Қала статусы

ПРЕЗЕНТАЦИЯ

ТАҚЫРЫБЫ: СЫР БОЙЫ ҚАЛАЛАРЫНЫҢ ҚАЗАҚСТАННЫҢ САЯСИ-ЭКОНОМИКАЛЫҚ ӨМІРІНДЕГІ РӨЛІ

Тексерген: Қайрат Құрманович

Орындаған: Жұмадилова Аяжан

«НАРХОЗ» УНИВЕРСИТЕТІНІҢ ЭКОНОМИКАЛЫҚ КОЛЛЕДЖІ (ЕжА-131)

Арал теңізінің айналасындағы аймақтың картасы. Теңіздің шекаралары 1960 жылдардың басындағыдай етіп берілген. Арал теңізіне келіп құятын өзендердің алабында орналасқан елдер сары түспен бөліп көрсетілген.

Origin

Нарын және

Қарадария өзендері

Өзеннің сағасы

Арал теңізі

Өзенінің бассейні

Қазақстан, Өзбекстан және Тәжікстан

Ұзындығы

2, 212 км

Avg. discharge

703 m³/s (сағасында)

Ауданы

219, 000 км²

СЫР БОЙЫ ҚАЛАЛАРЫ:

Түркістан

Ташкент(Шаш)

Тараз

Отырар

Сауран

Яссы

Және т. б

Түркістан - шамамен 1500 жыл

Түркістан қаласының іргетасы V-VІ ғасырларда қаланған. Есім ханнан бастау алып, XІV-ХVIIІ ғасырларда Қазақ хандығының астанасы болған. Қаланың іргетасы біздің заманымыздың 1-мыңжылдыктың бас кезінде каланған. Археологтар қалның тарихы тереңде жатқанын дәлелдеп отыр. Түркістан қаласының айналасындағы аймақта тас дәуірі ескерткіштері (Шоқтас, Қошқорған) бұл өңірде әуелгі адам кем дегенде 550 мың жыл бұрын мекен еткенін көрсетеді.

Қала

Түркістан

Елтаңбасы

Әкімшілігі

Ел

Қазақстан

Статусы

Облыстық маңызы бар қала

Облысы

Түркістан облысы

Ішкі бөлінісі

Ауыл округтерінің саны: 11 Елді-мекендерінің саны: 35

Әкімі

Әліпбек Шәріпбекұлы Өсербаев

Тарихы мен географиясы

Координаттары

43°18′00″ с. е. 68°14′37″ ш. б. 43. 3° с. е. 68. 24361° ш. б. (G) (O) (Я)

Құрылған уақыты

500 жыл

Бұрынғы атаулары

Йасы, Шағбар

Қала статусы

500

Жер аумағы

7, 4 мың км2[1] км²

Климаты

қатаң континетті

Тұрғындары

Тұрғыны

253 166[2] адам (2015)

Ұлттық құрамы

қазақтар − 62, 25%, өзбектер − 35, 64%, басқа ұлттар − 2, 11% (2015ж. ) [2]

Этнохороним

түркістандықтар

Мәліметтер:

Түркістан Есім ханнан бастап Қазақ хандығының орталығы болды. Сол кезден Ясы қаласы Түркістан деп атала бастады. 18 ғасырда жоңғар шапқыншылықтары каланы құлдыратып жіберді. 1819-64 жылы Түркістан Қокан хандығының қол астына қарады. Сол кезеңде Түркістан қаласының аумағы 10 гектарға жуық болды.

19 ғасырдың 60-жылдары Түркістанда 20-ға жуық мешіттер, 2 медресе, базар, 22 су диірмені, 5 мыңдай тұрғыны болды.

1864 жылы 11 маусымда Түркістанды Ресей әскер¬лері жаулап алды.

1872 жылдан уездік қала аталды. 20 ғасырдың басында Түркістан 1400 гектардай жерді алып жатты.

Өнеркәсіп және сауда орындарынан 1912 жылы мақта тазалайтын, 10 май шайқайтын, 8 сабын қайнататын, кірпіш зауытттары, 15 су диірмені жұмыс істеді.

1918 жылы 6-9 каңтар аралығында Түркістанда Сырдария облысы қазақтарының съезі етті. Съез¬де Сырдария облысының Алаш автономиясына қосылу мәселесі каралды.

Түркістан қаласы 1928 жылдан Түркістан ауданының әкімшілік орталығы. Қалада жөндеу-механик, мақта тазалау, жем, кірпіш зауыттары, темір-бетон бұйымдарын шығаратын, тұр¬мыс қажетін өтейтін комбинаттар т. б. кәсіпорындар жұмыс істейді. Саттар Ерубаев мұражайы қызмет көрсетуде.

1991 жылы "Әзіреті Сұлтан қорық-мұражайы" ашылды. Түркістанда орта білім беретін мектептерден баска, арнаулы білім беретін оқу орындары бар.

1991 жылы Түркістанда Қожа Ахмет Ясауи атындағы Халықаралық қазақ-түрік университетінің негізі қаланып, қазіргі кезде еліміздегі жетекші білім беру ордасына айналды.

ЮНЕСКО шешімімен Түркістан каласының 1500 жылдық мерейтойы әлемдік деңгейде аталып өтілді (2000) .

Абай «Жиырма жеті жасында . . . » деген өлеңінде сүйікті ұлы Әбдірахманның ғылым іздеп, білімін жетілдіру барысында Түркістан өлкесімен таныс болғандығы жөнінде айтады.

Түркістан

Тараз қаласы - шамамен 2000 жыл

2002 жылы Тараз өзінің 2000 жылдығын атап өтті. Орта ғасырларда Тараз Ұлы Жібек Жолының бойында орналасқан қалаларының бірі болған. Ескерткіштердің түгелдей жойылғанына қарамастан көп жылғы археологиялық жұмыстардың нәтижесінде көне және орта ғасырдағы Тараз өмірінің әртүрлі кезеңдерін сипаттайтын елеулі материалдар жинақталған.

Қала

Тараз

Елтаңбасы

Әкімшілігі

Ел

Қазақстан

Статусы

Облыс орталығы

Облысы

Жамбыл облысы

Әкімі

Рүстем Дəулет

Тарихы мен географиясы

Координаттары

42°53′ с. е. 71°22′ ш. б. 42. 883° с. е. 71. 367° ш. б. (G) (O) (Я)

Алғашқы дерек

568

Бұрынғы атаулары

Жамбыл, Мирзоян, Әулие-Ата.

Жер аумағы

139 км²

Уақыт белдеуі

UTC+6:00

Тұрғындары

Тұрғыны

357 663[1] адам (2019)

ТАРАЗ

Сайрам(Исфиджаб) қаласы

Сайрам - Оңтүстік Қазақстан Сайрам ауданындағы ауыл, Сайрам ауылдық округі орталығы.

Оңтүстік Қазақстандағы ең ірі қала Исфиджаб саналады. Ол 629 ж. Сюань-Цзянның жылнамасында “Ақ өзендегі қала” атымен алғаш аталады. Кейін Махмұт Қашқари Сайрам - ақ қаланың аты (әл-Мединат әл-Байда), ол Исфиджаб деп, кейде Сайрам деп те аталғанын жазады. Сайрамнан Шашқа баратын жол бойында 8 - 10 ғасырларда Газгирд (Қазығұрт) болған.