Органикалық емес табиғаттың жіктелуі және номенклатурасы

Презентация қосу

«С.Ж. АСФЕНДИЯРОВ АТЫНДАҒЫ ҚАЗАҚ ҰЛТТЫҚ МЕДИЦИНА УНИВЕРСИТЕТІ» КЕАҚ
НАО «КАЗАХСКИЙ НАЦИОНАЛЬНЫЙ МЕДИЦИНСКИЙ УНИВЕРСИТЕТ ИМЕНИ С.Д. АСФЕНДИЯРОВА
Фармацевтикалық және токсикологиялық химия, фармакогнозия және ботаника кафедрасы

Тақырып:Бейорганикалық дәрілер. Органикалық емес
табиғаттың жіктелуі және номенклатурасы.

Орындаған: Серикова Р.С.
Сатарқұл Р.Қ.
Тексерген: Елибаева Н.С.
Тобы: ФА17-002-02
Кіріспе
• Дәрі-дәрмек адам баласына ертеден белгілі. Біздің жыл санауымыздан 4-5 ғ.
бұрын грек дәрігері Гиппократ еңбегі жұртшылыққа кеңінен тараған. Бұдан
кейінгі медициналық еңбектер Рим дәрігері Галеннің есімімен тығыз
байланысты. Оның пікірінше, табиғатта дайын тұрған Дәрі-дәрмек жоқ,
бірақ өсімдік пен жануар организмінде сол Дәрі-дәрмектерді жасауға өте
қажетті заттар бар. Гален сол шипалы заттарды бөліп ала бастады. Сөйтіп
Дәрі-дәрмек жасау технологиялық әдісі күрделене берді. Атақты азиялық
ғалым-дәрігер Ибн Синаның ғылыми мұра еңбегінде Дәрі-дәрмек
мәселелеріне зор мән берілген. 19 ғ-дың ортасында Фармокология ғылымы
дамыды. Осыған байланысты аспирин, фенацитин, кокаин, ұйықтататын,
сезімсіздендіретін Дәрі-дәрмектер т.б. шыға бастады. Дәрілік заттарды
көптеген критерилері бойынша жіктеуге болады. Мысалы құрылысына
байланысты,қабылдау тәсіліне, агрегаттық күйіне.
Бейорганикалық дәрілер
• Дәрі-дәрмектін алынуа байланысты 5 топқа бөлінеді:
• -химиялық синтез өнімі
• -тірі организмнен алынатын (антибиотиктер, кейбір витаминдер)
• -дәрілік өсімдіктерден
• -жануарлардан (гормональді, ферментті препараттар)
• -мұнай, минералды тұздар, тас көмір т.б. жасалатын.
• Дәрі-дәрмектін қолдануына байланысты жіктелуі
• Қолдануына байланысты Дәрі-дәрмек бірнеше топқа бөлінеді. Мысалы, антибиотиктер,
антисептикалық Дәрі-дәрмектер, қызу басатын Дәрі-дәрмектер, наркоз дәрілер, т.б. Бұл
жіктелуді фармокологиялық жіктелуідеп атайды.
• Алыну көздері бойынша синтетикалық, жартылай синтетикалық (табиғи заттардан
химиялық модификациялау арқылы алынады) және табиғи (витаминдер, алкалоидтар,
стероидтар) болып бөлінеді.
• Химиялық әсерлері бойынша дәрілік заттар-химиятерапевтикалық
(инфекцияға қарсы: антивирустық,антимикробтық, туберкулезге қарсы,
антигельминттік т.б.) нейрофармакологиялық (орталық және перификалық
нерві жүйесіне әсер ететін ДЗ) және регуляторлық ( ферменттік, гормондық,
иммундық және гендік жүйелердің белсенділігін реттейтін ДЗ:
витаминдер,гормондар, т.б) үш топқа бөлінеді.
• Химиялық құрамы бойынша дәрілік заттар бейорганикалық(тұздар,
қышқылдар, тотықтар, кешенді қосылыстар) және органикалық болып
бөлінеді. Органикалық дәрілік заттар құрамындағы көмірсутегі мен
фукнкционалдық топқа байланысты алифаттық(ацициклді) және циклді
болып бөлінеді. Циклды органикалық дәрілік заттар өз кезегінде
карбоциклді және гетероциклді топтарға бөлінеді.
• Карбоциклді қосылыстар алициклді (беталактаминдер, терпендер, адаманттар,
циклопентанпергидрофенантрендер), ароматты (фенолдар, ароматты
