Қаныққан және қанықпаған майлар: құрылымы, негізгі май қышқылдары, тағамдық көздері және эпоксидтелу

Қанықпаған және қанықпаған майлар

ОРЫНДАҒАН :ЖАҚСЫЛЫҚ ҰЛПАН

ТОП:ЖТ 18-2КА2

ҚАБЫЛДАҒАН:ХАМИТОВА БАРНО

1859 жылы А. В. Горфман

Рябина ағашының жемісінен бөліп алған.

Тривиалды атауы

Систематикалық атауы

Брутто формуласы

Рационалды формуласы

Акрил қышқылы

2-пропен қышқылы

С2Н3COOH

СН2=СН-СООН

Винилсірке қышқылы

3-бутен қышқылы

С3Н5СOOH

СН2=СН-СН2-СООН

Линоль қышқылы

цис, цис-9, 12-октадекадиен қышқылы

С17Н31COOH

СН3(СН2) 3-(СН2-СН=СН) 2-(СН2) 7-СООН

Сорбин қышқылы

транс, транс-2, 4-гексадиен қышқылы

С5Н7COOH

СН3-СН=СН-СН=СН-СООН

Цервон қышқылы

4, 7, 10, 13, 16, 19-докозагексаен қышқылы

С21Н31COOH

СН3-(СН2) -(СН=СН-СН2) 6-(СН2) -СООН

Арахидон қышқылы

цис-5, 8, 11, 14-эйкозотетраен

С19Н31COOH

СН3-(СН2) 4-(СН=СН-СН2) 4-(СН2) 2-СООН

Зәйтүн майы

Жаңғақ майы

Кунжут майы

Күнбағыс майы

авокадо

миндаль

Кешью жаңғағы

арахис

Моноқанықпаған майлар

Полиқанықпаған майлар

Кукуруз майы

Соя майы

Лосось

Лен

Грек жаңғағы

Рапс майы - рапс өсімдігінің жемісінен алынатын өсімдік майы. Құрамында олеин қатарындағы моноқанықпаған қышқыл есебінен қышқылдылығы төмен, ал сақталу мерзімі жоғары болғандықтан қазіргі таңда үлкен сұраныс тауып келеді. Биохимиялық қасиеті жағынан зәйтүн майына ұқсас болғандықтан кейбір ғалымдар оны «солтүстік зәйтүн» деп те атайды. Рапс майы Е витаминін және көптеген қанықпаған қышқылдардан тұрады: полиқанықпаған қышқылдар (линоль қышқылы - Омега 6, линолен қышқылы - Омега 3) және моноқанықпаған қышқылдар (олеин қышқылы - Омега 9) . Тағамдық рапс майы жағымды жаңғақ иісі мен дәмін берсе, ал түсі жағынан сарыдан қоңырға дейін болады. Рапс майы түрлі тағамдар жасауда (салаттар, кондитерлік өнімдер, консерванттау, қуыру және т. б. ) үшін қолданылады.

Өсімдік майының үшглицеридтерінің қалдықтарының майқышқылдарында қос байланыстын болуына орай олар эпоксидтелуге қабілетті болып келеді. Эпоксидтелуге соя, льяное, дегидратталған кастор майлары бейім. Эпоксидтелуші агент ретінде органикалық пероксиқышқылдар (пероксисірке қышқылы, монопероксифталь қышқылы, т. б. ) қолданылады.