Қазақ ағартушыларының педогогиканың дамуына қосқан үлесі

Презентация қосу

Қазақ ағартушыларының
педогогиканың дамуына қосқан
үлесі

Орындаған: Милыбаев Дамир
Тексерген: Турағұлова Балжұма
Группа: ББМ-02
Пән: Педогогика
Тақырып: Педогогиканың пайда болу және даму тарихы

2020-2021
Жоспар:

1. Ы.Алтынсарин,
2. А.Құнанбаев
3. Әбубәкір Диваевтің мұралары.
Ыбырай Алтынсарин (1841-1889).Қазақтың
аса көрнекті ағартушы-педагогы Ыбырай
Алтынсарин Қостанай өңірінде белгілі атақты
Балқожа бидің отбасында тәрбиеленеді, 9
жасында Орынбор қаласындағы қазақ
балаларына арналған жеті жылдық мектепке
оқуға түсіп, сондағы шекара комиссиясында
қызмет еткен белгілі Шығыс зерттеушісі
Григорьевтен сабақ алды. Оның үйінде жиі
болып кітапханасынан кітаптар оқиды.
Мектепті үздік бітірген ол 1857-59 жылдары
арасында өз атасы Балғожа бидің песірі
(қағаз көшіруші) болады, 1860 жылы
Орынбор облыстық басқармасына кіші
тілмаштыққа ауысады. Кейіннен өз қалауы
бойынша Торғай қаласындағы бастауыш
мектепте мұғалім болып келеді. Осы кезден
бастап оның ағартушылық-педагогикалық
қызметі басталады. Ол ел-елді аралап мектеп
ашуға қаражат жинайды. 1864 жылы
Алтынсарин балаларға сабақты қызықты, тартымды,
қаңтардың 8 жұлдызында жұрттың күткен
әрі түсінікті етіп беруші еді. Мәселен, діни мектептерде
мектебі ашылады.
молдалардан сабақ алған балалар бір жылда әзер хат
таныса, Ыбырайдың оқушылары небәрі үш айдың ішінде
хат танитын.
Абай Құнанбаев(1845-1904) – қазақ халқының ұлы
ақыны, әдебиетінің негізін салушы ғана емес,
сонымен қатар ұлы ойшылы. Оның поэтикалық
шығармалары мен «ғақлия» сөздері пәлсапалық,
этикалық, эстетикалық, психологиялық,
педагогикалық ой пікірлерге толы.
Ұлы ағартушы Абай өзінің көптеген
шығармаларында қазақ халқының ауыр тұрмысын
және надандығын мінеп-шенеді. Қара басының
қамын ғана ойлайтын, яғни тән қажеттігін өтеуді
ғана ескеріп рухани қажеттілікті ойламайтын,
біреуді алдып, біреуді арбап күн көрушілерге,
өзінен күшті әкімдер алдына жағымпаздықпен
көзге түсіп қалуға тырысушыларға Абай мейлінше
Абай үлгі етіп ұсынған адал еңбек, ар-ождан мәселелері
қарсы болды. Оқудағы мақсат халыққа адал
қай қоғамда болмасын аса қажет, адамды қиыншылық атаулыдан
қызмет ету деп ұқты.
аман алып шығатын тіршіліктің тұтқасы, өмірдің өзгермес заңы,
жастарды алға жетелер жарық жұлдыз нысанасы екені даусыз.