қышқылдар, бензосульфаниламидтер) болып бөлінеді. Гетероциклді
қосылыстар органикалық химияда қабылданған атом сандарымен цикл түзуші
гетероатомдардың саны бойынша классификацияланады.
• Бұдан басқа дәрі-дәрмектер қолдану тәсіліне байланысты (ішке, сыртқа,
тамырға құйылатын, бұлшық етке салынатын т.б.), шығару қалыпына
байланысты (ұнтақ, таблетка, пилюля, микстура, тұнба, тұндырма, ерітінді,
паста, крем, май тәрізді т.б.), т.б. жіктеледі.
• Органикалық дәрілік заттарды талдау әдістері Бейорганикалық дәрілік
заттарды талдау әдістерінен ерекшеленеді және өз ерекшеліктері бар.
• Органикалық емес дәрілік заттарды талдау кезінде көптеген жағдайларда
электролиттердің су ерітінділерімен жұмыс істеуге тура келеді, сондықтан бұл
жағдайда талдау ерітілген затты тұтастай анықтауға емес, жекелеген иондарды
(катиондар мен аниондарды) анықтауға жатады.
• Бұдан басқа дәрі-дәрмектер қолдану тәсіліне байланысты (ішке, сыртқа,
тамырға құйылатын, бұлшық етке салынатын т.б.), шығару қалыпына
байланысты (ұнтақ, таблетка, пилюля, микстура, тұнба, тұндырма, ерітінді,
паста, крем, май тәрізді т.б.), т.б. жіктеледі
• Дәрілік заттар – биологиялық технологияны немесе синтез әдістерін қолдану
арқылы профилактика, диагностика, ауруды емдеу, жүктілікті болдырмау
үшін қолданылатын қаннан, қан плазмасынан, сонымен қатар адамның
органынан, жануар немесе өсімдік кездемелерден, микроорганизмдерден,
минералдардан алынатын заттар.
• Қатты әсер ететін дәрілік зат – Есірткілерді бақылау тұрақты комитетімен
орнатылған (ЕБТК), қатты әсер ететін заттар тізіміне кіретін, дәрілік заттар.
• Дәрілік формалардың жалпы қабылданған бірнеше классификациясы бар, олар әр
түрлі принциптер негізінде құрылған. Мысалы, енгізу әдісіне байланысты келесі
дәрілік формаларды ажыратады:
• 1)пероральді–ерітінділер,суспензиялар,эмульсиялар,тұнбалар,
қайнатпалар,ұнтақтар, дәрілер, желе, гранулалар, капсулалар, микрокапсулалар.
• 2)инъекционды–еріту және имплантация үшін арналған ерітінділер,
суспензиялар, эмульсиялар, ұнтақтар, дәрілер.
• 3)ингаляционды–аэрозольдар, инхалерлар.
• 4)сублингвальды–драже, дәрілер, капсулалар.
• 5)перкутанды–мазьдар, кремдер, линиментер, пасталар, көбікті және көбік түзгіш
аэрозолдар, жабыстырғыштар.
• 6)ректальды–суппозиториялар, капсулалар, мазьдар, азрозолдар, микроклизмалар.
• 7)вагиналық–суппозиториялар, дәрілер, түйіршіктер, эмульсиялар, суспензиялар.
• 8)көздік–ерітінділер, мазьдар, қабықшалар, қарындаштар.
• Қазіргі кезде дәрілік формалардың классификациясының төрт
түрін қолданады: агрегаттық күйі бойынша, қолдану тәсіліне
немесе дозалау әдісіне байланысты, ағзаға енгізу тәсіліне
байланысты, дисперсологиялық.
• Агрегаттық күйіне байланысты жұмсақ, сұйық, қатты және газ
тәрізді.
• Бейорганикалық минералдардың жіктелуі келесі принциптерге негізделген.
Минералдар табиғи химиялық реакциялардың кристалдық өнімдері
болғандықтан, біздің мақсаттарымыз үшін оларды химиялық құрамы мен
кристалдық құрылымы бойынша жүйелеу аса ұтымды болуы тиіс. Дәл осы
