Геодезиялық құралдар

Презентация қосу

Қазақстан республикасы Білім және Ғылым министрлігі Семей қаласының Шәкәрім атындағы
мемлекеттік университеті Ақпараттық – коммуникациялық технологиялар факультеті
《 Геодезия және құрылыс 》
кафедрасы

Тапсырма: Геодезиялық құралдар

Орындаған: Дінмұханбетова Г Ж.
Тобы: ГК-809
Тексерген: Алтынбекова Ә Ғ.

Семей - 2020
Жоспар
1. Нивелир туралы жалпы түсінік
2. Нивелир тарихы
3. Түрлері
4. Қолдану тәсілі
Корытынды
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі
■ Нивелир - екі нүкте биіктіктерінің айырмашылығын анықтауға арналған геодезиялық аспап;
көлденең нысаналау сәулесі мен осы нүктелерде тік орнатылған рейка көмегімен қолданылады.
■ Құралымының негізгі типтері бойынша нивелирлерді цилиндрлік деңгейлі нивелир
және компенсаторлы нивелир деп екі топқа бөледі, соңғыларында нысаналау сызығы горизонталь
жағдайға автоматты түрде келтіріледі. Дәлдігі жөнінен нивелирлер, негізінен, І және ІІ класты
нивелирлеуге арналған өте дәл, ІІІ және ІV класты нивелирлеуге арналған дәл нивелирлер, зерттеу
және құрылыс жұмыстарына арналған техникалық нивелирлер деп бөлінеді.
Алғашқы геодезиялық құралдардың бірін нивелир
деп санауға болады. Александрия Герон өз
жұмысында б.з.д. сұйықтықпен толтырылған екі
байланыс ыдысынан тұратын құрылғыны
сипаттайды - ең қарапайым деңгей.

Герон Александрийский

17 ғасырда деңгейдің бірқатар маңызды
модификациялары өтті: Галилео 1609 жылы
телескоп жасады, 1611 жылы Кеплер
нивелирлеуге тор, 1674 жылы Монтенари -
қашықтық өлшегіш жіптер берді.

Галилео Галилей
Бірақ құрылыс, топографиялық-геодезиялық жұмыстар
мен инженерлік ізденістердегі нивелирдің дамуының
апотеозына Амслер-Лафон 1857 жылы жасаған
трансферлік деңгей дамығаннан кейін және 1890
жылы орыс геодезисті Д.Д.Гедеонов жоғары дәлдіктегі
оптикалық деңгей жасағаннан кейін қол жеткізілді.

Дмитрий Данилович Гедеонов Якоб Амслером-Лаффоном
Қазіргі нивилирларда соққыға шыдамды және шан мен судан
қорғалған корпуспен жабдықталады. Көру дүрбісі төте суретті береді.
Кейбір фирмалар көру дүрбісі инертты газбен толықтырылған
нивелирлерді шығарады. Оның жағымды жағы ол суды мүлдем
өткізбейді. Дүрбінің жоғарлауы әр модельде 20х-тан 50х-ға дейін
болады. Минимальды фокустық ара-қашықтық 0,3 м-дан басталады
мысалға Chicago Steel Corp./ Berger фирмасының SAL-24 нивелирі
сияқылды.

