеңі –
туылғаннан 7 жасқа дейін. Екінші
кезең – 7 жастан жыныстық
жетілуге дейін бассүйегі тұтас
күйінде өседі. Үшінші кезең –
жыныстық жетілуден бастап 25-26
жасқа дейін жүреді. Осы кезеңде Нәрестенің қаңқасы. Алдынан көрінісі:
1 – башпай сүйектері; 2 – табан сүйектері; 3 –
бассүйегінің өсіп-дамуы тағы да тілерсек сүйектері; 4 – балтыр сүйектері; 5 –
тізетобығы; 6 – ортан жілік; 7 – башпай сүйектері;
тездейді. 8 – алақан сүйектері; 9 – білезік сүйектері; 10 –
жасбас сүйектері; 11 – білек сүйектері; 12 –
омыртқалар; 13 – кеуде сүйектері; 14 – тоқпан
жілік; 15 – жауырын; 16 – бұғана; 17 – төс; 18 – бас
сүйектері; 19 – иық белдеу сүйектері; 20 – кеуде; 21
– қол қаңқа сүйектері; 22 – мықын белеу сүйектері;
23 – аяқ қаңқа сүйектері;
Нәрестенің бассүйегі әдетте сүйір басты пішінді кездеседі. Оны
қалыптастыратын сүйектер жұқа болып келеді. Ми сауытындағы төбе
аймағының қалыңдығы 1 мм-ге жетпейді. Бассүйек-терінің бұрыш
аймағындағы дәнекер ұлпалы жұқа қабаттары кеңейеді де еңбектерді
түзеді. Ол ромб пішінді, оның көлемі 18х20-дан 25х35 мм-ге дейін
жетеді. Ол 2 жасқа келгенде бітеледі. Артқы, шүйде еңбегі үшбұрыш
пішінді болып, шүйде сүйек қабыршақ ұшының үстінде орналасады.
Мисауытының бүйір беттерінде (төбе, маңдай, сына тәрізді сүйектің
үлкен қанатының және самай қабыршағының арасында) сына тәрізді
және (төбе сүйектерінің байланысқан, шүйденің және самай сүйектерінің
пирамида негіздерінің аралығында) емізіктәрізді еңбектер бар.

А – бүйірінен көрінісі; Б – төбесінен көрінісі:
1 – төбе сүйегі; 2 – желке (артқы) еңбек; 3 –
лямбда жігі; 4 –шүйде сүйегі; 5 – емізік еңбегі;
6 – қабыршақ жігі; 7 – дабыл сақинасы;
8 – сына еңбегі; 9 – сынаның үлкен қанаты;
10 –маңдай сүйегі; 11 – алдыңғы (маңдай)
еңбегі; 12 –сагитталды жік.

Нәрестенің бас қаңка сүйектері
Омыртқа иілістері: Жаңа туылған кезде
омыртқа сүйектері тік болады. Бала мойнын,
басын бекіткен кезде – мойын иіні (лардозы),
одан кейін отырған кезде – кеуде иіні
(кифозды) қалыптасады. 1 жастың соңында
бала жүре бастағаннан – бел иіні (лардозы), ал
одан кейін – сегізкөз-құйымшақ иіні (кифозы)
түзіледі