белгілермен маңызды химиялық және физикалық қасиеттер байланысты,
олар бойынша біз минералдар мен олардың пайда болу жағдайларын
түсінеміз.
• Органикалық емес табиғаттың барлық минералдары химиялық тұрғыдан ең
алдымен химиялық қосылыстың түрі мен құрылымдық бірліктер арасындағы
химиялық байланыстардың түрі бойынша бір-бірінен ерекшеленетін үлкен
топтарға бөлінеді. Қосылыстарды ең ірі бөлімдерге бастапқы бөлуді
аниондар бойынша жүргізген жөн, себебі олардың саны катиондармен
салыстырғанда біршама аз.
• Барлық дәрілік заттар табиғатында Органикалық емес және органикалық
болып бөлінеді. Сол сияқты басқа да табиғи көздерден және жасанды, яғни
синтетикалық болуы мүмкін. Бейорганикалық препараттарды алу үшін
шикізат негізінен әртүрлі тау жыныстары, кендер, газдар, көлдердің,
теңіздердің суы және т.б. болып табылады.
• Сынапты рентгеноспектралық анықтау эмиссиялық әдіспен (бастапқы
рентген спектрлері бойынша) және рентген радиометриялық әдіспен
жүргізілуі мүмкін. Сынапты тікелей рентгеноспектральды анықтау кезінде
талданатын зат рентген түтігінің антикатодына орналастырылады және
рентген спектрографында спектр алады. Эмиссиялық рентгеноспектралық
әдістің кемшіліктерінің бірі талдаудың салыстырмалы түрде үлкен ұзақтығы
болып табылады. Сынапты анықтау кезінде атом жағдайына әдістің жоғары
емес сезімталдығы — шамамен 10% қосылады. Амиссиялық рентгендік
талдау әдісі Органикалық емес препараттарда, биологиялық материалдарда,
аарозолдарда және сынапты алдын ала шоғырландырумен басқа объектілерде
сынапты анықтау үшін қолданылған. Органикалық емес материалдарда
сынапты тікелей анықтау бойынша жұмыстар бар.
• Органикалық емес препараттар, а) галогендерге, күкіртті сутегіне, күкіртті
ангидридтерге және фосфиндерге сынақ жүргізу жағдайында бөлінбейтін
азот қышқылы, нитраттар мен нитриттер жоқ препараттары.
• Сынаптың органикалық препараттары кумулятивті қасиеттерге ие, ағзада,
әсіресе ми тіндерінде ұзақ уақыт кідіріп, одан баяу шығарылады.
Этнлмеркурхлоридтің сіңуі, бөлінуі және бөлінуі мәселелеріне бірқатар
жұмыстар арналды, егеуқұйрықтардың курасындағы тәжірибемен ЭМХ ас
қорыту жолынан жақсы сіңеді, іс жүзінде бұзылмайды, бауырда және басқа
да өмірлік маңызды органдарда жинақталады, баяу және біркелкі нәжіс
массалары бар бүйректермен бөлінеді, сынаптың Бейорганикалық
препараттарын енгізгенге қарағанда оның аз мөлшері бөлінеді.
Пайдаланған әдебиеттер
• https://chem21.info/info/1531929/
• https://www.metod-kopilka.ru/drilik-zattardi-klassifikaciyasi-79688.html
• https://foxford.ru/wiki/himiya/klassifikatsiya-i-nomenklatura-neorganicheskih-vesche
stv
• https://chem21.info/info/965551/

Ұқсас жұмыстар

ЖОҒАРЫ МОЛЕКУЛАЛЫҚ ҚОСЫЛЫСТАР ХИМИЯСЫ

Этил спирті

Бейорганикалық дәрілердің жіктелуі

Біратомды спирттер

Спирттердің химиялық қасиеттері

МОНОФУНКЦИОНАЛДЫ ОРГАНИКАЛЫҚ ҚОСЫЛЫСТАРДЫҢ НОМЕНКЛАТУРАСЫ ЖӘНЕ ИЗОМЕРИЯСЫ

Пластырлер түсінігі

Микроорганизмдердің өсу кезеңдері

ПОЛИМЕРЛЕРДІҢ ҚҰРЫЛЫМЫ

Комплексті қосылыстардың құрылысы

Пәндер