Нивелир 4Н-2КЛ УОМЗ
Нивелир 4Н-3КЛ УОМЗ Нивелир 3Н-5Л УОМЗ
Қазір шығарылатын дәл және техникалық нивелирлер
автоматты компенсатор мен жабдықталған, ол өлшеу
процессін тездетеді және өнімділікті көтереді.
Жылдам солқылдақты сөңдыру және оны жұмыс
бабына келтіру үшін кампенсаторға бекітілген ауа,
магниттік және суықтық демпфер қолданады.
Магниттік демфер қатты желде және тербелісте
визирлік өсті горизонталь бағытта ұстауға мүмкіндік 1-сурет. Spectra Precision AL124 нивелирі 2-
береді, ол құрылыс жұмыстарына өте ыңғайлы. сурет. SAL32ND нивелирі
Spectra Precision AL120, AL124 және SETL AT-20D
нивелирлері магниттік демфермен дабдықталған. Осы
нивелилерге пайдалылығы көп болатын жабтықтар :
дөігелек деңгейдің шөлмегін дәл бейнелейтің призма,
шаңнан қорғалған горизонтальдық лимб және
тоқтамай айналатын бағыттау винттері.
Көпшілік үлкен шетел компаниялары дәл және
техникалық нивелирлерді Қытайда шығарады. Бұл
жоғарғы сапалы құралдарды бүкіл әлем 2-сурет. SETL AT-20D нивелирі 4-сурет.
тұтынушыларына тиімді бағамен алуға мүмкіндік Sokkia B1C-1 ниве
береді.
Қазіргі заман оптикалық нивелирлері жақсы
жетілдіргеніне қарамастан олардың конструкциясы
мен жұмыс істеу принциптері өзгерген жоқ.
Қарапайым геодезиялық прибор сияқты оптикалық
нивелирде автоматизацияның біреуі ғана бар, оның
функциясы горизонттық винтінің өсіне өзі
орнатылуы.
3-сурет техникалық нивелирлердің
техникалық сипаттамасы
Инженерлік құрылыстарды тексеру, жобалау, құрылыс жүргізу
және эксплатациялау жұмыстарында жергілікті жер бедерін
немесе рельефін білу қажет.Сонымен қатар жер бедерін білу ең
алдымен жергілікті жерде сипаттық нүктелердің биіктік белгісін
(отметка точки) білу, ал нүктенің белгісін анықтау нивелирлеудің
мақсаты болып саналады. Нивелирлеу Жер беті бөліктерінен
таңдап алынатын нүктелер биіктіктері айырмалары мен оларға
есептеулер жүргізу бағытындағы жазықтыққа қарағанда
салыстырмалы биіктіктер өлшемдерін анықтаудағы геодезиялық
жұмыстардың бір түрі деп айта аламыз.Былайша айтқанда жер
үстінде бір нүктенің басқа бір нүктеге қарағанда тұрған жерін
белгілеу үшін қолданылады.Кеңес Одағында, бастапқы есептеу
жүргізетін негізгі жазықтық ретінде мұхит деңгейінде болатын
деңгейлік жазықтық - геоид аталымының қабылдауына сәйкес,
балтық теңізінің орта деңгейліктегі жазықтығы алынуы.Қажетті
өлшеу жұмыстарын жүргізу талаптарына сәйкес нивелирлеу
әдістері:- геометриялық;- тригонометриялық;- физикалық;-
стереофотограмметриялық;- автоматтандырырған деп
бөлінеді.Геометриялық нивелирлеу әдісі нивелир деп аталатын
өлшем аспабын пайдалану барысында, ізделінді өлшем
бірліктерінің көкжиектік бұрыш арқылы анықталуын
сипаттайды.
Тригонометриялық нивелирлеу әдісіне келетін болсақ; бұл жағдайда теодолит-тахеометр аспабы
қолданылып, ізделінді өлшем бірліктері көлбеулік сәулелер арқылы белгілі болатынын айта
аламыз. Сонда, осы әдістің колданылу нәтижееінде, түзулік бағыттағы белгілердің ара
қашықтығы және көлбеулік бұрыш атауларьг анықталады.Физикалық нивелирлеу әдісі:-
барометрлік;- гидростатикалық;- аэронивелирлеу түрлеріне бөлініп қарастырылады.Барометрлік
нивелирлеу жағдайында барометр аспабы қолданылып, таңдап алынған нүктелік орындардың
қысымдары анықталады, осы қысымдықтары анықталады, осы қысымдық өлшем бірліктерінің
айырмасы бойынша, сол нүктелердің өзара қандай биіктіктерде болатыны есептеленіп
шығарылады.Гидростатикалық нивелирлеу әдісі өзара жалғасқан ыдыстардағы сұйықтықтардың
беттік жазықтық бөлігіне тәуелсіз шартта, бір деңгейде болу қасиеттеріне негізделгенін айтуға
болады.Сол сияқты, аэронивелирлеуәдісіне тоқталатын болсақ , онда ұшақта орналастрылған
радио-биіктік және статоскоп аспаптарының көмегімен ұшып келе жатқан ұшақтың, Жер беті
беделдік құрылымдарын қандай биіктіктерінде болатыны анықталып отырады. Осы биіктік
бірліктер нәтижелері бірге қарастырылады да, Жер бетіндегі нүктелік аралықтардың
өлшемдеріне сәйкес биіктік айырма мәндері белгілі болады.
Қорытынды
Қорытындылай келе, нивелирлеу қажеттілігі әр түрлі бағыттағы геодезиялық
жұмыстарды орындау кезінде туындайды деп айтқым келеді. Бұл құрылғылар
құрылыста, жол жұмыстарын, геологиялық барлау, геодезия, картография және
топография жұмыстарын орындау кезінде, кез-келген салада монтаждау жұмыстары
кезінде қолданылады. Мұндай тапсырмаларды орындау кезінде әрдайым дерлік көлбеу
жазықтықты немесе геодезиялық деңгей көмектесетін көлбеудің белгілі бір деңгейін
қамтамасыз ету қажет. Бұл осы құрылғыларға деген үлкен сұранысты түсіндіреді.
Мен «Нивелирдің» не екенін қысқаша түсіндіріп, оның қолданылуын сипаттауға
тырыстым. Нивелир - бұл адам қолданатын геодезиялық құралдардың ежелгі
түрлерінің бірі. Оның жұмыс принципі Ежелгі Египеттен бастап өзгеріссіз қалды.
Алайда, бүгінгі таңда осы құрылғылардың дәлдігі класы мен функционалдығына үлкен
талаптар қойылуда. Сондықтан нивелирді өндіруге арналған технологиялар
жетілдіріліп, тиімді бола түсуде.
Пайдаланылған
әдебиеттер тізімі
■ З.Қ.Сәрсембекова, «Қазақ университеті» 2013
■ М.Б.Нұрпеисова, Астана 2009
■ Поклад Г.Г. Геодезия М: Недра, 1988.
■ Неумывакин Ю.К. и др. Геодезия. Топографические съемки М.: Недра, 1991.

Ұқсас жұмыстар

Жерге орналастыру саласындағы заманауи геодезиялық аспаптар

GPS – өлшеулерді пайдалану арқылы ірі масштабты түсірістердің түсіру негіздерін құру

Бидай цехын ашу. Жаңақорған ауданын бидаймен қамтамасыз ету

Статикалық құрылғылар

Топоматик Robur бағдарламасында

Жылжымалы құрам - құбыр желілерінің өзі

ГАЖ - бен жұмысты ұйымдастыру

Геодезиялық және картографиялық ГАЖ

Геодезиялық сызықтар

ГЕОДЕЗИЯЛЫҚ ТІРЕК ТОРАПТАРЫ

Пәндер