Балалардың физиологиялық иіндерінің қалыптасуы
Бұлшық еттер, олардың құрылысы
мен қызмет ерекшеліктері
Орналасуына қарай: бас‚ мойын‚ арқа‚ кеуде‚ құрсақ‚ қол-
аяқ еттеріне бөлінеді. Олардың қызыметі жиырылу
қасиетіне байланысты. Алғашқы жылы ең алдымен құрсақ
еттері дамиды да‚ кейіннен шайнау еттері жетіледі.
Еңбектеу мен жүруге байланысты жыл аяғында аяқ-қол
және арқа еттері өсіп дамиды. Баланың өсу барысында
бұлшық етердің салмағы 35 – есе ұлғаяды.Бұлшық
еттердің дамуы 25 – 30 жасқа дейін байқалады.
Баланың қимыл қозғалысы алғашқы күндері өте
көп‚ бірақ олар дұрыс үйлеспеген.Алғашқы дұрыс
бағытталған қимылдар 2-3 айлық өмірінде көріне
бастайды‚ әрі қарай даму жалғаса береді.
Бала бұлшықетінің дамуы
Бала туылған кезде оның барлық қаңқа бұлшықеттері қалыптасқан, бірақ нашар
дамыған болады. Бұлшықет бедері (рельефі) 5-6 жасында қалыптаса бастайды.
Нәрестенің бұлшықет талшықтары-ның диаметрі 10-15 мкм. Ал 3-4 жасында 2,0-
2,5 есе ұлғаяды. Бала әліжүргенге дейін, тұтас ағзаға қарағанда, бұлшықеттер
баяу дамиды.
Бала жүруіне, денешынықтыру әрекеттеріне қарай, өсуі, әсіресе 6 жасқа келгенде
тездейді. 2 айлығында жан-жағына басын бұрады. Ал, 7 айлығында жақсы отыра
бастайды. Бала 4-5 жасқа келгенде коньки теуіп, секіру әрекеттерін бастайды. 3-5
жаста-рында балаға өте дәлдікпен қимылдар пайда болады. 6 жасында баланың
қимыл аппаратының дамуы жетіледі. 1 жасында аяқ, сан және мықын
белдеулерінің бұлшықеттеріне қарағанда, қол және иық белдеу бұлшықеттерінің
дамуы жақсы жетілмеген. 4-5 жасында қар (иық) және білек бұлшықеттері
дамиды, бірақ қолбасы бұлшықеттері әлі жетілмеген.
Баланың тұлға бұлшықеттері ерте әрекетіне байланысты, қол-аяқ бұлшықетіне
қарағанда тез жетіледі. Қолбасының бұлшықеттері 6-7 жасқа келгенде, әсіресе
сурет салып, жазу жазғанда дами бастайды. Жасына қарай бұлшықеттердің
химиялық құрамы да өзгереді.
Қимылдың дамуы үшін орталық
жүйкенің барлық деңгейі, ми қыртысына
дейін, қызметтері қосылуының үлкен
маңызы бар.
Алғашқы табиғи шартты рефлексі
кешенді тән-бұлшықет, сіңір, буын-
шытырман (тактил-проприцепті-
лабиринтті) тітіркендір-гішке нәрестенің
9-10 күнінде түзіледі. Шартты рефлекс
бұлшықет-буын тітіркендіргіштеріне
(тізе буынының жәй қимылы) 3-4
апталық балада пайда болады. Одан
нәзік бұлшықет буын тітіркендіргішін
талдау 2-3 айда дами бастайды.
Шамамен 2,5-3 айлығында көрген затына
ұмтылып қол-қимылдары дами
бастайды. Бала 5-6 айында қолына затты
ұстау үшін бағыты да икемделеді; зат қай
жағында болса да ол бір қолымен емес,
екі қолымен бірдей бір мезгілде ұстап,
қолына алуға әрекет етеді.

Ұқсас жұмыстар

ТІРЕК - ҚИМЫЛ ЖҮЙЕСІНІҢ ҚҰРЫЛЫМДЫҚ БӨЛІГІ

Жамбас белдеулерінің сүйектері

Қаңқа сүйектерінің ерекшеліктерін жасына байланысты оқып білу

Жамбас сүйектері

Адам қаңқасы

Төс сүйектері

Адам қаңқасының бөлімдері

Тірек-қимыл жүйесіне (аппаратына)

ОМЫРТҚА ЖОТАСЫНЫҢ БҰЗЫЛУЫ

Тірек-қимыл аппараты

Пәндер