1868-1917 жж. Қазақстандағы ресейлік патша әкімшілігінің қоныс аудару және жер саясаты: себептері, кезеңдері және салдары

Қазақстандағы патша әкімшілігінің қоныс аудару және жер саясаты

Қоныс аудару себептері:

Ресейде жерсіз қалған шаруалардың наразылықтарын жою үшін.

Ресей қоныс аударушылары есебінен қазақ жерінде сенімді тірек қалыптастыру.

Қазақтарды отырықшылыққа көшіру.

Жергілікті халықты христиан дініне көшіру.

Қазақстанды Ресейдің мол астық базасына айналдыру.

Жетісу облысы әскери губернаторы Колпаковский бастамасы бойынша Жетісуға шаруалардың қоныс аударуы туралы "Уақытша ереже" әзірленді.

Бұл құжат 1868 жылдан бастап 1883 жылға дейін күшін сақтады.

"Уақытша ереже" бойынша орыс қоныс аударушыларына (ерлерге) 30 десятина жер беру,

15 жылға алым-салық және түрлі міндеткерліктерден босату, 100 сом мөлшерінде көмек беру және басқа жеңілдіктер анықталып,

Қазақстанда бұл қоныс аудару саясаты үш кезең бойынша бөліп қарастырылады.

І кезең ХІХ ғасырдың 70-80 жылдар аралығын қамтиды, ол 1889 жылғы 13 шілдедегі жарлық шыққанға дейін созылды.

ІІ кезең ХІХ ғасырдың 90-жылдарынан 1905 жылға дейінгі уақыт аралығын қамтиды.

ІІІ кезең 1906 жылдан 1916 жылдар аралығын қамтиды.

1886 жылғы дайындалған: "Түркістан генерал-губернаторын басқару туралы Ереже" боынша

10 десятина (ерлерге) жер беру,

міндеткерліктін 5 жылға дейін босату,

қоныс аударушыларды алым-салық

кейінгі жылдары алымды тек жартылай төлеу жеңілдіктері сақталды.

1889 жылғы 13 шілдеде қабылданған ережеде

Шаруалардың қоныс аударып, тұрақтайтын аудандары нақты анықталып көрсетіледі:

Ақмола

Жетісу

Семей

1885 жылды қоса алғанда, Ақмола облысы қазақтары жерінен 251779 десятина мөлшерінде тартып алынды. Онда 10 940 ер адамы бар 24 қоныс аударушылар бөлімшесі (учаскелері) құрылған еді.

Жетісу облысынан 12 жылда (1868-1880 жж. ) 3324 отбасы қоныс аударған, оның 2099 селолық құрылымға біріксе, 1225 отбасы қалаларда тұрақтанды.

Семей облысы бойынша 33 064 десятина егістік жер жергілікті тұрғындар иелігінен алынды.

Столыпиннің аграрлық реформасы

(1906 жыл)

1906 жылы Ресей министрлер кеңесінің төрағасы П. А. Столыпин шаруаларды Ресейдің азиялық бөлігіне жаппай қоныс аудару туралы шешім қабылдады. Шаруалар қауымын ыдырату, оларды Қазақстанға қоныс аудару жөніндегі реформа Столыпиннің аграрлық реформасы деп аталды.

Негізгі бағыты - қоныс аудару шаруалар қозғалысының кеңінен етек алуын қамтамасыз ету.

Салдары - 1917 жылға қарай жергілікті байырғы халықтың пайдалануындағы 45 млн десятина жер тартып алынды.

Ұқсас жұмыстар

1861-1917 жж. қазақ жерлерін орыс қоныстандыруы: жер тартып алу, қоныстандыру саясаты және әлеуметтік-экономикалық салдары

XIX ғ. екінші жартысы мен XX ғ. басындағы Қазақстандағы қоныс аудару және этнодемографиялық құрамның өзгеруі

Қазақстандағы 1867-1868 жылғы әкімшілік-аумақтық реформалар: себептері, құрылымы және отаршылдық салдары

Қазақстандағы сталиндік репрессия және шаруаларды жер аудару: 1930-1933 жж.

Халықтың қоныс аударуы: миграцияның түрлері, себептері және салдары

Қазақстандағы саяси қуғын-сүргін: 1917-1991 жылдар аралығындағы кезеңдер, себептері және салдары

1917 жылғы Қазан төңкерісінің Қазақстандағы салдары мен Кеңес үкіметінің орнауы

1867-1868 жылдардағы Қазақстандағы әкімшілік-құқықтық реформалар: себептері, жүргізілуі және ықпалы

Қазақ хандығының құрылуы: Керей мен Жәнібек және Батыс Жетісуға қоныс аудару (1457-1466 жж.)