Ұлы ақын Абайдың педагогикалық көзқарасындағы
басты нысана «Атаңның баласы болма, адамның баласы
бол… жақсы көпке ортақ, пайдаң еліңе, халқыңа тисін»,
деген гуманистік ой-пікірді қуаттау болды.
Әбубәкiр Диваев (1855-1933). Қазақ ауыз әдебиетi
үлгiлерiн жинау, бастыру мәселелерi ХIХ-ғ. мен ХХ-ғ.
Басында бiр топ орыс ғалымдары айналысты.
Олардың iшiнде Сырдария генерал-губернаторы
Н.И.Гродековтың 1884 ж. қазақ, өзбек, қырғыз
халқы ауыз әдебиетiн жинауды қолға алып, бұл
жұмысты жергiлiктi халықтың тiлiн, салт-дәстүрiн
жетiк бiлетiн Орынбор кадет корпусiнiң түлегi
Ә.Диваевқа
А.Диваев 100-ге тарта ғылымитапсырды. Ол араб, Ол
еңбек қалдырды. парсы тiлдерiмен
жинаған қазақтыңқоса қазақ, өзбек,
батырлар жыры тәжiк тiлдерiн
1922-23 де жетiк бiлетiн
ж.ж. Ташкентте тұңғыш 9
едi.
том болып басылды. 1924 ж. Ташкентте қазақтың тұрмыс-салт
өлеңдерiнен құрастырған “Тарту” атты жинақ, ал 1926 ж.
Қызылордада “Балаларға тарту” жинағы шықты. Ол “Алпамыс”,
“Қамбар батыр” жырларының бiрнеше варианттарын, “Тазша бала”
ертегiсiнiң үш нұсқасын салыстыра зерттеп, олардың iшiндегi ең
толығын және ең көркем дегендерiн баспа арқылы шығарып
отырған.

Диваевтың 1920 ж. Жетiсу, Сырдария бойына
ұйымдастырған экспедициясы орасан мол материал
әкелген. Олардың iшiнде аңыз да, жұмбақ та тақпақ та,
мақал-мәтелдер де, айтыс өлеңдер де бар.
Ахмет Байтұрсынов (1873-1937) Бүкiл саналы
өмiрiн қазақ халқының бақытты, берекелi,
бiрлiкшiл ел болуын аңсаған, сол жолда аянбай
еңбек еткен ақын, аудармашы, тiлшi, ғалым,
көрнектi қоғам қайраткерi Ахмет Байтұрсынов
қазақ елiн отырықшылыққа, мектеп ашып бiлiм
алуға шақырған ағартушы. Ол бiрнеше
оқулықтардың авторы: (“Әлiпби”, “Тiл құралы”,
“Баяншы”, “Әдебиет танытқыш” т.б.) Ол
И.А.Крыловтың бiрнеше мысал өлеңдерiн аударып,
1909 ж. Петербургте “Қырық мысал” деген атпен
бастырып шығарды.

А.Байтұрсынов М.Дулатовпен бiрiгiп 1913-1917
ж.ж. Орынборда “Қазақ” газетiн шығарды. Онда
мектеп, оқу-ағарту iсi, отырықшылық, сауда, ел
билеу iсi, Мемлекетiк Думаға қатынас мәселелерiн
сөз еттi. Алдыңғы қатарлы елдердi үлгi еттi.
Надандықтан құтылудың жолы оқу-ағарту iсi деп
қарады. Мектептерге
А.Байтұрсынов бiлiмдi мұғалiм кадрларын
оқытудың бiлiмдiлiк-танымдық
даярлауды
жағымен көтердi. Қазақ
бiрге тәлiмгерлiк алфавитiн
қызметiне жаңартып
де баса
араб әрпiне
көңiл бөлдi. Әрбiр жаңа әлiппе
оқылатын жасады.
тақырыптардың
бiлiм бере отырып, тәрби де
беруiн қарастыруды талап еттi.

Ұқсас жұмыстар

Қазақ зиялыларының педагогикалық көзқарастары

ҚАЗАҚ ФИЛОСОФИЯСЫ ЖАЙЛЫ

Тамақтану туралы ғылымының дамуына отандық ғалымдардың рөлі

Философиясы және еңбектері

Тобыр - надан, оны басқара біл

ЖАНУАРЛАРДЫҢ ЖҮРІС-ТҰРЫС ЭВОЛЮЦИЯСЫ ҒЫЛЫМНЫҢ ДАМУЫНА Ч. ДАРВИННІҢ ҚОСҚАН ҮЛЕСІ

Қазақтың ағартушылық философиясы

Педагогиканың пайда болуы мен дамуы

Тың және тыңайған жерлерді игерудің зардаптары

Қазақтың бір туар азаматы

Пәндер